BATI FELSEFESİNE BAŞLICA ALTERNATİF: TÜRKLÜK, İSLAMLIK VE İNSANLIK FELSEFESİ

Yıl 2019, Sayı: 93, 148 - 163, 25.02.2019

F. Elekberli

Öz

Makalede geçtiğimiz yüzyılda Türk-İslam dünyasındaki insanların bilinçlerini değiştirmek, yani onları Batı'ya yöneltmek için en çok kullanılan Batı felsefesi öğretilerinden Marksizmden (sosyal-demokrasi) ve liberal-demokrasiden (pragmatizm vb.) bahsedilmiştir. Her iki Batı öğretisi de Türk-İslam dünyasındaki insanların bilinçlerinin Türklük, İslamlık ve İnsanlık felsefesinden uzaklaştırılmasında önemli rol oynamıştır ki bu süreç halen devam etmektedir. Kanaatimizce, Türk-İslam dünyasının toplumsal bilincinde ona yakın olan milli-dini mefkurelerle (Türkçülük, İslamcılık, İnsanlık) Batı mefkureleri (komünizm, demokrasi, liberalizm, tolerans, çok kültürlülük vb.) arasında düşünce zemininde mücadelenin devam ettiği bir dönemde toplumların milli kimliklerini koruması ve aynı zamanda Batı uygarlığına entegre olması meselesi çok tartışmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Türk-İslam Dünyası, Türklük, İslamlık, İnsanlık, Batı düşüncesi, Çok kültürlülük, Liberal-demokratizm, Marksizm-komunizm

БАТЫС ФИЛОСОФИЯСЫНА ҚАРСЫ НЕГІЗГІ АЛЬТЕРНАТИВ ИДЕОЛОГИЯЛАР: ТҮРКІ, ИСЛАМ ЖӘНЕ АДАМЗАТ ФИЛОСОФИЯСЫ

Öz

Мақалада түркі-ислам әлемі халқының санасын өзгерту үшін қолданылған батыстық философиялық ілімдер - марксизм (әлеуметтік-демократия) және либералдық-демократия (прагматизм және т.б.) ілімдері туралы сөз болады. Бұл бағыттың түркі-ислам әлемінің халқын ислам философиясынан, түркілік және адамзат идеяларынан айтарлықтай алшақтата түсетіні ашып көрсетілген. Автордың пікірінше, батыс философиясы (коммунизм, демократия, либерализм, толеранттылық, мультикультуризм және т.б.) мен түрік-ислам әлемінің қоғамдық сана-сезіміне жақын ұлттық философия (түркілік, исламизм, адамзат) арасындағы тайталас кезінде қоғамның ұлттық сипатын сақтау мәселесі, сонымен бірге оны Батыс өркениетімен біріктіру мәселесі де өте қайшылықты мәселе болып отыр.

Anahtar Kelimeler

Түркілік, Ислам, Адамзат, Түркі-Ислам әлемі, Батыс философиясы, Либералды-демократизм

THE MAIN ALTERNATIVE TO WESTERN PHILOSOPHY: TURKISHNESS, ISLAMISM AND PHILOSOPHY OF HUMANITY

Öz

In the last century The Turkish-Islamic world for changing the minds of the people most commonly and widely used direct the West European philosophy teachings of Marxism (social-democracy, communism), and liberal democracy (pragmatism, existentialism and others.). Both of the Western trend changed the minds of the people in Turkish-Islamic world and played a crucial role in his philosophy to a large extent and this process is still ongoing. In our opinion, the Turkish people close to him in the public consciousness, the national-religious ideas (Turkishness, Islamism, humanity) and the West "international" ideas (communism, democracy, liberalism) At a time when the struggle between society and the protection of national identity at the same time the issue of the integration of the Western civilization very controversial.

Anahtar Kelimeler

Turkish-Islamic World, Turkishness, Islam, humanity, Western thinking, multiculturalism, the Liberal democracy, Marxism-communism

OСНОВНAЯ AЛЬТEРНAТИВA ЗАПАДНОЙ ФИЛОСОФИИ: ТЮРКСТВО, МУСУЛЬМАНСТВО И ФИЛОСОФИЯ ЧЕЛОВЕЧНОСТИ

Öz

В статье анализированы западно-философские учения марксизма (социал-демократизм, коммунизм) и либерал-демократизма, которые призваны изменить сознание людей тюрко-исламского мира с целью привития им ценностей Западной культуры. Показывается, что эта направленность приводит людей тюрко-исламского мира к значительному отдалению от философии Ислама, от идей Тюркства и Человечности. Автор показывает, что в то время, когда идет борьба между национально-религиозными идеями (Тюркство, Мусульманство и Человечность), близким к сознанию тюрко-исламского мира и учениями (коммунизм, демократия, либерализм) Западной философии, вопросы сохранения национальных особенностей общества и одновременно его интеграции к Западной цивилизации, являются весьма спорными.

Anahtar Kelimeler

Мусульманство, Человечность, Тюрко-исламский мир, Тюркское мировоззрение, Западная философия, Либерал-демократизм

Kaynakça

• 1. Meriç Cemil. Kültürden irfana. İstanbul, İletişim yayınları, 2013
• 2. Said E. “Oryantalizm: Sömürgəçiliyin kəşf qolu”. İstanbul, Pınar yayınları, 1982
• 3. Rüstəmov Y. Tarix lokal sivilizasiyaların qarşılıqlı münasibəti kimi. Bakı, Səda, 2007
• 4. Ələkbərov F.Q. Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə). Bakı, Elm və Təhsil, 2014
• 5. Qurbanov Şamil. Cəmaləddin Əfqani və türk dünyası. Bakı, Azərnəşr, 1997
• 6. Göyalp Ziya. Türkçülüyün əsasları. Bakı: «Maarif», 1991
• 7. Hüseynzadə Əli bəy. Seçilmiş əsərləri. Bakı, «Şərq-Qərb», 2007
• 8. Gökalp Ziya. Türkleşmek, islamlaşmak, muasirleşmek. İstanbul, Akvaryum, 2005
• 9. Rəsulzadə M.Ə. Əsərləri (Mühacirət dövrü: Türkiyə, 1922-1929). I cild, Bakı, “OL” npkt, 2014
• 10. Rəsulzadə M.Ə. Əsərləri. V cild, - Bakı, “Təhsil”, 2014
• 11. Güngör Erol. Sosyal meseleler ve aydınlar. İstanbul. Ötüken yayınları. 2003
• 12. Fukuyama Frankis. Tarihin sonu ve son insan. İstanbul, Profil yayınları, 2014
• 13. Toynbee Arnold J. Uygarlık yarğılanıyor. İstanbul, Örgün yayınları, 2011
• 14. Тойнби А.Дж. Постижение истории. Сборник, Перевод с англ. Е.Д.Жаркова, М.: Рольф, 2001
• 15. Çağlar Gazi. Uygarlıklar Arası Savaş Miti. Dünyanın Geri Kalan Bölümüne Karşı Batı. Samuel Hantinqton`un «Kültürler Mücadelesi» Tezine Yanıt. İstanbul: Bilge Yayınları, 2003
• 16. Хантингтон С. Кто мы?: Вызовы Американской национальной идентичности. Пер. с англ. А. Башкирова. М.,АСТ:АСТ Москва, 2008
• 17. Güngör Erol. Kültür Değişmesi ve Milliyetçilik. İstanbul. Ötüken. 2007
• 18. Ülken Hilmi Z. Türkiyede Çağdaş Düşünce Tarihi. İstanbul. Ülken yayınları. 2013