Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Akademik Türkçe ve İş Türkçesi Alanlarında Yapılan Çalışmalar Bibliyografyası ve Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 359 - 392, 29.09.2023

Yunus Emre Vergili , Tayfun Haykır

Öz

İnsanoğlunun varlık şartlarından biri olan iletişim kurma ihtiyacı zaman içinde gelişerek küresel sınırlara ulaşmıştır, böylelikle insanlar arasındaki ilişkiler derinleşmiş ve dilin sınırları genişlemiştir. Bu durum, çokkültürlü bir dünyada yaşayan insanların birden fazla dil öğrenme ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Dil öğretimi ihtiyacı, genel amaçlı dil öğretimi ve özel amaçlı dil öğretimi olarak farklı boyutlarda ele alınmıştır. Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde ise özel amaçlarla uluslararası öğrencilere yönelik akademik Türkçe ve iş Türkçesi dersleri verilmektedir. Bu çalışma, Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi alanında hazırlanan lisansüstü tezler, kitaplar, makale ve tam metin olarak yayımlanmış bildirilerin “Akademik Türkçe” ve “İş Türkçesi” alanlarında hangi boyutlarda ele alındığını incelemek ve çalışmaların ayrıntılı bir bibliyografik dizinini oluşturmak amacıyla yapılmıştır. Çalışmanın verilerine dair nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Verilerin toplanması aşamasında, Google Akademik, Academia, Dergipark, Web Of Science, Springer, Taylor And Francis, Trdizin gibi veri tabanlarında tarama yapılmıştır. Verilerin analizi aşamasında, yayımlanmış çalışmalar tür ve içerik gibi çeşitli değişkenler açısından ele alındığından, betimsel içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Makale için, incelenen çalışmalarda akademik Türkçe alanında daha fazla akademik üretim olduğu, iş Türkçesi alanında yapılan çalışmalarda ise öğretim programları, ders izlenceleri, ders materyalleri gibi konularda eksikliklerin olduğuna erişilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi, akademik Türkçe, iş Türkçesi, mesleki Türkçe.

Kaynakça

• Albayrak, R. (2013). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde gereksinim çözümlemesi: Kara Kuvvetleri lisan okulundaki misafir askeri personele ilişkin bir uygulama örneği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul.
• Şen, E. (2015). İktisadi ve İdari Bilimler Türkçesinin incelenmesi ve yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanımı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: İzmir.
• Küçük, F.(2017). Yabancı dil olarak Türkçede akademik yazma becerilerinin değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Lisansüstü Eğitim Enstitüsü: İstanbul.
• Güde, Y. C. (2019). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde akademik yazmaya yönelik bir içerik önerisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara.
• Konyar, M. (2019). Uluslararası öğrencilerin akademik Türkçe ihtiyaç analizi ve örnek ders içeriği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Tokat.
• Güven, Ö. (2019). Yabancı futbolcuların ve kulüp yöneticilerinin Türkçe öğrenimine ilişkin görüşleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Antalya.
• Özdemir, E. (2021). Erciyes Üniversitesi ve İstanbul Üniversitesi akademik Türkçe kitap setlerinin dinleme ve yazma etkinlikleri açısından incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Nevşehir.
• Dursun, A. (2021). Özel amaçlı Türkçe öğretim programı tasarısı: Sağlık Türkçesi öğretim programı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul.
• Üstün, H. (2021). Türkçe lisans programlarında öğrenim gören uluslararası öğrenciler için Türk Dili ve Kompozisyon dersine yönelik kelime sıklığı çalışması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü: Çanakkale.
• Alkaya Ünlü, H. (2021). Yabancılara Türkçe öğretiminde sağlık Türkçesinin mevcut durumuna yönelik öğretici ve öğrenci görüşleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara.
• Bakırdöğen, M. (2022). Erciyes Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi ve Gazi Üniversitesi akademik Türkçe kitap setlerinin okuma metinleri ve etkinliklerinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Nevşehir.
• Arat, E. (2022). Özel amaçlı Türkçe öğretiminde ihtiyaç analizi, materyal örnekleri ve terimler sözlüğü: askeri Türkçe (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Kocaeli.
• Yılmaz, K. (2022). İki dilli Türk öğrenciler için akademik Türkçe dersinin geliştirme ve değerlendirme çalışması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü: İstanbul.
• Çiftler, F. (2022). Akademik Türkçe için alanlara özgü oluşturulan kelime listelerinin internet tabanlı kullanımı üzerine bir araştırma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul.
• Samım, O. M. (2022). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde akademik yazma becerisinde karşılaştıkları zorluklar (Afganistan örneği) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Sakarya.
• Untuç, Ş. (2022). Özel amaçlı Türkçe öğretiminde kullanılan öğretim yaklaşımları üzerine bir araştırma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Siirt.
• Tok, M. (2012). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde akademik yazma becerilerinin geliştirilmesine yönelik uygulamalı bir çalışma (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü: Çanakkale.
• Dolmacı, M. (2015). Akademik Türkçe kelime bilgisi üzerine bir derlem çalışması: yabancı dil olarak Türkçe öğretimine dair çıkarımlar (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara.
• Ulutaş, M. (2016). Türkiye’de yükseköğrenim görecek yabancılar için özel amaçlı Türkçe öğretimine yönelik program geliştirme: Bir model önerisi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara.
• Demir, D. (2017). Uluslararası öğrencilerin akademik Türkçe ihtiyaçları (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü: Ankara.
• Ekmekçi, V. (2017). Yabancılara Türkçe öğretiminde akademik okuryazarlık öğretimine yönelik bir eylem araştırması (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Kayseri.
• Tüfekçioğlu, B. (2018). Yabancı dil olarak akademik Türkçe: Sosyal bilimlerde akademik ve teknik söz varlığı (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü: Ankara.
• Seyedı, G. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde akademik yazma öğretimi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü: Ankara.
• Kurt, V. (2019). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde özel amaçlı dil öğretimi: iş Türkçesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü: Ankara.
• Ellialtı, M. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde akademik dinleme becerisinin geliştirilmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Uşak Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü: Uşak.
• Gürata Kocaman, E. (2022). Uluslararası öğrencilere Türkçe akademik yazma öğretiminde kullanılan ders malzemelerinin değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü: Ankara.
• Eroğlu, S. (2022). Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen öğrencilerdeki akademik Türkçe söz varlığı ile akademik Türkçe kitaplarındaki söz varlığı (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Sakarya.
• Tüfekçioğlu, B. (2018). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Akademik Sözcükler Sosyal Bilimlerde Derlem Tabanlı Bir Çalışma. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Kurt, Volkan (2020). Yabancılar İçin Özel Amaçlı Türkçe Öğretimi: İş Türkçesi. Adana: Karahan Kitabevi.
• Tüfekçioğlu, B. (Edt.) (2020). Akademik Amaçlar İçin Türkçe Öğretimi -Kuram ve Uygulama-. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Tüfekçioğlu, B. (Edt.) (2020). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Kuramlar- Yöntemler- Beceriler – Uygulamalar. Ankara: Pegem Akademi Yayınları. 2. Baskı.
• Karatay, H. (Edt.) (2019). Akademik Türkçe. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Nezir, T. (Edt.) (2017). Uluslararası Öğrenciler İçin Akademik Türkçe 1. Ankara: Salmat. Nezir, T. (Edt.) (2017). Uluslararası Öğrenciler İçin Akademik Türkçe 2 (Yazma). Ankara: Salmat.
• Biçer, A., Boylu, E., Demirel, G., Saçkesen, A., Yıldırım, F., Yılmaz, M.Y. (2018). Uluslararası Öğrenciler İçin Sosyal Bilimlerde Akademik Türkçe 1. İstanbul: Kültür Sanat Basımevi.
• Akkaya, A., Biçer, A., Boylu, E., Can, T., Demirel, G., Saçkesen, A., Yıldırım, F., Yılmaz, M. Y. (2019). Uluslararası Öğrenciler İçin Sosyal Bilimlerde Akademik Türkçe 2. İstanbul: Kültür Sanat Basımevi.
• Akkaya, A., Biçer, A.,Boylu, E., Can, T., Demirel, G., Saçkesen, A., Yıldırım, F., Yılmaz, M. Y. (2019). Uluslararası Öğrenciler için Fen ve Sağlık Bilimlerinde Akademik Türkçe 3. İstanbul: Kültür Sanat Basımevi.
• Moralı, G. (Edt.) (2018). Uluslarararası Öğrenciler İçin Akademik Türkçe Sosyal Bilimler. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi, Can Ofset.
• Moralı, G. (Edt.) (2018). Uluslararası Öğrenciler İçin Akademik Türkçe Fen Bilimleri. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi, Can Ofset.
• Moralı, G. (Edt.) (2018). Uluslararası Öğrenciler İçin Akademik Türkçe Sağlık Bilimleri. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi, Can Ofset.
• Temur, N., Parlak, H. Yeşilyurt, Ş., Haykır, T. (2017). Geleceğin Mühendisleri İçin Çok Dilli Mesleki Yabancı Dil Eğitimi Türkçe A1/A2. Gazi Üniversitesi
• Tok, M. (2013). Türkçenin yabancı dil Olarak öğretiminde akademik yazma ihtiyacı. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(23), 1-25.
• Cevher Yahşi, Ö. ve Güngör, C. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde akademik Türkçenin önemine ilişkin uygulamalı bir araştırma: Türk dili öğretimi uygulama ve araştırma merkezi örneği. 1. Uluslararası Dil Eğitimi ve Öğretimi Sempozyumu. Pegem Akademi. 28-30 Mayıs 2015. Nevşehir. ss. 2267-2274.
• Temizyürek, F., Çangal, Ö. ve Yörüsün, S. (2015). Yabancılara Türkçe öğretiminde iş Türkçesi öğretim programı ders kitabı ve terimler sözlüğü denemesi bankacılık örneği. Zeitschrift für die Welt der TürkenJournal of World of Turks, 7(2), 87-111.
• Ertaş, A. ve Dolmacı, M. (2016). Developing a textbook-based academic Turkish wordlist. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 232, 821-827.
• Çangal, Ö ve Başar U. (2016). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenen İranlılar için iş Türkçesi öğretim programı, terimler sözlüğü ve konuşma kılavuzu denemesi: Turizm Türkçesi örneği. Journal Of Turkish Studies, 11(3), 707-734.
• Yılmaz F. ve Konyar, M. (2017). Turkısh academıc language needs analysıs in teachıng Turkısh as a foreıgn language. International Journal Of Language Academy, 5(4), 223-233.
• Çangal, Ö. ve Yörüsün, S. (2017). Özel amaçlı Türkçe öğretimi ders kitabı önerisi: bankacılık Türkçesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(4), 2669-2693.
• Taştekin, A. (2017). Türk silahlı kuvvetlerinin uygulamaları kullanım anadili Türkçe olmayanlara Türkçe öğretimi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 3(1), 171-183.
• Yaşar, E., Özden M. ve Toprak S. (2017). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde TÖMER’ler ve akademik başarı. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 5(3), 213-224.
• Yıldız, S. (2018). Akademik dinleme becerisi yeterliliği ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1210-1230.
• Ekmekçi, V. (2018). Akademik Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi süreci içerisinde dinleme öğrenme alanına yönelik bir eylem araştırması. Aydın Tömer Dil Dergisi, 3(1), 21-46.
• Demir, D .ve Genç, A. (2018). Akademik Türkçe etkinliklerine yönelik öğrenci ve öğretim elemanı görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (28), 91-104.
• Halitoğlu, V. (2018). Akademik Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi sürecinde kelime öğrenimi ve buna yönelik bir eylem araştırması. Erciyes Eğitim Dergisi, 2(1), 39-63.
• Demiriz, H. N. ve Okur, A. (2019). Türkçe öğretiminde yazma öğretimine akademik Türkçe aşamasında yabancı öğrenciler üzerinden bir bakış. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(2), 436-449.
• Çiftler, F. ve Aytan, T. (2019). Yabancılar için akademik Türkçe kitapları üzerine bir inceleme. International Journal Of Languages Education And Teaching, 7(4), 75-91.
• Moralı, G. (2019). Uluslararası öğrencilere yönelik akademik Türkçe okuma metinlerinin ve etkinliklerinin değerlendirilmesi: bir doküman incelemesi. Aydın Tömer Dil Dergisi, 4(2), 57-72.
• Azizoğlu, N. İ., Demirtaş Tolaman, T. ve İdi Tulumcu, F. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde akademik yazma becerisi: karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. Uluslararası Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Dergisi, 2 (1), 7-22.
• Kara, M. ve Ulutaş, M. (2019). Yabancılara özel amaçlı Türkçe öğretimi: İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesinde öğrenim gören yabancı uyruklu öğrenciler için ilk 1000 sözcük listesi önerisi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(28), 467-500.
• Özbal, B. (2020). Özel amaçlı Türkçe öğrenimine örnek tarihî bir ders kitabının incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (20), 1-11.
• Çimen, L. ve Kurudayıoğlu, M. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenen öğrencilerin akademik yazılarında etkileşimli üstsöylem belirleyicilerinin kullanımı. OPUS- Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(31), 3899-3923.
• Karagöl, E. ve Korkmaz, C. B. (2021). Ders kitabı ve bilimsel metin yazarlarının görüşlerine göre uluslararası öğrencilere akademik Türkçe öğretimi. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (25), 208-230.
• Şen, Ü. ve Alkaya Ünlü, H. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde yapılmış özel amaçlı dil öğretim çalışmalarının analizi. International Journal of Language Academy, 9 (2),345-366.
• Mısırlı, G. (2021). İş Türkçesi için kuramsal altyapı [Volkan Kurt’un “Yabancılar İçin Özel Amaçlı Türkçe Öğretimi: İş Türkçesi” adlı eserinin değerlendirmesi]. TUDED, 61(2), 787–792.
• Kurt, V. (2021). Yabancılara özel amaçlı Türkçe öğretimi bağlamında iş Türkçesi: tanımlar ve sınırlıklar. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (24), 1-9.
• Kurt, V. (2021). Yabancı dil olarak İş Türkçesi öğretiminde bir sınıflandırma ölçütü: öğrenicinin mesleki deneyimi. Uluslararası A. Halûk Dursun Türk Kültürü Sempozyumu. Uluslararası Kültür ve Dil Araştırmaları Derneği Yayınları. 18-22 Ağustos 2021. Ankara. ss. 61-66.
• Göçen, G. (2021). Uluslararası öğrenciler için hazırlanan akademik Türkçe ders kitaplarındaki konuşma görevleri ve yeterlilikleri. Aydın Tömer Dil Dergisi, 6(1), 43-84.
• Hasırcı Aksoy, S. (2021). Lisansüstü öğrenim gören yabancı öğrencilerin akademik Türkçe özyeterliklerine ilişkin görüşleri. OPUS– Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17(35), 1705-1728.
• İlgün, K. ve İltar L. Uluslararası öğrencilere yönelik akademik Türkçe öğretiminde temel dil becerileri. 4. Uluslararası Türk Dünyası Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Kongresi. UAESEB. 24-27 Kasım 2022. Antalya. ss. 144-155.
• Ellialtı, M. (2022). Yabancılara Türkçe öğretiminde akademik Türkçe üzerine yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Dünya Dilleri ve Edebiyatları Araştırmaları Sempozyumu. 1-3 Haziran 2022. Pamukkale Üniversitesi Yayınları-Pamukkale Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu. Denizli.
• Güleç, F. (2022). Özel amaçlı dil öğretimi misafir askerî personele Türkçe öğretimi örneği. Edebiyat Bilim, 65-89.
• Şahin, M. (2022). Özel amaçlı Türkçe öğretimi kapsamında Yunus Emre Enstitüsünün hazırladığı temel Türkçe yardımcı okuma setine ilişkin TÖMER okutmanlarının görüş ve önerileri. Turkish Studies- Language And Literature, 17(4), 1391 - 1404.
• Korkmaz, C. B. (2022). Yabancılara akademik Türkçe öğretiminde kalıplaşmış sözcük grupları. 6. Uluslararası Eğitim ve Değerler Sempozyumu. . 27-30 Ekim 2022. Antalya. ss. 179-180.
• Korkmaz, C. B., Karagöl, E. (2021). Teaching Academic Turkish Language Skills to International Students According to the Opinions of Textbook Aand Scientific Article Writers, International Journal of Eurasian Education and Culture, 6(14), 1764-1805.
• Harmankaya, M. Ö. (2022). Uluslararası öğrenciler için Akademik Türkçe sosyal bilimler kitabının okunabilirliği. Bayterek Uluslararası Akademik Araştırmalar Dergisi, 5(2), 250-264.
• Kocaman Gürata, E. (2022). Uluslararası öğrencilerin Türkçe akademik yazma ihtiyaçlarına ilişkin uzman görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (Hütad), (36) , 193-223.
• Moralı, G., Çimen, L. (2022). “Academic Turkish Is Like…”: International Students’ Perceptions About Academic Turkish Concept. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 8(1), 88-103.
• Sayar, E. ve Genç, A. (2023). Akademik Türkçe sözcük listesi oluşturma üzerine derlemden öğretime kuramsal tartışmalar. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (Hütad), (38), 269-295.
• Mutlu, K. ve Ekti, M. (2023). Yabancı dil olarak mesleki Türkçe öğretiminin hangi dil düzeyinde başlanabileceğine ilişkin kurama dayalı bir öneri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 22 (86), 534-559.