EXAMINATION OF KYRGYZSTAN LOCAL GOVERNMENT SYSTEM IN THE CONTEXT OF SUBSIDIARITY PRINCIPLE

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 2, 447 - 478, 31.12.2022

Abdulgazi Yıkıcı , Muhammed Yunus Bilgili

https://doi.org/10.54688/ayd.1106631

Öz

The subsidiarity principle, which regulates the sharing of authority and duties between the central and the local governments within the framework of rational principles, it also includes the quality of providing assurance to local government, strengthening their autonomy and increasing the level of public participation, as well as meeting the needs of people met by the units closest to them. The aim of this study is to examine the local government system of Kyrgyzstan in the context of the principle of subsidiarity. As a result of the examination, it has been determined that the Kyrgyz local government is compatible with the principle of subsidiarity in terms of having a wide range of tasks in accordance with the legislation, taking and implementing decisions within the boundaries drawn by the laws, binding of decision for citizens and public institutions and making a judiciary intervention in the event they make a regulation contrary to the legislation. However, it has been determined that the fact that the mayors and head of village administrations can be unseated by the president or “akim” (governor) and their budgets are largely dependent on the general budget tax revenues and equalization benefits transferred by the central government -although they have a wide range of local taxing power, contradict the principle of subsidiarity.

Anahtar Kelimeler

Local governments, Local autonomy, Subsidiarity, Locality, Kyrgyzstan

KIRGIZİSTAN YEREL YÖNETİM SİSTEMİNİN SUBSİDİARİTE (HİZMETTE HALKA YAKINLIK) İLKESİ BAĞLAMINDA İNCELENMESİ

Öz

Merkezi idare ve yerel yönetimler arasındaki yetki ve görev paylaşımını rasyonel esaslar çerçevesinde düzenleyen subsidiarite ilkesi, ihtiyaçların halka en yakın birimler tarafından karşılanmasının yanı sıra, yerel yönetimleri güvenceye kavuşturup özerkliklerini güçlendirme ve halkın katılım düzeyini artırma niteliğini de bünyesinde barındırmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Kırgızistan yerel yönetim sisteminin subsidiarite ilkesi bağlamında incelenmesidir. Yapılan incelemede Kırgız yerel yönetimlerinin; mevzuat çerçevesinde geniş bir görev yelpazesine sahip olmaları, kanunların çizdiği sınırlar dâhilinde serbestçe karar alıp uygulamaları, kararların kamu kurumları ve vatandaşlar için bağlayıcılık taşıması ve mevzuata aykırı bir düzenleme yapmaları durumunda müdahalenin yargı eliyle gerçekleştirilmesi açısından subsidiarite ilkesiyle uyumlu olduğu görülmüştür. Bununla birlikte belediye ve köy yönetimi başkanlarının görevine onları atamaya yetkili birimler olan Cumhurbaşkanı ve “akim” (vali) tarafından son verilebilmesi, mali açıdan birçok yerel vergi toplama yetkisine rağmen, yerel yönetim bütçelerinin önemli ölçüde merkezi yönetim tarafından aktarılan genel bütçe vergi gelirlerine ve denkleştirme ödeneğine bağlı olmasının subsidiarite ilkesi ile çeliştiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yerel yönetimler, Yerel özerklik, Subsidiarite, Yerellik, Kırgızistan.

Kaynakça

• Alada, A. (2008). Türkiye’de yerel yönetmleri “özerklik meselesi” üzerinden yeniden düşünmek. Çağdaş Yerel Yönetimler, 17 (4), 5-44.
• Alymkulov, E. & Kulatov, M. (2001). Local government in the Kyrgyz Republic. In I. Munteanu and V. Popa (Eds.), Developing new rules in the old environment (pp. 521-600). Local Government and Public Service Reform Initiative.
• Anbarlı Bozatay, Ş. & Şahnagil, S. (2020). Kırgızistan ve Kazakistan’da bağımsızlık sonrası değişen siyasal sistemin doğası ve kamu yönetimi reform süreçleri. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8 (24), 338-367.
• Aroney, N. (2014). Subsidiarity in the writings of Aristotle and Aquinas. In M. Evans and A. Zimmermann (Eds.), Global perspectives on subsidiarity (pp. 9-28). Springer.
• Aseinov, D. & Najimudinova, S. (2017). Kırgızistan’da yerel yönetimler. İçinde C. Buyar (Ed.), Kırgızistan: Tarih-toplum-ekonomi-siyaset (ss. 225-242). BYR Publishing House.
• Baimyrzaeva, M. (2005). Institutional reforms in Kyrgyzstan. Central Eurasian Studies Review Publication of the Central Eurasian Studies Society, 4 (1), 29-35.
• Bekiev, B. & Çekirov, A. (2012). Perekhod na dvukhurovnevyy byudzhet: Prikhot’otdel’nykh politikov ili trebovaniye zakonodatel’stva? (İki aşamalı bir bütçeye geçiş: Bireysel politikacıların hevesi mi yoksa yasal bir gereklilik mi?), 13 Nisan 2022, http://www.municipalitet.kg/ru/article/full/16.html.
• Belli, A. (2017). Türk yerel yönetim sisteminin yerellik ilkesi açısından değerlendirilmesi. Turkish Studies, 12 (3), 75-92.
• Bıçkı, D. & Sobacı, Z. (2011). Yerel yönetimden yerel yönetişime: Post-fordizm bağlaminda yerel yönetimleri anlamak. Yönetim Bilimleri Dergisi, 9 (1), 215-234.
• Bingöl, Y. (2007). Kırgızistan’ın ‘renkli’ devrimi: Demokrasiye geçiş mi, küresel rekabet mi? Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (13), 1-21.
• Böckenförde, M. (2011). A practical guide to constitution building: Decentralized forms of government. International Institute for Democracy and Electoral Assistance.
• Bütçe Hukukunun Temel İlkeleri Hakkında Kanun (1998). 14 Nisan 2022, http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ky-kg/86.
• Bütçe Kanunu (2016). 10 Nisan 2022, http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ky-kg/111338.
• Bütçe Kanununun Yürürlüğe Girmesi Hakkinda Kanun (2016). 5 Nisan 2022, http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ky-kg/111339?cl=ky-kg.
• Bütçenin Sınıflandırılması Hakkında Kanun (2009). 9 Nisan 2022, http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ky-kg/90415.
• Cavlak, H. (2017). Subsidiarite (yerellik) ilkesi ve Avrupa Birliği çevre politikası. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (11), 134-145.
• Çitci, O. (1996). Temsil, katılım ve yerel demokrasi. Çağdaş Yerel Yönetimler, 5 (6), 5-14.
• Çolak, Ç. D. & Küçükyılmaz Y. O. (2019). Büyükşehir ilçelerindeki belediye meclis üyelerinin profili üzerine bir araştırma: Trabzon örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (3), 682-701.
• Çukurçayır, A. & Eroğlu, T. (2013). Kırgızistan’da kamu yönetimi sistemi ve yerel yönetimler. İçinde M. Ökmen, F. Elma (Ed.), Türk dünyasında yerel yönetimler (ss. 119-138). Türk Dünyası Belediyeler Birliği Yayını.
• Demir, H. & Karakütük, M. (2003). Yerel yönetimler ve hizmette yerellik: Subsidiarite ilkesi. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (2), 65-77.
• Dobretsova, N. & Asibaliev, Z. (2011). Politiçeskiy veteri sostoyanie mestnıh byudjetov v Kırgızstane (Siyasi “rüzgar” ve Kırgızistan’daki yerel bütçelerin durumu). Municipalitet Dergisi, (1), 28-29.
• Drew, J. & Grant, B. (2017). Subsidiarity: More than a principle of decentralization-a view from local government. The Journal of Federalism, 47 (4), 522-545.
• Dukanbayev, A. (1998). Kırgızistan’da yerel yönetimler. Çağdaş Yerel Yönetimler, 7 (4), 126-132.
• Düzenleyici Yasal Işlemler Hakkında Kanun (2009). 2 Nisan 2022, http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ky-kg/202591.
• Ebel, R. D. & Vaillancourt, F. (2007). Intergovernmental assignment of expenditure responsibility. In R. D. Ebel and G. Péteri (Eds.), The Kosovo decentralization briefing book (pp. 75-87). Open Society Institute.
• Egeli, H. & Özen, A. (2008). Kırgızistan’da mali sistemin yeniden yapılandırılması çerçevesinde bütçede reform arayışları. Sosyal Bilimler Dergisi, (19), 13-31.
• Eryılmaz, B. (2016). Kamu yönetimi: Düşünceler-yapılar-fonksiyonlar-politikalar. Umuttepe Yayınları.
• Fabbrini, F. (2016). The principle of subsidiarity. Oxford Principles of EU Law, Forthcoming. iCourts Working Paper Series, (66).
• Fact Sheets on the European Union. (2021). The principle of subsidiarity, 5 Nisan 2022, https://www.europarl.europa.eu/factsheets/en/sheet/7/the-principle-of-subsidiarity.
• Finnis, J. M. (2006). Subsidiarity’s roots and history: Some observations. The American Journal of Jurisprudence, 61 (1), 133-141.
• Føllesdal, A. (1998). Survey article: Subsidiarity. The Journal of Political Philosophy, 6 (2), 190-218.
• Gosepath, S. (2005). The principle of subsidiarity. In A. Føllesdal and T. Pogge (Eds.), Real world justice: Grounds, principles, human rights, and social institutions (pp. 153-166). Springer Science & Business Media.
• Güler, B. A. (2000). Yerel yönetimleri güçlendirmek mi? Ademi merkeziyetçilik mi?. Çağdaş Yerel Yönetimler, 9 (2), 14-29.
• Güler, B. A. (2001). Yerel yönetimlerde reform sorunu. Çağdaş Yerel Yönetimler, 10 (3), 7-12.
• Gürbüz, Y. E. (2011). Orta Asya’nın ortasında bir ada: Kırgızistan. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 8 (15), 419-447.
• İba, Ş. (2009). Kırgızistan’ın anayasa serüveni ve jogorku keneş. Avrasya Etüdleri, 36 (2), 47-62.
• Jachtenfuchs, M. & Krisch, N. (2016). Subsidiarity in global governance. Law and Contemporary Problems, 79 (1), 1-26.
• Kakhidze, I. (2019). The principle of subsidiarity and its implementation prospects in Georgian political-legal environment. Journal of Law, (2), 132-161.
• Karakılçık, Y. & Özcan, Y. (2005). Yerellik (subsidiarite) ilkesinin Türk yerel yönetim dizgesinde uygulanabilirliğin irdelenmesi. Çağdaş Yerel Yönetimler, 14 (4), 5-30.
• Keleş, R. & Mengi, A. (2002). Dünya Yerel Yönetimler Özerklik Şartı’na doğru. Çağdaş Yerel Yönetimler, 11 (4), 6-24.
• Keleş, R. (2016). Yerinden yönetim ve siyaset. Cem Yayınevi.
• Kırgız Cumhuriyeti Anayasası Hakkında Kanun (2021). 1 Nisan 2022, http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ky-kg/112215.
• Kırgız Cumhuriyeti Hükümeti’nin 31 Ekim 2018 Tarihli ve 513 Sayılı “Kırgız Cumhuriyeti’nde 2018-2023 Yerel Yönetim Geliştirme Programı Hakkında” Emrinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun (2020). 16 Nisan 2022, http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ky-kg/157692?cl=ky-kg.
• Kırışık, F. (2013). Kamu yönetiminin yeniden örgütlenmesi ve kamu hizmetlerinin yürütülmesinde yerellik ilkesi ve Türkiye’de uygulanabilirliği. Sosyal Bilimler Metinleri, (5), IV-18.
• Kurun, İ. (2017). Yeni kamu işletmeciliği yaklaşımının kamu hizmetlerine etkisi: Belediyeler örneği. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8 (16), 85-106.
• Ladner, A., Keuffer, N., Baldersheim, H., Hlepas, N., Swianiewicz, P., Steyvers, K. & Navarro, C. (2019). Patterns of local autonomy in Europe. Palgrave Macmillan.
• Mengi, A. (2004). Yerinden yönetim: Avrupa Birliği’nde bölgeler ulus devlete karşı mı?. Mülkiye Dergisi, 28 (245), 47-56.
• Mowbray, A. (2015). Subsidiarity and the European convention on human rights. Human Rights Law Review, 15 (2), 313-341.
• Narmambetova, A. & Akman, Ç. (2018). Kırgızistan Cumhuriyetinde yerel yönetimler. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6 (13), 457-475.
• Nurunbetov, S. (2015). Administrativdik-territorialdık reforma s toçki zreniya mestnıh byudjetov (Yerel bütçeler açısından idari ve bölgesel reform). Municipalitet Dergisi, (2-3), 21-24.
• OECD. (2016). Kyrgyzstan: Unitary country, 9 Nisan 2022, https://www.oecd.org/regional/regional-policy/profile-Kyrgyzstan.pdf.
• Önen, M. S. & Eken, İ. (2016). Yerel yönetimler üzerinde uygulanan idari vesayet yetkisinin irdelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (56), 216-234.
• Partlett, W. (2021). Kyrgyzstan’s 2021 constitution: A brief comparative and historical analysis. U of Melbourne Legal Studies Research Paper, (944).
• Pashalieva, M. & Kahriman, H. (2016). Bir geçiş ekonomisi olarak Kırgızistan’da doğrudan yabancı yatırımlar ve Orta Asya ülkeleri ile kıyaslanması. Yönetim ve Ekonomi, 23 (1), 163-188.
• Şahin, Ü. (2018). Halka en yakın hizmetlerin etkin sunulması kapsamında subsidiarity (yerellik) ilkesi ve Türk kamu yönetimi üzerine bir değerlendirme. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 (3), 19-30.
• Sarkınç, S. (2005). Kırgızistan’da demokratik yerinden yönetim: Reform uygulamaları ve sorunlar. Yönetim ve Ekonomi, 12 (2), 197-210.
• Sarkınç, S. (2013). Kırgızistan’da demokratik yerinden yönetim. İçinde M. Ökmen, F. Elma (Ed.), Türk dünyasında yerel yönetimler (ss. 139-152). Türk Dünyası Belediyeler Birliği Yayını.
• Savcılık Hakkında Kanun (2020). 12 Nisan 2022, http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ky-kg/112108?cl=ky-kg.
• Semenyak, M. & Burzhubaev, T. (2020). 2021-2023 Jıldarga respublikalık byudjettin dolboorunda jergiliktüü byudjetterdin jana byudjet aralık mamilelerdin perspektivaları (2021-2023 için taslak cumhuriyet bütçesinde yerel bütçeler ve bütçeler arası ilişkilere ilişkin beklentiler), 14 Nisan 2022, http://www.municipalitet.kg/ky/article/full/2466.html.
• Siket, J. (2017). Prevailing tendencies in local self-governance: Scope of local public affairs and territorial trends in Europe. Bratislava Law Review, 1 (1), 105-114.
• Spicker, P. (1991). The principle of subsidiarity and the social policy of the European community. Journal of European Social Policy, 1 (1), 3-14.
• Tiuliundieva, N. M. (2014). Management of local government financial recourses in Kyrgyzstan. Reforma, 3 (63), 25-29.
• Tsvetkov, V. (2018). Subsidiarity management. European Journal of Economic Studies, 7 (1), 42-47.
• Uçar, A. (2004). Belediye hizmetlerinin etkinliği açısından hizmette yerellik (subsidiarite) ilkesi ile yönetişim (governance) kavramı üzerine bir inceleme. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (1), 97-107.
• Uçar, A., Eryiğit, B. H. & Topçu, V. (2021). Kırgızistan’da yerel yönetimlerin idari ve mali yapısı. İçinde Ç. Akman, İ. A. Acar (Ed.), Dünyada yerel yönetimler ve mali yapıları (ss. 569-598). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Ulusoy, A. & Akdemir, T. (2019). Mahalli idareler. Seçkin Yayıncılık.
• Vergi Kanununun Yürürlüğe Girmesi Hakkında Kanun (2022). 13 Nisan 2022, http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ky-kg/112342?cl=ky-kg.
• Yaman, M. & Önder, Ö. (2018). Küreselleşme-yerelleşme ekseninde yerel siyasetin dönüşümü. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (57), 232-237.
• Yerel Devlet Yönetimi ve Yerel Özyönetim Organları Hakkında Kanun (2021). 1 Nisan 2022, http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ky-kg/112302?cl=ky-kg.
• Yerel Meclis Üyelerinin Statüsü Hakkında Kanun (2000). 3 Nisan 2022, http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru-ru/311?cl=ky-kg#st_3.
• Yerel Özyönetimin Mali Ve Ekonomik Temelleri Üzerine Kanun (2003). 10 Nisan 2022, http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ky-kg/1341.
• Yıkıcı, A. & Bilgili, M. Y. (2021). Türkiye ve Kazakistan belediyelerinin yerel özerklik bağlamında karşılaştırılması. Memleket Siyaset Yönetim, 16 (35), 97-124.
• Yıkıcı, A. & Salman, T. (2021). Farklı yerel yönetim modelleri ışığında Azerbaycan’daki belediyeler ve merkez-yerel ilişkisi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (47), 1-17.
• Zeyrekli, S. & Ekizceleroğlu, R. (2007). Avrupa Birliği bağlamında hizmette yerellik (subsidiarite) ilkesi ve ilkenin Türkiye açısından ele alınışı. Çağdaş Yerel Yönetimler, 16 (3), 29-48.
• 2018-2023 İçin Kırgız Cumhuriyeti’nde Yerel Özyönetim Geliştirme Programı Hakkında Kanun (2018). 10 Nisan 2022, http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ky-kg/12698.