AHMET SAY AND THE "REVERSE OFFICER TEACHER" PRACTICE IN THE CASE OF ÇEVRİMPINAR (GÖRİZ) VILLAGE (1960-63)

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 1, 199 - 221, 28.12.2021

Ahmet Çaparlar

https://doi.org/10.53440/bad.1028621

Cited By: 1

Öz

This study deals with the example of the reserve officer teacher practice in the village of Çevrimpınar (Görüz) in Bingöl, which was implemented by the National Unity Committee after the military coup on 27 May 1960 and was implemented in the villages without teachers in the rural areas of Anatolia. Ahmet Say, who was appointed to Bingöl within the framework of the Reserve Officer Teacher application, was commissioned by the governor of the time, Kemalettin Gazezoğlu, to serve in the Çevrimpınar Village after he arrived in the city.
When Ahmet Say reached his place of duty in Çevrimpınar Village, he encountered a mass of students who did not have a school yet and could hardly even speak Turkish. After Ahmet Say met Mehmet Şerif Çalbay, one of the notables of the village, he began to live in the village room allocated to him. Afterward, with the common decision and contribution of the village people, a dilapidated room was repaired and physical conditions were provided for the students to receive an education. Ahmet Say was the first person who began primary school teaching in the Çevrimpınar village between 1960 and 1963. In addition, he organized activities in educational fields such as handicrafts, theater and cinema for not only students but also adults. Teacher Say, while teaching in Çevrimpınar Village, did not neglect to write her observations about Bingöl in the 1960s and published them in the following years.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Say, Çevrimpınar (Görüz) Village, Reserve Officer Teacher, Education, Bingöl.

“YEDEK SUBAY ÖĞRETMEN” UYGULAMASINDA AHMET SAY VE GÖRİZ KÖYÜ (BİNGÖL) ÖRNEĞİ (1960-63)

Öz

Bu çalışma, 27 Mayıs 1960 Darbesi’nden sonra Milli Birlik Komitesi tarafından hayata geçirilen ve Anadolu’nun kırsal bölgelerindeki öğretmensiz köylerde tatbik edilen yedek subay öğretmen uygulamasının Bingöl’e bağlı Çevrimpınar (Görüz) Köyü’ndeki örneğini ele almaktadır. “Yedek Subay Öğretmen” uygulaması çerçevesinde Bingöl’e tayin edilen Ahmet Say, şehre ulaştıktan sonra dönemin valisi Kemalettin Gazezoğlu tarafından Çevrimpınar Köyü’nde görev yapması için vazifelendirilmiştir.
Çevrimpınar Köyü’ndeki görev yerine ulaşan Ahmet Say, henüz okulu olmayan ve neredeyse Türkçe konuşmayı dahi bilmeyen bir öğrenci kitlesi ile karşılaşmıştır. Köyün ileri gelenlerinden Mehmet Şerif Çalbay ile tanışan Say, onun kendisine tahsis ettiği köy odasında ikamet etmeye başlamıştır. Ardından köy ahalisinin ortak kararı ve katkısıyla yıkık dökük bir oda tamir edilerek öğrencilerin eğitim alacağı fiziki koşullar sağlanmıştır. 1960-63 yıllar arasında söz konusu köyde ilkokul eğitimini ilk kez başlatan Ahmet Say, sadece öğrencilere değil yetişkinlere de yönelik el sanatları, tiyatro ve sinema gibi eğitsel alanlarda da faaliyetler düzenlemiştir. Öğretmen Say, Çevrimpınar (Görüz)’da öğretmenlik yaptığı süreci ve 1960’lı yıllarda Bingöl ile ilgili gözlemlerini kaleme almayı ihmal etmeyip, sonraki yıllarda yayımlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Say, Çevrimpınar (Görüz) Köyü, Yedek Subay Öğretmen, Eğitim, Bingöl.

Kaynakça

• AŞGIN, Sait, Cumhuriyet Döneminde Doğu Anadolu’ya Yapılan Kamu Harcamaları (1946-1960), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2000.
• Dâhiliye Vekâleti, Son Teşkilatı Mülkiye’de Köylerimizin Adları, Dâhiliye Vekâleti Nüfus Müdüriyet-i Umumiyesi Neşriyatı, Hilal Matbaası, İstanbul 1928.
• DEMİR, Abdullar, “XIX. Yüzyılda Zazaların Nüfusu ve Demografik Yapısı”, II. Uluslararası Zaza Tarihi ve Kültürü Sempozyumu (4-6 Mayıs 2012), Bingöl Üniversitesi Yayınları, Bingöl 2012, ss. 105-145.
• DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Lûgat, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara 2007.
• GÜL, Ebru, Basına Göre Bingöl’de Basın Siyasi Hayat, (1960-1985), (Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 2010.
• İçişleri Bakanlığı, Türkiye’de Meskûn Yerler Kılavuzu, İçişleri Bakanlığı Yayınları, C. I-II, Ankara 1946.
• SAY, Ahmet, Ağaçlar Çiçekteydi, Evrensel Basım Yayın, İstanbul 2011.
• SAY, Ahmet, Güneşin Savrulduğu Yerden Bingöl Hikâyeleri, Evrensel Basım Yayın, İstanbul 2007.
• SÖYLEMEZ, M. Mahfuz – DEMİR, Abdullah, 1550 Tarihli Tahrir Defterine Göre Çabakcur Livası Nüfus ve İskân, Bingöl Belediyesi Kültür Yayınları, Bingöl 2010.
• ŞANLI, Ömer, “Bingöl’ün İlkokulu Kiğı’da Açılmış”, Bingöl, 30 Ocak 2020.
• ŞİMŞEK, Halil, Cumhuriyet’ten Sonra Bingöl, (Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Fakültesi İnkılap Tarihi Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara 1999.
• TUNCEL, Metin, “Bingöl”, TDVİA (Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi), C. VI, İstanbul 1992, ss. 183-184.
• T.C. Resmî Gazete, 15 Ocak 1957, Sayı: 9509.
• T.C. Resmî Gazete, 27 Kânunuevvel 1944, S. 5890.
• T.C. Resmî Gazete, 4 Kânunusani 1936, Sayı. 3197.
• T.C. Resmî Gazete, 4 Nisan 1942, Sayı: 5091.
• T.C. Resmî Gazete, 9 Kasım 1954, Sayı: 8848.
• http://www.ahmetsay.com.tr/cv.htm (Erişim: 23 Kasım 2021).
• http://www.nisanyanmap.com (Erişim: 10 Kasım 2021).