Determination of Properties And Productivity of Soils Under Different Land Use in Beşikdüzü District of Trabzon Province

Yıl 2022, , 341 - 352, 29.12.2022

Damla Bender Özenç , Şaziye Yazıcı

https://doi.org/10.29278/azd.1106440

Öz

Objective: Examining the land use areas by considering the topographic features is important in terms of protecting natural resources, ensuring traceability and sustainability in agriculture. In this study, the determination of physico-chemical properties and fertility status of soils under different altitude and different land use in Beşikdüzü District of Trabzon Province were investigated.
Materials and Methods: For this purpose, 20 districts representing two different land use types (hazelnut and forest) according to physiographic conditions were evaluated. Soil sampling was done from hazelnut areas in 12 districts in the coastal and middle altitude and from hazelnut-forest areas in 8 districts in the high altitude. In soil samples taken from two different depth levels (0-30 cm, 30-60 cm), physical properties such as texture, bulk density, moisture characteristics, percentage of hydraulic, percentage of macro and micro pores, hydraulic conductivity and chemical properties such as pH, organic matter, lime, electrical conductivity were determined. Total nitrogen, available phosphorus and potassium for plant, and total iron, manganese and zinc nutrient elements analyzes were carried out in order to reveal the productivity of the research area.
Results The hazelnut lands located in the coastal and middle altitudes are dominated by loam, clay loam and sandy loam, and forest areas located in the high altitude are sandy clay loam and sandy loam. As the altitude increased depending on different land use, the bulk density of the soil increased in forest lands. Soils at all altitudes for both lands have mild acid reaction, lime-free and no salinity problems. The amount of organic matter content was lower in hazelnut lands compared to forest areas and generally classified as medium and high. Total nitrogen content was sufficient in hazelnut lands and lower in forest areas, even so, 59% was classificated more-too much class. Phosphorus content of 32% of the soils were too much, potassium content of 64% was very high class. Iron content was sufficient in all soils, zinc content was well in 82%, and manganese content was sufficient in 43%. While the fertility of the soils increased from the coast to the higher altitude and decreased depending on the the soil depth.
Conclusion: It has been determined that the physico-chemical properties and nutritional status of the soils change depending on the land use, altitude and depth, and there is no significant deficiency problem in general. It is thought that it will make an important scientific contribution to the creation of a soil database for Beşikdüzü district.

Anahtar Kelimeler

Land use, physico-chemical properties, nutrient contents

Trabzon İli Beşikdüzü İlçesinde Farklı Arazi Kullanımı Altındaki Toprakların Özellikleri ve Verimlilik Durumunun Belirlenmesi

Öz

Amaç: Arazi kullanım alanlarının topoğrafya özellikleri dikkate alınarak incelenmesi doğal kaynakların korunması, tarımda izlenebilirlik ve sürdürülebilirlik sağlanması bakımından önemlidir. Bu çalışmada, Trabzon İli Beşikdüzü İlçesi’nde farklı rakımda ve farklı arazi kullanımı altındaki toprakların fiziko-kimyasal özellikleri ve verimlilik durumu araştırılmıştır.
Materyal ve Yöntem: Bu amaçla araştırma sahasında, iki farklı arazi kullanım alanından (fındık ve orman), sahil-orta kolda (12 fındık alanı), yüksek kolda (8 fındık-orman alanı) toprak örneklemesi yapılmıştır. İki farklı derinlikten (0-30 cm, 30-60 cm) alınan toprak örneklerinde, bünye, hacim ağırlığı, nem sabiteleri, havalanma yüzdesi, makro ve mikro por yüzdesi, hidrolik iletkenlik gibi fiziksel özellikler, pH, organik madde, kireç, elektriksel iletkenlik gibi kimyasal özellikler belirlenmiştir. Araştırma alanının verimlilik durumunu ortaya koymak için toplam azot, bitkiye yarayışlı fosfor, alınabilir potasyum ve toplam demir, mangan ve çinko besin elementi analizleri yapılmıştır.
Araştırma Bulguları: Sahil ve orta kolda yer alan fındık arazileri tın, kil tın ve kumlu tın, yüksek kolda bulunan orman alanlarında kumlu killi tın ve kumlu tın bünye hakimdir. Farklı arazi kullanımına bağlı olarak rakım arttıkça orman arazilerinde toprağın hacim ağırlığı artmıştır. Her iki arazi için tüm rakımlarda topraklar hafif asit reaksiyonlu, kireçsiz ve tuzluluk sorunu taşımamaktadır. Organik madde miktarı fındık arazilerinde orman alanlarına göre daha düşük, genel olarak orta ve yüksek olarak sınıflanmıştır. Toplam azot içeriği fındık arazilerinde yeterli, orman alanlarında daha düşük olmakla birlikte, %59’ u fazla-çok fazla sınıfındadır. Toprakların %32’sinin fosfor içeriği çok fazla, %64’ünün potasyum içeriği çok yüksek sınıfındadır. Toprakların tümünde demir miktarı yeterli, %82’sinde çinko miktarı iyi, %43’ünde mangan kapsamı yeter sınıfında bulunmuştur. Toprakların verimlilik durumları sahilden yüksek rakıma doğru gittikçe artış gösterirken, toprak derinliğine bağlı olarak da azaldığı belirlenmiştir.
Sonuç: Topraklarının fiziko-kimyasal özellikleri ve besin durumunun arazi kullanımı, rakım ve derinliğe bağlı olarak değiştiği, genel olarak önemli düzeylerde noksanlık sorunu taşımadığı görülmüştür. Beşikdüzü ilçesi için bir toprak veri tabanı oluşturulmasına önemli bir bilimsel katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Arazi kullanımı, fiziko-kimyasal özellikler, besin içerikleri

Kaynakça

• Anonim (2018). Türkiye topraklarının bazı verimlilik ve organik karbon (TOK) içeriğinin coğrafi veritabanının oluşturulması. Proje sonuç raporu. Erişim adresi https://arastirma.tarimorman.gov.tr/toprakgubre/Belgeler/2018.pdf
• Blake, G. R., & Hartge, K. H. (1986). Bulk density, particle density. In: Methods of Soil Analysis. Part I, ASA-SSSA, Madison, WI, 363-382.
• Bouyoucos, G. J. (1951). A recalibration of hydrometer method for making mechanical analysis of soils. Agronomy Journal, 43, 434-438.
• Çelik, İ. (2004). Land-use effects on organic matter and physical properties of soil in a Southern Mediterranean highland of Turkey. Soil and Tillage Research, 83(2), 270-277.
• De Boodt, M., Verdonck, O., & Cappaert, I. (1973). Method for measuring the water release curve of organic substrates. Acta Horticulturae, 2054-2063.
• Demiralay, İ. (1993). Toprak fiziksel analizleri. Erzurum: Atatürk Üniversitedi Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 143.
• Dengiz, O., & İmamoğlu, A. (2016). Arazi kullanımı/arazi örtüsüne bağlı olarak toprak erozyon duyarlılık faktörünün konumsal değişiminin farklı enterpolasyon yöntemleri kullanarak belirlenmesi. TÜCAUM Uluslararası Coğrafya Sempozyumu içinde (750-759 ss), Ankara, 13-14 Ekim 2016.
• Dexter, A.R. (2004). Soil physical quality Part II: Unsaturated hydroulic conductivity and general conclusions about s-theory. Geoderma, 120, 224-239.
• FAO, (1990). Micronutrient, assessment at the country level: An international study. FAO Bulletin by Sillanpaa, Rome.
• Grace, J.M., Skaggs, R.W., & Cassel, D.K. (2006). Soil physical changes associated with forest harvesting operations on an organic soil. Soil Science Society of American Journal, 70, 503-509.
• Göl, C. (2002). Çankırı-Eldivan yöresinde arazi kullanım türleri ile bazı toprak özellikleri arasındaki ilişkiler. (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Güler, E. (2014). Farklı kullanımlar altındaki topraklarda nem ve sıcaklığın karbon mineralizasyonuna etkisi. Gazi Osmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Tokat. Kacar, B. (2009). Toprak Analizleri (Genişletilmiş 2.ci Baskı). Nobel Yayın No: 1387, Fen Bilimleri: 90, Nobel Bilim ve Araştırma Merkezi Yayın No: 44, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Kadıoğlu, Y., Bağcı, H. R., & Yılmaz, C. (2017). Doğu Karadeniz kuşağındaki afetlere bir örnek: 21 Eylül 2016 tarihli Beşikdüzü seli ve heyelanları. Marmara Coğrafya Dergisi, 36, 232-242.
• Kantarcı, M. D. (1983). Türkiye’de arazi yetenek sınıfları ile arazi kullanımının bölgesel durumu. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, No. 350.
• Karagül, R. (1996). Trabzon-Söğütlüdere havzasında farklı arazi kullanım şartları altındaki toprakların bazı özellikleri ile erozyon eğilimlerinin araştırılması. Turkish Journal of Agriculture and Foresty, 23, 53-68.
• Küçük, M. (2013). Farklı eğim ve bakı gruplarında bulunan meşe meşcerelerinde ve mera alanlarında azot mineralizasyonu ve toprak solunumunun belirlenmesi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Trabzon.
• Lindsay, W. L., & Norwell, W. A. (1978). Development of DPTA soil test for zinc, iron, manganese and copper. Soil Science Society of American Journal, 42, 421-428.
• Makineci, E., Demir, M., & Yılmaz, E. (2007). Long-term harvesting effects on skid trail road in a fir (Abies Bornmulleriana Mattf.) plantation forest. Building and Environment, 42, 1538-1543.
• McGarth, D., Zhang, C., & Carton, O. T. (2004). Geostatistical analyses and hazard assessment on soil lead in silvermines area, Ireland. Environmental Pollution, 127(2), 239- 248.
• Munsuz, N. (1982). Toprak-su ilişkileri. Ankara: Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No:798.
• Müftüoğlu, N. M., Yüce, E., Turna, T., Kabaoğlu, A., Özer, S. P., & Tanyel, G. (2010). Çay tarımı yapılan alanların bazı toprak ve bitki özelliklerinin değerlendirilmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, Özel Sayı, 309-316.
• Oğuz, İ., & Acar, M. (2011). Tokat Kazova koşullarında farklı arazi kullanım türlerinin bazı toprak özellikleri üzerine etkisinin araştırılması. Gazi Osmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 28(2), 171-178.
• Özyazıcı, G., Özyazıcı, M. A., Özdemir, O., & Sürücü, A. (2010). Some physical and chemical properties of tea grown soils in Rize and Artvin provinces. Anadolu Journal of Agricultural Sciences, 25(2), 94-99.
• Özyazıcı, M. A., Dengiz, O., Aydoğan, M., Bayraklı, B., Kesim, E., Urla, Ö., & Ünal, E. (2015). Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi tarım topraklarının bazı makro ve mikro bitki besin maddesi konsantrasyonları ve ters mesafe ağırlık yöntemi (IDW) ile haritalanması. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 16(2), 187-202.
• Tarakçıoğlu, C., Yalçın, S. R., Bayrak, A., Küçük, M., & Karabacak, H. (2003). Ordu yöresinde yetiştirilen fındık bitkisinin (Corylus avellana L.) beslenme durumunun toprak ve yaprak analizleriyle belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 9(1), 13-22.
• Tarakçıoğlu, C., Aşkın, T., & Kızılkaya, R. (2006). Heavy metal distribution: A survey from Ordu province in the Black Sea region. American-Eurasian Journal of Agricultural & Environmental Sciences, 1(3), 282-287.
• Tarakçıoğlu, C., Aşkın, T., Cangi, R., & Duran, C. (2007). Nutritional status in some kiwifruit (Actinidia deliciosa) orchards: A case survey from Karadeniz region in Turkey. Journal of Plant Sciences, 2(2), 187-194.
• Tecimen, H. B. (2017). Land use effect on nitrogen and phosphorus fluxes into and from soil. Eurasian Journal of Forest Science, 5 (1), 8-12.
• Ulu, F. (1998). Trabzon Uzungöl-Haldızen deresi havzasında farklı arazi kullanım şartları altındaki toprakların bazı fiziksel, kimyasal ve hidrolojik özellikleri ile erozyon eğilimleri üzerine araştırmalar. Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Trabzon.
• Ülgen, N., & Yurtsever, N. (1995). Türkiye gübre ve gübreleme rehberi (4. baskı). T.C. Başbakanlık Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Genel Yayın No: 209, Teknik Yayınlar No: T.66, 230 s., Ankara.
• Wander, M. M., Walter, G., Nissen, T. M., Bollero, G. A., Andrews, S. S., & Cavanaugh-Grant, D, A. (2002). Soil quality: Science and process. Agronomy Journal, 94(1), 23-33. Zaman, M. (2004). Vakfıkebir İlçesi’nin coğrafyası. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları, No:937.