REAL EXCHANGE RELATİONSHİP WİTH TOURİSM INCOME IN TÜRKİYE

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 2, 844 - 858, 07.07.2024

Yunus Gülcü

https://doi.org/10.54688/ayd.1388702

Öz

The Turkish economy is an important source of tourism income. Tourism revenues constitute an important part of Türkiye's export revenues. The real exchange rate has a significant impact on Türkiye's tourism revenues. The increase in the real exchange rate makes Turkey cheaper for tourists visiting Türkiye. This leads to an increase in tourism revenues. This study investigates the relationship between the real exchange rate and tourism income in the Turkish economy in the period of 2005-2020. The unit root test was used to test the stationarity of the variables, and the Frequency Domain Causality analysis directed by Breitung & Candelon (2006) and Balcılar et al. (2010). The findings reveal a causal relationship from real exchange rate to tourism income in 2013 and 2020, and from tourism income to real exchange rate in 2017 and 2018. According to the analysis of Breitung & Candelon (2006), causality has been determined from real exchange rate to tourism income at the 5% significance level in the medium term and at the 1% significance level in the long term.

Anahtar Kelimeler

Tourism Revenues, Real Exchange Rate, Causality Analysis

TÜRKİYE’DE REEL DÖVİZ KURU İLE TURİZM GELİRİ İLİŞKİSİ

Öz

Türkiye ekonomisinde turizm gelirleri önemli bir yer teşkil etmekte olup turizm gelirleri, Türkiye'nin ihracat gelirlerinin önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Reel döviz kuru, Türkiye'nin turizm gelirleri üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Reel döviz kurundaki artış, Türkiye'yi ziyaret eden turistler için Türkiye'yi daha ucuz hale getirmektedir. Bu da turizm gelirlerinin artmasına neden olmaktadır. Bu çalışma, Türkiye ekonomisinde 2005-2020 döneminde reel döviz kuru ve turizm geliri arasındaki ilişkiyi araştırmaktadır. Değişkenlerin durağanlığını test etmek için birim kök testi kullanılmış olup, Breitung & Candelon (2006) tarafından yöneltilen Frekans Alanında Nedensellik analizi ile Balcılar vd. (2010) tarafından arama Kayan Pencere Nedensellik Analizi ile nedensellik testi ile sınanmıştır. Bulgular, reel döviz kurundan turizm gelirine doğru 2013 ve 2020 yıllarında, turizm gelirinden reel döviz kuruna doğru ise 2017 ve 2018 yıllarında nedensellik ilişkisini ortaya koymaktadır. Breitung & Candelon (2006) analizine göre, reel döviz kurundan turizm gelirine doğru orta dönemde %5 anlam düzeyinde ve uzun dönemde %1 anlam düzeyinde nedensellik tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Turizm gelirleri, Reel döviz kuru, Nedensellik Analizi

Kaynakça

• Ahmadov, F., Huseynlı, N. & Huseynlı, B. (2023). The Effect of the Dollar, Euro, and Sterling exchange on the Tourism Index in the Turkish Economy. Journal of Environmental Management and Tourism, 14(4), 2029-2038. doi:10.14505/jemt.14.4(68).14
• Akar, G. & Özcan, M. (2021). Reel döviz kuru ve turizm geliri ilişkisi: yapısal kırılmalı VAR analizi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 413-431. http://doi.org/10.25287/ohuiibf.705341
• Balcilar, M., Ozdemir, Z. A. & Arslanturk, Y. (2010). Economic growth and energy consumption causal nexus viewed through a bootstrap rolling window. Energy Economics, 32(6), 1398-1410.
• Breitung, J. & Candelon, B. (2006). Testing for short-and long-run causality: a frequency-domain approach. Journal of Econometrics, 132(2), 363-378.
• Çetintaş, H. & Bektaş, Ç. (2008). Türkiye’de turizm ve ekonomik büyüme arasındaki kısa ve uzun dönemli ilişkiler. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 19(1), 37-44. https://dergipark.org.tr/tr/pub/atad/issue/16794/174463
• Dickey, D. & Fuller, W. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica, 49, 1057-1072.
• Eğilmez, M. (2022). Döviz kuru rejimleri ve Türkiye uygulaması. 21 Temmuz 2023.https://www.mahfiegilmez.com/2022/03/doviz-kuru-rejimleri-ve-turkiye.html.
• Öncel, Y. A., İnal, A. G. V. & Torusdağ, A. G. M. (2016). Türkiye’de reel döviz kuru-turizm gelirleri ilişkisi: 2003-2015 dönemi için ampirik bir uygulama. Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (2), 125-142. https://dergipark.org.tr/en/pub/yyuiibfd/issue/35328/392208
• Sarı, Y. & Oğuz, Y. E. (2018). Reel döviz kurlarının turizm talebine etkisi üzerine karşılaştırmalı nedensellik analizi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(66), 603-620. DOI: 10.17755/esosder.338205
• Sevim, A. & Oğan, A. (2020). Reel döviz kurunun Türkiye'deki turizm talebi üzerindeki etkisi. İktisat ve İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(4), 1-20.
• Sıt, M. (2015). Reel döviz kurunun Türkiye’nin turizm gelirleri üzerindeki etkisinin ampirik analizi. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 10(40), 6752-6762. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jyasar/issue/19155/203304.
• Thompson, J. L. & Thompson, M. D. (2010). The effect of real exchange rates and the euro on tourism revenue in greece. Tourism Management, 31(2), 184-194.
• Timur, M. C. & Mert, N. (2021). Turizm gelirleri ve reel döviz kuru arasındaki asimetrik ilişkinin analizi. Mali Ekonomi, 5(1), 219-237. Doi: 10.25295/fsecon.848247.
• TÜİK. (2021). Turizm İstatistikleri, IV.Çeyrek: Ekim-Aralık ve Yıllık, 2020, Erişim Tarihi: 05.01.2024, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turizm-Istatistikleri-IV.Ceyrek:-Ekim-Aralik-ve-Yillik,-2020-37438
• Uğur, B. (2022). Kırılgan beşli ülkelerinde reel efektif döviz kurunun turizm ihracatı, ithalatı ve ticaret dengesi üzerindeki etkisi. Kayes-2022, 148.
• Gaberli, Ü., Akdeniz, C. & Eti, H. S. (2021). Paranın değeri Türkiye'ye gelen uluslararası turist sayılarını etkiliyor mu? Paranın değeri Türkiye'ye gelen uluslararası turist sayısını etkiler mi?. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 16(63), 1150-1163.
• Yılmaz, Ö. & Kaya, V. (2007). İhracat, ithalat ve reel döviz kuru ilişkisi: Türkiye için bir var modeli. İktisat İşletme ve Finans Dergisi, 22(250), 69-84.
• UNWTO. (2023). UNWTO World tourism barometer and statistical annex, January 2023, Erişim Tarihi: 15.01.2024, https://www.e-unwto.org/doi/abs/10.18111/wtobarometereng.2023.21.1.1