ГОЛОД, НАСИЛИЕ И ФОРМИРОВАНИЕ СОВЕТСКОГО КАЗАХСТАНА: СОБЫТИЯ 1932-1933 ГГ.

Yıl 2023, Sayı: 116, 1 - 12, 30.12.2023

Arif Akbaş

https://doi.org/10.59358/ayt.1361857

Öz

В данной статье в рамках веберовской интерпретации будет рассмотрена и представлена книга Грозина Андрея Валентиновича «Голод 1932-1933 годов иполитик памяти в Республике Казахстан». ] подход. Книга посвящена творчеству казахской историографии и исторической публицистики на русском языке, исследующей тему голода в 30-е годы XX века. Историческая проблематика на территории Казахстана анализируется в контексте «политики памяти» в республике. Поясняется, что это сознательно создаваемая и реализуемая государственными институтами идеологическая, информационная и политическая стратегия, регулирующая представления общества о прошлом. Катастрофа, произошедшая в Казахстане в 1932-33 годах, на казахском языке известна как «Ашаршылык». «Раскулачивание» осуществлялось этой политикой, вызванной официальной политикой коллективизации. Постепенное вытеснение большевиками капиталистических элементов в сельском хозяйстве, начиная с 1925 года, привело к ликвидации кулачества как эксплуататорского класса, что определялось его имущественным положением и отношением к найму рабочей силы для производства средств производства. Центральные власти приняли решение об увеличении плана закупок продуктов питания. Фактически они конфисковали весь скот кочевников. В Казахстане этот голод также принято называть «Голощекинской» катастрофой. Во время массового голода многие казахи умерли от голода. В результате этой политики казахи превратились в самостоятельное меньшинство. Во время этой катастрофы погибло около 1,5 миллиона человек, 1,3 из которых были казахами. Из-за голода некоторые казахи начали бежать в другие страны, особенно в Китай, Афганистан и Турцию. Считается, что основной причиной голода стала коллективизация. Некоторые историки считают это событие геноцидом.

Anahtar Kelimeler

Golodomor 1932-1933 godov, Kolektivizatsia, Golodomor v Kazakhstane

FAMINE, VIOLENCE AND THE FORMATION OF SOVIET KAZAKHSTAN: EVENTS OF 1932-1933

Öz

In this article, Grozin Andrey Valentinovich’s book “Golod 1932 - 1933 godov ipolitik pamyati v Respublike Kazakhstan” (Political Memory in the Republic of Kazakhstan: The Famine of 1932-1933) will be examined and introduced within the framework of the Weberian interpretive [Verstehende] approach. The book is devoted to the work of Kazakh historiography and historical journalism in Russian, examining the topic of famine in the 30s of the XX century. The historical issue, which takes place on the territory of Kazakhstan, is analyzed in the context of "memory politics" in the republic. It is explained that it is an ideological, informational and political strategy consciously created and implemented by government institutions that regulates society’s ideas about the past. The disaster that took place in Kazakhstan in 1932-33 is known as “Aşarşılık” in Kazakh language. “Dekulakization” was implemented with this policy caused by the official policy of collectivization. The gradual displacement of capitalist elements in agriculture by the Bolsheviks from 1925 onwards resulted in the elimination of the Kulaks as an exploitative class, determined by their property status and their attitude towards hiring labor for the means of production. Central authorities have decided on an increase in the food purchasing plan. In fact, they confiscated all the livestock of the nomads. In Kazakhstan, it is also customary to call this famine the "Goloshchekinsky" disaster. During the mass famine, many Kazakhs died of hunger. Due to this policy, Kazakhs turned into a minority in their own right. During this disaster, an estimated 1.5 million people died, 1.3 of whom were Kazakhs. Due to the famine, some Kazakhs began to flee to other countries, especially China, Afghanistan and Turkey. It is believed that the main cause of the famine was collectivization. Some historians consider this event as genocide.

Anahtar Kelimeler

Famine of 1932-1933, Collectivization, Famine in Kazakhstan, Goloshchekinsky disaster, Kazakh genocide

АШТЫҚ, ЗОРЛЫҚ ЖӘНЕ КЕҢЕСТІК ҚАЗАҚСТАННЫҢ ҚҰРЫЛУЫ: 1932-1933 ЖЫЛДАҒЫ ОҚИҒАЛАР

Öz

Бұл мақалада Грозин Андрей Валентиновичтің «Голод 1932 - 1933 годов иполитик памяти в Республикалық Қазақстан» (Қазақстан Республикасындағы саяси жады: 1932-1933 жылдардағы ашаршылық) кітабы Вебериандық интерпретативті [Верстехенде» аясында қарастырылып, енгізіледі.] көзқарас. Кітап ХХ ғасырдың 30-жылдарындағы ашаршылық тақырыбын қарастыра отырып, орыс тіліндегі қазақ тарихнамасы мен тарихи публицистикасының жұмысына арналған. Қазақстан аумағындағы тарихи мәселе республикадағы «есте сақтау саясаты» аясында талданады. Қоғамның өткен туралы түсініктерін реттейтін мемлекеттік институттар саналы түрде жасап, жүзеге асыратын идеологиялық, ақпараттық және саяси стратегия екені түсіндіріледі. 1932-33 жылдары Қазақстанда болған апат қазақ тілінде «Ашаршылық» деп аталады. «Декулакизация» ресми ұжымдастыру саясатынан туындаған осы саясатпен жүзеге асты. 1925 жылдан бастап большевиктердің ауыл шаруашылығындағы капиталистік элементтерді бірте-бірте ығыстыруы қулақтардың қанаушы тап ретінде жойылуына әкелді, бұл олардың мүліктік жағдайы мен өндіріс құралдарына жұмыс күшін жалдауға деген көзқарасымен айқындалды. Орталық билік азық-түлік сатып алу жоспарын ұлғайту туралы шешім қабылдады. Тіпті, көшпелілердің барлық малын тартып алды. Қазақстанда да бұл аштықты «Голощекинский» апаты деп атайтын әдет бар. Жаппай ашаршылық кезінде көптеген қазақтар аштықтан қырылды. Осы саясаттың арқасында қазақтар өз алдына азшылыққа айналды. Бұл апат кезінде шамамен 1,5 миллион адам қаза тапты, оның 1,3-і қазақтар. Ашаршылық салдарынан қазақтардың бір бөлігі басқа елдерге, әсіресе Қытайға, Ауғанстанға, Түркияға қаша бастады. Ашаршылықтың басты себебі ұжымдастыру болды деген пікір бар. Кейбір тарихшылар бұл оқиғаны геноцид деп санайды.

Anahtar Kelimeler

1932-1933 Jildardagı aşarşılık, Ujımdastıry, Kazakstandagı aşarşılık, Kazak Genotsidi

KITLIK, ŞİDDET VE SOVYET KAZAKİSTANI’NIN OLUŞUMU: 1932-1933 OLAYLARI

Öz

Bu makalede Grozin Andrey Valentinoviç’in “Golod 1932 - 1933 godov i politika pamyati v Respublike Kazakhstan” (Kazakistan Cumhuriyeti’nde Politik Bellek: 1932-1933 Kıtlığı) kitabı Weberci yorumlayıcı [Verstehende] yaklaşım çerçevesinde incelenip tanıtılacaktır. Kitap, XX yüzyılın 30’lu yıllarındaki kıtlık konusunu inceleyen Rusça Kazak tarihçiliği ve tarihi gazeteciliği çalışmalarına ayrılmıştır. Kazakistan topraklarında geçen tarihi konu, cumhuriyetteki “hafıza siyaseti” bağlamında analiz edilmektedir. Toplumun geçmişle ilgili fikirlerini düzenleyen, hükümet kurumları tarafından bilinçli olarak oluşturulan ve uygulanan ideolojik, bilgilendirici ve politik bir strateji olduğu açıklanmaktadır. Kazakistan’da 1932-33 yıllarında yaşanan felaket, Kazakça “Aşarşılık” olarak bilinmektedir. Kolektifleştirme resmi politikasının neden olduğu bu siyasetle “dekulakizasyon” uygulanmıştır. Bolşevikler tarafından 1925’ten itibaren tarımda kapitalist unsurların kademeli olarak yer değiştirmesi ve mülk statüleri ile üretim araçlarına emek kiralamaya yönelik tutumlarına göre belirlenen, sömürücü bir sınıf olarak kulakların ortadan kaldırılmasıyla sonuçlanmıştır. Merkezi yetkililer gıda satın alma planında bir artışa karar vermişlerdir. Aslında göçebelerin tüm çiftlik hayvanlarına el koymuşlardır. Kazakistan’da bu kıtlığa “Goloshchekinsky” felaketi adını vermek de gelenektir. Kitlesel kıtlık sırasında çok sayıda Kazak açlık nedeniyle ölmüştür. Bu politika sebebiyle Kazaklar öz yurtlarında azınlığa dönüşmüştür. Bu felaket döneminde 1,3 ü Kazak olmak üzere tahmini 1,5 milyon civarında insan ölmüştür. Kıtlık nedeniyle bazı Kazaklar başta Çin, Afganistan ve Türkiye olmak üzere başka ülkelere kaçmaya başlamışlardır. Kıtlığın ana nedeninin kollektifleştirme olduğuna inanılmaktadır. Bazı tarihçiler bu olayı soykırım olarak değerlendirmektedir.

Anahtar Kelimeler

1932-1933 Kıtlığı, Kolektifleştirilme, Kazakistan'da Açlık, Goloshchekinsky Felaketi, Kazak Soykırımı

Etik Beyan

Makale için herhangi bir etik beyan gerekmemektedir.

Destekleyen Kurum

-

Kaynakça

• Kindler, R. (2017). Stalinskiye kochevniki. Vlast’ i golod v Kazakhstane. Moskva: ROSSPEN.
• Cope, T. (2013). On the Trail of Genghis Khan: An Epic Journey Through the Land of the Nomads. London: Bloomsbury.
• Breyfogle, Nicholas B. (2018). Eurasian Environments: Nature and Ecology in Imperial Russian and Soviet History. London: University of Pittsburgh Press.
• Dawisha, K. & Barrott, B. eds. (1997). Conflict, Cleavage, and Change in Central Asia and the Caucasus. London: Cambridge University Press.
• Everett-Heath, T. (2003). Central Asia: Aspects of Transition. London: Routledge.
• Daly, J. (2017). Written at Leland Stanford Junior University. Hammer, Sickle, and Soil: The Soviet Drive to Collectivize Agriculture. Stanford California: Hoover Institution Press.
• Qoygeldïev, M. - Tölewbaev, Ä. & Qasımbaev, J. (2007). Qazaqstan Tarïxı: Asa mañızdı kezeñderi men ğılımï mäseleleri. Jalpı bilim beretin mekteptiñ qoğamdık- gwmanïtarlıq bağıtındağı 11-sınıbına arnalğan oqwlıq. Almatı: «Mektep» Baspası.
• Grozin, A. V. (2014). Golod 1932-1933 godov i politika pamyati v Respublike Kazakhstan/ Institut vostokovedeniya RAN. Moskva: IV RAN.