Harran Ovası sulamasında tekrar kullanılan drenaj sularının kullanımı ve kalitesi

Yıl 2018, , 197 - 204, 26.12.2018

Ali Rıza Öztürkmen İlknur Süpürkeci Yarmaç

https://doi.org/10.29278/azd.476372

Öz

Gelecekte artan nüfus ile su tüketiminin artacağı
bilinmektedir. Ülkemizde suyun en fazla tarımda kullanıldığı için tarımsal
sulama önemlidir. Sulama bitkisel üretimi sınırlayan en önemli faktörlerdendir.
Sulanabilir arazi alanının artmasıyla tarımsal su ihtiyacı artmaktadır. Bu
yüzden artan su ihtiyacının karşılanması için su tasarrufu yoluna gidilmeli ve
kaliteli drenaj sularının tekrar kullanılmalıdır. Drenaj sularının içeriğindeki
kirleticilerin miktarı düşünüldüğünde, kalitesinin iyileştirilerek yeniden
kullanılması ve kullanım süresince takip edilerek kullanılması gerekmektedir. GAP
projesi kapsamında 1995 yılında başlatılan sulama, kademeli olarak arttırarak
147.887 hektarlık alanda yapılmaktadır. Harran Ovasının sulamasında, suyun,
ovanın sonuna ulaşmaması nedeniyle, yer altı kuyuları açılmış ve drenajdan elde
edilen geri dönüşüm suları regülatör yardımıyla sulama suyuna karıştırılarak
tekrar kullanılmaya başlanmıştır. Harran Ovasında drenaj kanalındaki sular ile
sulama yapmak yaygınlaştırılmıştır. Bu hem sulama etkinliğini arttırmış, hem de
ova dışına drenajla akıp giden su miktarını azaltmıştır. Bu çalışmada, sulamada
kullanılan geri dönüşüm sularından örnekler alınarak, EC (Elektriksel
iletkenlik), pH ve SAR (Sodyum adsorbsiyon oranı) analizleri yapılmıştır.
Analiz sonuçlarına göre, kış aylarında toplanan su örneklerinin EC değerleri
yaz aylarından toplanan örneklerin EC değerlerinden daha yüksek olduğu bulunmuş
ve sonuç olarak bu suların sulamada değerlendirilebileceği kanısına varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tahliye suyu, Harran Ovası, sulama

Kaynakça

• Akış, A., Kaya, B., Seferov, R., Başkan H.O., 2005. Harran Ovası ve Çevresindeki Tarım Arazilerinde Tuzluluk Problemi ve Bu Problemin İklim Özellikleriyle İlişkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(14): 21-38.
• Alcamo, J., J.M. Moreno, B. Novaky, M. Bindi, R. Corobov, R.N.J. Devoy, C. Giannakopoulos, E. Martin, J.E. Olesen, and A. Shvidenko. 2007. Europe. Climate change 2007: Impacts, adaptation and vulnerability, p. 541–580. In: Parry, M.L., O.F. Canziani, J.P. Palutikof, P.J. van der Linden, and C.E. Hanson (eds.). Contribution of working group II to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge Univ. Press, Cambridge, UK.
• Anonim, 2017. TC Orman ve Su İşleri Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü. İllerimize ait istatistiki veriler. http://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme Erişim tarihi: 20.05.2017
• Apan, M., 1992. Bafra ve Çarşamba Ovalarının Sulama ve Drenaj Yönünden Genel Sorunları ve iyileştirme ile ilgili Çalışmaları. IV. Ulusal Tarımsal Yapılar ve Sulama Kongresi bildirileri.
• Aşık, Ş., Avcı, M., Balcı, A., 1997. Atık Suların Sulamada Kullanım Stratejileri. 6. Ulusal Kültürteknik Kongresi Bildirileri Kitabı, 5–8 Haziran 1997, Bursa, 564–576s.
• Berekatoğlu, K., Bahçeci İ., 2005. Harran Ovasında Drenaj Kanal Sularının Sulamada Kullanılma Olanakları, Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, Şanlıurfa, 9(3):43-52s.
• Büyükkamacı, N., 2008, ''Su Yönetiminin Etkin Bileşeni: Yeniden Kullanım ''İzmir Kent Sorunları Sempozyumu, http://www.imoizmir.org.tr/UserFiles/File/Izmir-KentSempozyumu/bildiriler/200833.pdf (Erişim Tarihi: 2010).
• Çiftçi, N., Kara, M., Yılmaz, M., Uğurlu, N., 1995. Konya Ovasında Drenaj Suları İle Sulanan Arazilerde Tuzluluk Ve Sodyumluluk Sorunları. 5. Ulusal Kültürteknik Kongresi Bildirileri, 471-481, Antalya.
• Çullu, M. A., Çelik, İ., Almaca, A., 2000. Degradation of The Harran Plain Soils Dueto Irrigation. Proceedigns of International Symposium on Desertification. 13-17 June Konya-Turkey. P-193-197.
• Çullu, M. A., Aydemir S., Sahin Y., Karakas S., Aydoğdu M., Altundal M., Aydemir A., Çeliker M., Gürses Ü., 2008. Harran Ovası’nda Sürdürülebilir Su ve Tuzlulaşma Yönetimi. Sulama tuzlanma konferansı.
• Çullu, M.A. 2010. Harran Ovası Tuzluluk Haritasının Oluşturulması ve Tuzlulaşmanın Bitkisel Verim Kayıplarına Etkisinin Tahmini.
• Devlet Su İşleri, XV. Bölge Müdürlüğü, İşletme ve Bakım şubesi, Toplu Makine Çalışma Programı. (2015).
• Dizdar, M.Y., 2003. Türkiye’nin Toprak Kaynakları, TMMOB Teknik Yayınları Dizisi No: 2, s.273, Ankara.
• Doğan, M., 2003. Şanlıurfa'da Karakoyun Deresi Atık Suları ile Sulanan Soğanda (Alliumcepa L.) Toksik Element Birikimi Üzerine Bir Araştırma. Ekoloji Çevre Dergisi. Cilt: 12 Sayı: 48.
• Gökçay, C., 2008. Arıtılmış Atık suların Tarımda Geri Kullanılması. DSİ VI. Bölge Müdürlüğü, V. Dünya Su Forumu için Yapılan Konferans, Çağrılı Bildiri, Adana.
• İşcan, S., Tepeli, E., Uyan, A., Yaşar, M., Çavdar, A., 2001. Sulamanın Temel Esasları 1, T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Adana Zirai Üretim İşletmesi ve Mekanizasyon Eğitim Merkezi Müdürlüğü, Yayın No:2, Adana.
• Kızıloğlu, F.M., Turan, M., Şahin, U., Kuşlu, Y., Dursun, A., 2008. Effects of untreatedand treated waste water irrigation on some chemical properties of cauliflower (Brassicaolerecea L. var. botrytis) andredcabbage (Brassicaolerecea L.var. rubra) grown on calcareou soil in Turkey. Agricultural Water management95:716 – 724.
• Öztürkmen, A.R., Yavaş, Y., 2014. "Harran Ovasındaki Bazı Toprak Serilerinin Sulama Sonrası Agregat Stabilitesinin Değişimi." Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 18.2 (2014): 6-12.
• Richards, L.A., 1954 Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soils. USDA. Agric. Handbook, 573s.
• Sağlam, T., 1978. Toprak Kimyası, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Uygulama Teksiri, Erzurum.
• SKYY, 1991. SKKY Teknik Usuller Tebliği, 7 Ocak 1991 Sayılı 20748 Sayılı Resmi Gazete.
• Tarboton, K.C.,Wallender W.W., Raghuwanshi N.S., 2004. Farm salinity appraisal with water reuse. South Florida Water Management District, West Palm Beach, FL, 33416, USA; Biological and Agricultural Engineering Department, and Department of Land Air and Water Resources, University of California, Davis, CA 95616. USA.
• Yenmez, N., (2005). Ova Topraklarının Tuzlanmasına Yeni bir Örnek: Harran Ovası. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (14), 199-236.
• Yurtseven, E., 1993. Drenaj Sularının Yeniden Kullanılması. Topraksu Dergisi, 1: 12-14.
• Weber, B., Avnimelech, Y., Juanico, M., 1996. Salt enrichment of municipal sewage: new prevention approaches in Israel. Environ. Manage. 20, 487–495.