Küba Füze Krizi’nde Türkiye’nin Rolünün Postkolonyal Perspektiften Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 673 - 700, 27.12.2021

Ufuk Alkan

Öz

Küba Füze Krizi’nin geleneksel Batılı anlatısında Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) Jüpiter füzelerini yerleştirdiği yer olarak yer almaktadır. Türkiye’nin rolü mümkün olduğunca pasifleştirilmektedir. Öyle ki füzelerin Türkiye’ye konuşlandırılmış olmasının tek sebebi ABD’nin Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’ni (SSCB) çevreleme politikasıdır. Bu anlatıda, krizin temel aktörleri ABD ve SSCB iken Türkiye, Soğuk Savaş ortamında Batı Bloku’nda yer alan ve ‘doğal olarak’, ABD’nin SSCB’ye karşı politikalarını mutlak bir bağlılıkla destekleyen bir ülkedir. Sonuç olarak, Türkiye’nin ülkesine Jüpiter füzelerinin konuşlandırılmasını kabul eden az sayıda ülkeden birisi olmasının nedenlerine neredeyse hiç değinilmemiştir. Dolayısıyla, bu çalışmanın amacı Küba Füze Krizi’ni postkolonyal perspektiften değerlendirmek ve postkolonyal düşüncenin oldukça Batı merkezli olan Uluslararası İlişkiler (Uİ) disiplininde Türkiye gibi ötekilerin sesine ne derece kulak verebileceğini ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

Küba Füze Krizi, Postkolonyalizm, Türkiye-ABD İlişkileri, Türkiye-SSCB İlişkileri, Soğuk Savaş

Kaynakça

• AHMAD, Feroz, Turkey: The Quest for Identity, Londra, Oneworld Publications, 2004.
• ALLISON, Graham-Philip Zelikow, Essence of Decision: Explaining the Cuban Missile Crisis, New York, Longman [1971] 1999.
• AYDIN, Mustafa, “Determinants of Turkish Foreign Policy: Changing Patterns and Conjunctures During the Cold War”, Middle Eastern Studies, 36(1), 2000, 103.139.
• AYDIN, Mustafa, “Determinants of Turkish Foreign Policy: Historical Framework and Traditional Inputs”, Middle Eastern Studies, 35(4), 1999,152-186.
• BARKAWİ Tarak-Mark Laffey, “The Postcolonial Moment in Security Studies”, Review of International Studies, 32, 2006, 329-352.
• CHAYES, Abram, International Crises and the Rule of Law: The Cuban Missile Crisis, Londra, Oxford University Press 1974.
• CUMHURİYET, Amerika Küba Ablukasını İki Gün için Kaldırdı, 31 Ekim 1962.
• CUMHURİYET, Dünya, Küba’ya Giden İlk Rus Şilepinin Abluka Hattına Çarpmasını Heyecan İçinde Bekliyor, 25 Ekim 1962
• CUMHURİYET, Endişeler Hafifliyor, Ruslar Zirve Toplantısı için Tazyiki Artırdı, 26 Ekim 1962.
• CUMHURİYET, Erkin: Önce Bizi Tehdit Eden Üsler Kalkmalı, 1 Kasım 1962.
• CUMHURİYET, Kriz Şimdilik Geçti, Küba Meselesi Diplomatik Kanala İntikal Etti, 27 Ekim 1962.
• CUMHURİYET, Kruçef Küba ve Türkiye’deki Üslerin 2-3 Hafta İçerisinde Tahliyesini İstedi, 28 Ekim 1962.
• CUMHURİYET, Kruçef Küba’daki Tecavüzi Silahların Geri Çekilmesi için Dün Emir Verdi, 29 Ekim 1962.
• CUMHURİYET, Sovyet Tepkisi Yumuşak Oldu, 24 Ekim 1962.
• CYR, I. Arthur, “The Cuban Missile Crisis After Fifty Years”, Orbis, 57(1), 2013, 5-19.
• ERHAN, Çağrı “ABD ve NATO’yla İlişkiler”, Baskın Oran (der.) Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt. I, İstanbul: İletişim Yayınları, 2001.
• GİRİTLİ, İsmet, “Kalkınma ve NATO”, Cumhuriyet, 22 Ekim 1962.
• GÖNLÜBOL, Mehmet, Olaylarla Türk Dış Politikası, Ankara: Sevinç Matbaası, 1969.
• LAFFEY Mark-Jutta Weldes, “Decolonizing the Cuban Missile Crisis”, International Studies Quarterly, 52, 2008, 555-577.
• PACHTER, M. Henry, Collision Course: The Cuban Missile Crisis and Coexistence, New York ve Londra, Frederic A. Praeger, 1963.
• PEOPLES, Columba-Nick Vaughan Williams, Critical Security Studies: An Introduction, Londra ve New York: Routledge, 2010, 55-56.
• RADCHENKO, Sergey, “The Cuban Missile Crisis: Assessment of New, and Old, Russian Sources”, International Relations, 26(3), 2012, 327-343.
• RUMELİLİ, Bahar, “Batı Merkezcilik ve Postkolonyalizm”, Evren Balta (der.) Küresel Siyasete Giriş: Uluslararası İlişkilerde Kavramlar, Teoriler, Süreçler içinde. İstanbul: İletişim Yayınları, 2014.
• SAĞLAMER, Kayhan, “Küba’nın Yarattığı Gerginlik Hafifliyor”, Cumhuriyet, 26 Ekim 1962.
• SEVER, Ayşegül, “Yeni Bulgular Işığında 1962 Küba Frizi ve Türkiye”, A.Ü Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 52(1), 1997, 647-660.
• SÖNMEZOĞLU, Faruk, II. Dünya Savaşı’ndan Günümüze Türk Dış Politikası, İstanbul, Der Yayınları, 2006.
• TURAN İlter-Dilek Barlas, “Batı İttifakına Üye Olmanın Türk Dış Politikası Üzerine Etkileri” Faruz Sönmezoğlu (der.) Türk Dış Politikasının Analizi içinde. İstanbul, Der Yayınları, 2001 647-661.
• ÜLMAN, Haluk, “Türk Dış Politikasına Yön Veren Etkenler (1923-1968)”, A. Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 23(3), 1968, 241-273.
• ÜLMAN, Haluk-Oral Sander, “Türk Dış Politikasına Yön Veren Etkenler (1923-1968) II”, A. Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 27(1), 1972, 1-24.
• WALTZ, Kenneth N., Theory of International Politics, Addison-Wesley, Reading MA, 1979.
• WEAVER, Michael E., “The Relationship between Diplomacy and Military Force: an Example from the Cuban Missile Crisis, Diplomatic History, 38(1) 2014, 137-181.
• ZAFER, 3. Dünya Harbi Her An Çıkabilir, 24 Ekim 1962.