Azot uygulamalarının ekmeklik buğday çeşitlerinin tane sterol (campesterol, stigmasterol ve betasitosterol) konsantrasyonuna etkisi

Yıl 2018, , 185 - 190, 26.12.2018

Yener Kortan Tosun , Halil Erdem , Cabir Çağrı Gence

https://doi.org/10.29278/azd.476356

Öz

Bitki
sterolleri (fitosterol) insan sağlığı için çeşitli biyoaktif özelliklere sahip
bir grup steroid alkoldür. Fitosteroller kolesterolün bağırsaktaki emilimini
engelleyerek kandaki kolesterol seviyelerini düşürücü etkiye sahiptirler. Bu
çalışmanın amacı sera koşullarında iki farklı ekmeklik buğday çeşidine (Yunus
ve Osmaniyem) azot (N) uygulamalarının tane Campesterol, Stigmasterol ve
Betasitosterol konsantrasyonlarına olan etkisi araştırılmıştır. Çalışmada N
uygulamaları topraktan 250 ve 500 mg kg^-1 dozlarında yapılmış, 500
mg kg^-1 N uygulamasına ayrıca üç farklı dönemde (sapa kalkma,
başaklanma ve tane olum) yapraktan % 0.5 üre verilmiştir. Azot uygulaması ile hem Yunus hem de Osmaniyem çeşitlerinin tane N
konsantrasyonlarında istatistiksel olarak önemli artışlar görülmüştür. Azot
uygulaması ile Yunus çeşidinin tanesinde %89, Osmaniyem çeşidinde ise %62’lik
bir N konsantrasyonu artışı meydana gelmiştir. Azot uygulaması ile tane N
konsantrasyonlarında görülen artışa paralel olarak Yunus
çeşidinin Campesterol konsantrasyonunda %45, Stigmasterol konsantrasyonunda
%145 ve Betasitosterol konsantrasyonunda ise %105 düzeyinde bir artış olduğu
görülmüştür. Osmaniyem çeşidinin Campesterol konsantrasyonunda %99,
Stigmasterol konsantrasyonunda %38, Betasitosterol konsantrasyonunda ise %73
artış meydana gelmiştir. Elde edilen sonuçlardan N’un Campesterol,
Stigmasterol ve Betasitosterol yapısına katılma
ihtimalinin yüksek olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Azot, Campesterol, Stigmasterol, Betasitosterol, ekmeklik buğday

Kaynakça

• Abidi, S. L., 2001. Chromatographic analysis of plant sterols in foods and vegetable oils. J. Chromatogr. A, 173-201.
• Anonim, 2012. En çok kullanılan Tahıllar. http://faostat.fao.org/ (10.08.2016).
• AOAC, 2000. Association of Official Analytical Chemists. Official Method of Analysis. 13th edition. Washington DC.
• Aroiee, H., Omidbaigi, R., 2002. Effects of nitrogen fertilizer on productivity of medicinal pumpkin. In XXVI International Horticultural Congress: The Future for Medicinal and Aromatic Plants 629, 415-419.
• Bly, A. G. ve Woodard H. J.. 2003. Foliar nitrogen application timing influence on grain yield and protein concentration of hard red winter and spring wheat. Agronomy Journal 95.2 (2003): 335-338.
• Bremner, J. M., 1965. Total nitrogen. In C.A. Black et al. (ed.) Methods of soil analysis. Am. Soc. of Agron., Inc. Madison, Wisconsin, USA, Part 2. Agron. 9, 1149-1178.
• Coşkun, T., 2005. Fonksiyonel besinlerin sağlığımız üzerine etkileri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 48 (1), 61-84.
• El, S. N., 2008. Gıda bileşenlerinin beslenme açısından önemi. Beslenme ders notu. Ege Üniv. Mühendislik Fak. http://food.ege.edu.tr/files/gidabeslenme dersnotu.pdf (13.09.2016).
• Gül, M. K., Egesel, C. Ö., Tayyar, Ş., Kahrıman, F., 2007. Phytosterol in rapeseed. International. Journal of Agriculture & Biology, 9(2), 250-253.
• Haile, D., Nigussie, D., Ayana, A., 2012. Nitrogen use efficiency of bread wheat: Effects of nitrogen rate and time of application. Journal of soil science and plant nutrition 12.3 (2012): 389-410.
• Hewitt, E. J., and Smith, T. A. 1974. Plant mineral nutrition. English Universities Press Ltd..
• Kacar, B., İnal, A., 2008. Bitki Analizleri. Nobel Yay., ISBN 978-605-395-036-3.
• Kotancılar, G., Çelik, İ., Ertugay, Z., 1995. Ekmeğin besin değeri ve beslenmedeki önemi. Ankara üniversitesi., Ziraat Fakültesi Dergisi, 26 (3), 431-441.
• Moreau, R. A., Whitaker, B. D., Hicks, K. B., 2002. Phytosterols, phytostanols, and their conjugates in foods: Structural diversity, quantitative analysis and health promoting uses. Progress in Lipid Research, 41, 457-500.
• Nurmi, T., 2012. Variation of phytosterols and steryl ferulates in wheat grains and fractions. Academic Dissertation. Department of Food and Environmental Sciences, University of Helsinki, Helsinki.
• Nurmi, T., Nyström, L., Edelmann, M., Lampi, A. M., Piironen, V., 2008. Phytosterols in wheat genotypes in the HEALTHGRAIN diversity screen. Journal of agricultural and food chemistry, 56 (21), 9710-9715.
• Pavlik, M., Pavlikova, D., Balik, J., Neuberg, M., 2010. The contents of amino acids and sterols in maize plants growing under different nitrogen conditions. Plant soil Environ. 56 (3), 125-132.
• Piironen, V., Lindsay, D. G., Miettinen, T. A., Toivo, J., 2000. Plant sterols: biosynthesis, biological function and their importance to human nutrition. Journal of the Science of Food and Agriculture, 80(2000), 939-966.
• Rudkowska, I., 2010. Plant sterols and stanols for healthy ageing. Maturitas, 66(2), 158-162.
• Taşan, M., 2008. Tahıl ve Ürünlerinde Fitosteroller. Türkiye 10. Gıda Kongresi. 21-23 Mayıs 2008, s 399-402, Erzurum.
• Verardo, V., Riciputi, Y., Sorrenti, G., Ornaghi, P., Marangoni, B., Caboni, M. F., 2012. Effect of nitrogen fertilisation rates on the content of fatty acids, sterols, tocopherols and phenolic compounds, and on the oxidative stability of walnuts. LWT-Food science and technology, 50 (2013), 732-738. Xu, G., Fan, X., & Miller, A. J. 2012. Plant nitrogen assimilation and use efficiency. Annual review of plant biology, 63, 153-182.