Çakıldak Fındık Çeşidinin Corylus colurna L. Çöğür Anacı Üzerinde İlkbahar ve Yaz Döneminde Aşıyla Çoğaltılması

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: Özel Sayı, 71 - 84, 29.10.2023

Banu Demirel Ateş Fikri Balta

https://doi.org/10.29278/azd.1273973

Cited By: 2

Öz

Amaç: Bu çalışma, Ünye ekolojisinde ilkbahar ve yaz dönemlerinde Corylus colurna L. çöğür anacı üzerinde fındığın aşı başarısını belirlemek amacıyla yürütülmüştür.
Materyal ve Yöntem: Anaç materyali olarak 2-3 yaşlı Corylus colurna L. çöğürleri, kalem materyali olarak Çakıldak çeşidi kullanılmıştır. İlkbahar döneminde ısıtmasız yüksek plastik tünel koşullarında üç yıl (2020-2022) süreyle beş farklı tarihte (4 Nisan, 11 Nisan, 18 Nisan, 25 Nisan ve 2 Mayıs) dilcikli aşı ve üç farklı tarihte (2 Mayıs, 9 Mayıs ve 16 Mayıs) yama göz aşısı yapılmıştır. Dilcikli aşılarda günlük ve buzdolabında 4 °C' de bekletilmiş olmak iki farklı kalem tipi kullanılmıştır. İki yıl süreyle (2020-2021), Corylus colurna L. çöğürleri üzerine açık arazi koşullarında 3 farklı tarihte (6 Ağustos, 13 Ağustos ve 20 Ağustos) yama göz aşısı uygulanmıştır. Aşılar doğrudan tüplü çöğürler üzerine yapılmıştır.
Araştırma Bulguları: İlkbahar dönemi dilcikli ve yama göz aşısında aşı başarısı ve sürgün gelişimi üç yıl süreyle aşılama tarihlerinden önemli (p<0.05) derecede etkilenmiştir. 4°C'de depolanan aşı kalemleriyle yapılan dilcikli aşılar, 2020 ve 2022 yıllarında 4 Nisan (%93.3) ve 11 Nisan (%86.6-93.3) tarihlerinde en başarılı sonuçları vermiş, yıl, aşılama tarihi ve kalem tipine bağlı olarak 171.8 cm ile 212.2 cm arasında sürgün geliştirmişlerdir. İlkbahar dönemi yama gözü aşıları 16 Mayıs 2020 (%93.3) ve 16 Mayıs 2022 (%83.3) tarihlerinde en başarılı sonuçlara ulaşmış, yıl ve aşılama tarihine bağlı olarak 150 cm ile 218 cm arasında sürgün geliştirmişlerdir. Yaz dönemi yama göz aşıları ise en başarılı sonuçları 20 Ağustos 2020 (%93.6) ve 20 Ağustos 2021 (%80) tarihlerinde vermiş, yıl ve aşılama tarihine bağlı olarak 206 cm ile 228 cm arasında sürgün geliştirmişlerdir.
Sonuç: Ünye ekolojisinde Corylus colurna L. çöğürleri üzerine aşılı Çakıldak çeşidinin ilkbahar ve yaz dönemi aşılarından başarılı sonuçlar alınmıştır. Verilerin fındık fidancılık sektörüne katkı sağlayacağı ve sonraki araştırmalara ışık tutacağı değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fındık, Corylus colurna L., Çakıldak, Dilcikli aşı, Yama göz aşısı

Grafting Success of Çakıldak Hazelnut Cultivar on Corylus Colurna L. Seedling Rootstock in Spring and Summer Periods

Öz

Objective: The objective of this study was to determine the grafting success of hazelnut on Corylus colurna L. seedling rootstock in the spring and summer periods in Ünye, Ordu.
Materials and Methods: The rootstock material was 2-3 years old Corylus colurna L. seedlings. The scion was Çakıldak (Corylus avellana L.) cultivar. For three years (2020-2022) in the spring, whip grafting on five different dates (4 April, 11 April, 18 April, 25 April and 2 May) and patch budding on three different dates (2 May, 9 May and 16 May) were applied under unheated high plastic tunnel conditions. Daily fresh scions and stored scions (SS) at 4°C were used for whip grafting. For two years (2020 and 2021), Corylus colurna L. seedlings were grafted with patch budding technique on 3 different dates (August 6, August 13 and August 20) under open field conditions. Graftings and buddings were made directly on the tubed seedlings.
Results: The success and shoot development in whip grafting and patch budding in the spring were significantly affected by grafting dates over three years. Whip graftings gave the most successful results using SS on April 4 (93.3%) and April 11 (86.6-93.3%) in 2020 and 2022. They developed shoots between 171.8 cm and 212.2 cm depending on year, grafting date and scion type. Patch buddings in the spring gave in the most successful results on 16 May 2020 (93.3%) and 16 May 2022 (83.3%). They developed shoots between 150 cm and 218, depending on year and grafting date. Patch buddings in summer resulted in the highest success on 20 August 2020 (93.6%) and 20 August 2021 (80%). Their shoot developments were between 206 cm and 228, depending on year and grafting date.
Conclusion: As a result, successful results were obtained from grafting trials of Çakıldak hazelnut cultivar on Corylus colurna L. rootstock in the spring and summer periods under Ünye ecological conditions. It has been evaluated that the data will contribute to the establishment of the hazelnut nursery sector and will shed light on future research.

Anahtar Kelimeler

Hazelnut, Corylus colurna L., Çakıldak, whip grafting, patch budding

Kaynakça

• Achim, G., Godeanu, I., & Baiciu, A. (2001). Research on clonal propagation of hazelnut in Valcea-Romania. Acta Horticulturae, 556, 281-286. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2001.556.41
• Acı, F., & Beyhan, N. (2018). Propagation of Hazelnut by Mound Layering. International Journal of Agriculture and Wildlife Science, 4(1), 1-12. doi: 10.24180/ijaws.365185
• Anonymous, 2022. Ordu Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü Kayıtları, Ordu.
• Balta, F. (1993). Fındığın aşı ile çoğaltılması ve aşı kaynaşmasının anatomik ve histolojik olarak incelenmesi üzerinde araştırmalar (Doktora Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Bijelić, S., Magazin, N., Džankić, S., Janković, D., Bogdanović, B., & Jaćimović, G. (2021). Advances in nursery production of hazelnut plants in Serbia − successful grafting of different Corylus avellana L. cultivars and clones onto Corylus colurna L. rootstock. Frontiers in Plant Science, 12, 785015. https://doi: 10.3389/fpls.2021.785015
• Botta, R., Molnar, T.J., Erdoğan, V., Valentini, N., Torello Marinoni, D., & Mehlenbacher, S.A. (2019). Hazelnut (Corylus spp.) breeding. In advances in plant breeding strategies: nut and beverage crops. Ed.: Al-Khayri, JM., Jain, SM. & Johnson, DV., Springer, Cham, 157-219.
• Cerović, S., Ninić-Todorović, J., Gološin, B., Ognjanov, V., & Bijelić, S. (2009). Grafting methods in nursery productıon of hazelnut grafted on Corylus colurna L. Acta Horticulturae, 845, 279-282. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2009.845.40
• Cristofori, V., Rouphael, Y., & Rugini, E. (2010). Collection time, cutting age, IBA and putrescine effects on root formation in Corylus avellana L. cuttings. Scientia Horticulturae, 124, 189–194. https://doi.org/10.1016/j.scienta.2009.12.034
• Duyar, Ö., Sezer, A., Göğüs, A., Karadeniz, T., & Şenyurt, M. (2014). Determination of grafting performance of tombul and palaz hazelnut cultivars with Corylus colurna L. International Mesopotamia Agriculture Congress, 22-25 September, Diyarbakır, Turkey, 194-201.
• Ercişli, S., & Read, P.E. (2001). Propagation of hazelnut by softwood and semi-hardwood cuttings under nebraska conditions. Acta Horticulturae, 556, 275-279. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2001.556.40
• Erdoğan, V., & Smith, D.C. (2005). Application on rooting of hazelnut layers. HortScience, 40(5), 1457-1460. https://doi.org/10.21273/HORTSCI.40.5.1457
• Figen, F., Serdar, Ü., & Akyüz, B. (2021). Palaz fındık çeşidinde dip sürgünü temizleme sıklığının verim ve kalite üzerine etkisi. Akademik Ziraat Dergisi, 10 (2), 219-226. DOI: 10.29278/azd.859254
• Hartmann, H.T., Kester, D.E., Davies, F.T., & Geneve, R. (2011). Propagation of ornamental trees, shrubs, and woody vines. Hartmann and Kester’s Plant Propagation: Principles and Practices, 8th ed. Prentice Hall, Upper Saddle River, New Jersey, 774-839.
• İslam, A. (2018). Hazelnut culture in Turkey. Akademik Ziraat Dergisi 7(2), 259-266. http://dx.doi.org/10.29278/azd.476665
• İslam, A. (2019). Fındık ıslahında gelişmeler. Akademik Ziraat Dergisi, 8, 167-174. DOI: 10.29278/azd.667662
• Janick, J., & Moore, J.N. (1996). Fruit Breeding: Hazelnuts, Vol 3., John Wiley & Sons, Inc., New York.
• Kaplan, N., İslam, A., & Ekbiç, H.B. (2020). Çakıldak fındık çeşidinin in vitro sürgün ucu kültürü ile çoğaltılması. Akademik Ziraat Dergisi, 9(2), 193-200. DOI: 10.29278/azd.815521
• Karadeniz, T., Bak, T., Güler, E., Kırca, L. & Tekintaş, F. E. (2019). Türk fındık çeşitlerine anaç (Corylus colurna L.) seçimi. II. Uluslararası Tarım Kongresi, 21-24 Kasım, Ankara, 209-221.
• Kızılkan, Y. (2017). Ünye İlçe merkezinin coğrafyası (Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ Korac, M., Ninic-Todorovic, J., Cerovic, S., & Golosin, B. (1997). Results of hazel grafting on Turkish filbert (Corylus colurna L.). Acta Horticulturae, 445, 419-422. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.1997.445.54
• Kopuzoğlu, N. (1988). Bazı önemli fındık çeşitlerinin aşı ile çoğaltılması üzerine bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi, Ondokuzmayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun).
• Kopuzoğlu, N., & Şen, S.M. (1991). Ülkemiz fındık yetiştiriciliğinde aşı ile çoğaltmanın yeri ve önemi. Türkiye 1. Fidancılık Sempozyumu, 26-28 Ekim 1987, Tokat, 235-240.
• Lagerstedt, H.B. (1981a). A new device for hot-callusing graft unions fruit and nut trees. Hortscience, 16(4), 529-530. https://doi.org/10.21273/HORTSCI.16.4.529
• Lagerstedt, H.B. (1981b). The hot-callusing pipe – A grafting aid. Annual Report of the Northern Nut Growers Assocation, 72, 27-33.
• Lagerstedt, H.B. (1983). Macro-and micro-grafting of filbert trees. Annual Report Northern Nut Growers Assocation, 74, 158-165.
• Lagerstedt, H.B. (1984). Hot-callusing pipe speeds up grafting. American Nurseryman, 160, 113-117.
• Lagerstedt, H.B. (1993). Newberg and Dundee, two new filbert rootstocks. Proceedings of Nut Growers Society Oregon, 78, 94–101.
• Mardani, N., Khadivi, A., & Vatanpour-Azghandi, A. (2020). Microprapagation of three commercial cultivars (Corylus avellana L.). Gesunde Pflanzen, 72, 41-46. https://doi.org/10.1007/s10343-019-00481-7
• Me, G., Brozolo, L.R., & Caranzano, F. (1981). The propagation of hazelnut by grafting. Fritticoltura, 43(5), 31-35. Mehlenbacher, S.A., & Smith, D.C. (1992). Effect of spacing and sucker removal on precocity of hazelnut seedlings. Journal of American Society for Horticultural Science, 117, 523–526. https://doi.org/10.21273/JASHS.117.3.523
• Nas, M.N., & Read, P.E. (2004). Improved rooting and acclimatization of micropropagated hazelnut shoots. HortScience, 39(7), 1688-1690. https://doi.org/10.21273/HORTSCI.39.7.1688
• Ninic-Todorovic, J., Cerovic, S., Ognjanov, V., Golosin, B., Bijelic, S., Jacimovic, G., & Kurjakov, A. (2009). Rootstocks of Corylus colurna L. for nursery production. Acta Horticulturae, 845, 273-278. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2009.845.39
• Ninić Todorović, J., Ognjanov, V., Keserović, Z., Cerović, S., Bijelić, S., Čukanović, J., Kurjakov, A., & Cabilovski, R. (2012). Turkish hazel (Corylus colurna L.) offspring variability as a foundation for grafting rootstock production. Bulgarian Journal of Agricultural Science, 18, 865–870.
• Özbek, S. (1978). Özel Meyvecilik. Adana: Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, 128.
• Özdemir, B., & Dumanoğlu, H. (2018). Cutting propagation of European hazelnut cultivar 'Tombul'. Acta Horticulturae, 1226, 219-224. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2018.1226.32
• Pathak, R.K., Sinha M.M., & Pandey V.S. (1978). Note on the standardization of vegetative propagation techniques of hazelnut. Indian Journal of Agricultural Science, 48(9), 556-558.
• Rahemi, A.R., Taghavi, T., & Dale, A. (2016). A simple method to improve hazelnut grafting. Journal of Nuts, 7, 83– 87.
• Roversi, A. (2015). How to propagate no suckering hazelnut (Corylus avellana L.). Bulgarian Journal of Agricultural Science, 21(2), 355-357.
• Rovira, M., Cristofori, V., Silvestri, C., Celli, T., Hermoso, J.F., Tous, J., & Romero, A. (2014). Last results in the evaluation of ’Negret’ hazelnut cultivar grafted on non-suckering rootstocks in Spain. Acta Horticulturae, 1052, 145–150. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2014.1052.18
• Rovira, M. (2021). Advances in hazelnut (Corylus avellana L.) rootstocks worldwide. Horticulturae, 7, 267. https://doi.org/10.3390/horticulturae7090267
• Serdar, Ü., Gülser, C., Akyüz, B., Balta, A., Çil, Y., & Figen, F.Y. (2022). An alternative sucker management method in hazelnut: Application of nitrogen fertilizer solution. Erwerbs-Obstbau, 64, 237-244. https://doi.org/10.1007/s10341-021-00618-x
• Şenyurt, M. (2017). Corylus colurna L. anacına bazı fındık çeşitlerinin aşılanabilirliğinin incelenmesi (Doktora Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bolu). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Thompson, G.E. (1984). Promising hazelnut (Corylus avellana) propagation techniques. Australian Horticulture, 82(6), 50-62.
• Tous, J., Romero, A., Plana, J., Rovira, M., & Vargas, F.J. (1997). Performance of ‘Negret’ hazelnut cultivar on several rootstocks. Acta Horticulturae, 445, 433–439. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.1997.445.56
• Yarris, L., & Lagerstedt, H.B. (1981). Hot-callusing for grafting filbert trees. Agricultural Research, 30(1), 12-13.