TÜRKİYE EKONOMİSİNDE İTHAL GİRDİ BAĞIMLILIĞININ ANALİZİ

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 2, 223 - 249, 15.12.2021

Atilla Aydın

https://doi.org/10.54688/ayd.876593

Cited By: 2

Öz

1980 sonrasında ekonomide yaşanan liberalleşme ve küreselleşme eğilimleriyle birlikte dış ticaret de daha serbest hale gelmiştir. 1980 yılında alınan 24 Ocak kararlarıyla birlikte Türkiye, büyüme modeli olarak da ihracata dayalı büyüme modelini benimsemiştir Ancak ihracatın artmasıyla birlikte ithalat da artmaya başlamıştır. İthalatın artışı, cari açık sorununu da beraberinde getirmiş ve bu durumdan para piyasaları da etkilenmiştir. Böylece finansal krizlerin mekanizmalarından biri de cari açıklar olmuştur. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’nin ithalatının yapısını sektörlere göre incelemek ve ithal girdi bağımlılığının derecesini ortaya çıkarmaktır. Çalışmada girdi çıktı analizi kullanılmıştır. Yapılan analizlerde ithal girdi geriye bağlantı etkisi en yüksek 3 sektör; kok kömürü-rafine edilmiş petrol, plastik-kauçuk ve ana metal sektörleri bulunmuştur. İthal ileriye bağlantı etkisi en yüksek 3 sektör ise; kimya, madencilik ve ana metal sektörleri olarak saptanmıştır. Bu bağımlılıkların yapısal kaynakları ve yıllar içinde nasıl değişim gösterdikleri bu çalışmanın çıktılarını oluşturmuştur.

Anahtar Kelimeler

İthal Girdi Bağımlılığı, Yapısal Analiz, Girdi Çıktı Modeli, Cari Açık, Türkiye

ANALYSIS OF IMPORTED INPUTS DEPENDENCE IN TURKISH ECONOMY

Öz

With the liberalization and globalization trends in the economy after 1980, foreign trade has also become more liberal. along with the decision taken on January 24 in 1980, Turkey has adopted a growth model based on exports as a growth model, however, the increase in imports with exports began to rise. The increase in imports brought along the current account deficit problem, and the money markets were also affected by this situation. Thus, one of the mechanisms of financial crises has been current account deficits. The aim of this study was to examine the structure of the sector, according to Turkey’s imports and reveal the degree of dependence on imported inputs. Input output analysis was used in the study. In the analysis, the three sectors with the highest import input backlink effect are; coke-refined oil, plastic-rubber and base metal sectors were found. The three sectors with the highest import forward linkage effect are; chemical, mining and base metal sectors. The structural sources of these addictions and how they changed over the years constituted the outcomes of this study.

Anahtar Kelimeler

Imported input dependence, Structural analysis, Input output model, Current account deficit, Turkey., Imported input dependence, Structural analysis, Input output model, Current account deficit, Turkey.

Kaynakça

• Bağcı E. (2013), Türkiye’de Üretimin ve İhracatın İthalata Bağımlılığı Üzerine Sektörel Bir Analiz: Türkiye Tekstil ve Hazır Giyim Sektörü, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, Doktora Tezi, İstanbul, S.33-52
• Bocutoğlu, E. (1990), Endüstrilerarası İktisat, Teori ve Türkiye Uygulamaları, KTÜ Basımevi, Trabzon
• Boratav, K. (2015). Türkiye İktisat Tarihi, İmge Kitabevi, Ankara
• Eğilmez, M. (2018), Korumacılık ve Türkiye, mahfiegilmez.com, Erişim Tarihi: 20 Ekim 2018
• Furuncu, Y. (2016). Türkiye’nin Enerji Bağımlılığı ve Akkuyu Nükleer Enerji Santralı . Cumhuriyet Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi , Volume: 37 (2016): Special Issue II , 198-207
• Gomes, L. (1987) Foreign Trade and The National Economy: Mercantilist and Classical Perspectives, Macmillian Press, London
• Gökçen, A. (1976), Ekonomik Yapı Değişikliği. İ.Ü. İktisat Fakültesi. İstanbul
• Günçavdı, Ö. ve Küçükçiftçi, S. (2002), Türkiye’de Finansallaşma Sürecinin Başarımı ve Mali Kesim Üzerine Bir Değerlendirme, ODTÜ Gelişme Dergisi, 29 (1-2)
• Hafter, D. M. (1964) Critics of Mercantilism in France: 1751-1789: The Industrial Reformers. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Yale University.
• Halpern, L.,Koren, M., ve Szeidl, A. (2015), Imported Inputs and Productivity, American Economic Review, 105
• Hefner, F. L. (1997), Using Input-Output Models to Measure Local Economic Impacts, International Journal of Public Administration, Vol.20, No.(8-9), ss. 1469-1487
• İnançlı, S , Konak, A . (2011). Türkiye’de İhracatın İthalata Bağımlılığı: Otomotiv Sektörü,. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi ,6 (2)
• Karluk, S. R. (2005). Cumhuriyetin İlanından Günümüze Türkiye Ekonomisinde Yapısal Dönüşüm, 10. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul
• Keynes, J.M. (1936). The General Theory of Employment, Interest and Money. In The Collected Writings of Vol. VII. London: St. Martin Press. 1973.
• Kundak, S. ve Aydoğuş, İ . (2018). Analysis of The Turkish Manufacturing Industry’s Dependence on Imports . Gaziantep University Journal of Social Sciences , 17 (1) , 252-266 . DOI: 10.21547/jss.348833
• Leontief, W. (1966), Input Output Economics, Oxford University Press, New York
• Olalı, H., (1972), Dış Ticaret Teorileri ve Politikası, Bornova Ege Üniversitesi Matbaası, İzmir,
• Özdemir, A. ve Yüksel F. (2006), Türkiye’de Enerji Sektörünün İleri ve Geri Bağlantı Etkileri, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 13 (2), 1-18
• TÜİK (2007), Yurtiçi Üretim Girdi Çıktı Tablosu-2002, www.tuik.gov.tr, Erişim Tarihi: 04 Mayıs 2007
• TÜİK (2007), İthalat Girdi Çıktı Tablosu-2002, www.tuik.gov.tr, Erişim Tarihi: 04 Mayıs 2007
• TÜİK (2016), Girdi Çıktı Tablosu-2002, www.tuik.gov.tr, Erişim Tarihi: 13 Aralık 2016
• TÜİK (2016), İthal Girdi Çıktı Tablosu-2012, www.tuik.gov.tr, Erişim Tarihi: 14 Aralık 2016
• TÜİK (2016), Yurtiçi Üretim Girdi Çıktı Tablosu-2012, www.tuik.gov.tr, Erişim Tarihi: 14 Aralık 2016
• TÜİK (2016), Girdi Çıktı Tablosu-2012, www.tuik.gov.tr, Erişim Tarihi: 14 Aralık 2016
• TÜİK (2021), Ekonomik Faaliyetlere (ISIC, Rev.4) Göre İthalat, www.tuik.gov.tr, Erişim Tarihi: 29 Ocak 2021
• Ricardo D. (1817), On the Principles of Political Economy and Taxation, Ed. R. M. Hartwell (1971), Pelican Classics
• Rohman, I. K. (2013). The globalization and stagnation of the ICT sectors in European countries: An input-output analysis. Telecommunications Policy, 37(4–5), 387–399.
• Sak, G. (2014), İmalat Sanayiinde İthal Girdi Kullananlar Daha Hızlı Büyüyor, Dünya Gazetesi, Erişim Tarihi: 17 Nisan 2014
• Seyidoğlu, Halil (2003), Uluslararası İktisat Teori, Politika ve Uygulama, Geliştirilmiş 15. Baskı, İstanbul: Güzem Yayınları.
• Smith A. (1776-1937), The Wealth of Nations, New York: The Modern Library.
• Sönmezler, G., Akduğan, U , Gündüz, İ . (2017). Türkiye’de Cari Açık Sorununun Reel Döviz Kuru ve İhracatın İthalata Bağımlılığı Açısından Değerlendirilmesi, Maliye ve Finans Yazıları (108) , 106-120 . DOI: 10.33203/mfy.357671
• Şi̇şman, M,, Bağcı, E . (2015). Türkiye Tekstil ve Hazır Giyim Sektöründe İthalat Bağımlılığı, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi , 36 (1) , 29-53 .
• Tatlıcı, Ö. ve Kızıltan, A. (2011), Çekim Modeli: Türkiye’nin İhracatı Üzerine Bir Uygulama, Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı