Fen Bilgisi Öğretmen Eğitiminde Çevrimiçi Dönütlerin Amaç, İşlev ve Sunuş Yolu Açısından İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: Special Issue 2 - FEN VE MATEMATİK ÖZEL SAYISI, 71 - 95, 28.06.2023

Fatma Tural , Osman Nafiz Kaya , Zehra Kaya

https://doi.org/10.51460/baebd.1159076

Öz

Bu çalışmanın amacı, fen bilgisi öğretmen adaylarının geliştirilme sürecine de aktif olarak katıldıkları çevrimiçi bir değerlendirme sistemindeki öz, akran ve öğretim elemanı dönütlerini; amaç, işlev ve sunuş yolu açısından incelemektir. Çalışmaya, işbirlikli tasarım-tabanlı araştırma yaklaşımına dayalı geliştirilen Web-tabanlı Otantik Değerlendirme Sisteminde (Web-ODS) öz ve akran değerlendirmeci görevleri alan 18 fen bilgisi öğretmen adayı katılmıştır. Araştırmanın verileri, fen bilgisi öğretmen adaylarının “Öğretmenlik Uygulaması” dersi kapsamında işledikleri ortaokul fen bilimleri dersi video kayıtlarına ilişkin, Web-ODS’deki öz, akran ve öğretim elemanı nitel dönütlerinden oluşmaktadır. Verilerin analizinde; nitel dönütlerin “amaç, işlev ve sunuş yolu” kategorileri açısından incelenmesi için geliştirilen ve 14 alt kategoriden oluşan “Dönüt Kontrol Listesi” kullanılmıştır. Elde edilen bulgular, çevrimiçi öz, akran ve öğretim elemanı dönütlerinin; (1) “amaç” kategorisi açısından çoğunlukla “Hedef ve Performans” odaklı oluşturulduğunu, (2) “işlev” kategorisi açısından Yapılandırmacı başta olmak üzere Doğrulayıcı ve Ayrıntılı dönüt niteliğinde sunulduğunu, (3) “sunuş yolu” açısından ise çoğunlukla Kolaylaştırıcı ve daha az olmakla birlikte Yönlendirici ve Teşvik Edici yollarla da verildiğini göstermiştir. Araştırmanın sonuçları; çevrimiçi değerlendirme sistemlerinin geliştirilmesinde, güncellenmesinde ve öğretmen eğitiminde “nitelikli veya etkili dönüt” kavramı üzerine yapılan çalışmalara katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Fen bilgisi öğretmen eğitimi, Çevrimiçi değerlendirme, Öz dönüt, Akran dönütü ve Öğretim elemanı/öğretmen dönütü.

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

109K541

Teşekkür

Desteklerinden dolayı TÜBİTAK-SOBAG'a teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Alır, A. (2015). Ortaokul öğrencilerinin web tabanlı biçimlendirici değerlendirme sistemini kabul yapılarının ve sistemdeki dönütlerle etkileşimlerinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ata, S., Yakar, A., & Karadağ, O. (2018). Yabancı dil öğretmenlerinin öğretim sürecinde kullandıkları dönüt türleri: erken çocukluk dönemi yabancı dil eğitiminde bir mikro-analiz. Turkish Studies Educational Sciences, 13(11), 247-268.
• Ateş, S. & İnaltun, H. (2018). Fen Bilimleri Sınıflarında Biçimlendirici Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Palme Yayınevi.
• Baran, H. (2020). Açık ve uzaktan eğitimde ölçme ve değerlendirme. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(1), 28-40.
• Bayrak, N., & Doğan, S. (2018). Biyoloji öğretmen dönütlerinin biçimlendirmeye yönelik ölçme değerlendirme açısından incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 752-774.
• Bayrak, F., & Yurdugül, H. (2015). E-değerlendirme ve e-dönüt, B. Akkoyunlu, A. İşman ve H. F. Odabaşı (Ed.), Eğitim Teknolojileri Okumaları 1(449-468), Ankara: TOJET.
• Bergh, L., Ros, A., & Beijaard, D. (2013). Teacher feedback during active learning: current practices in primary schools. British Journal of Educational Psychology, 83(2), 341-362.
• Black, A. E., & Deci, E. L. (2000). The effects of instructors’ autonomy support and students’ autonomous motivation on learning organic chemistry: A self-determination theory perspective. Science Education, 84(6), 740–756.
• Black, P., & Wiliam, D. (2009). Developing the theory of formative assessment. Educational Assessment, Evaluation and Accountability, 21(1), 5–31.
• Bozkurt, A. (2020). Koronavirüs (Covid-19) pandemi süreci ve pandemi sonrası dünyada eğitime yönelik değerlendirmeler: yeni normal ve yeni eğitim paradigması. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(3), 112-142.
• Büyüköztürk Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Çevikbaş, M., & Argün, Z. (2016). Matematik öğretmenlerinin yanlış cevaplara verdikleri dönütlerin öğrenci öz saygıları üzerindeki rolü. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(3), 523-555.
• Cho, K., & Schunn, C. D. (2007). Scaffolded writing and rewriting in the discipline: A web-based reciprocal peer review system. Computers & Education, 48(3), 409-426.
• Çimen-Çoşğun, Ü., & Sarı, M. (2015). Düşük ve yüksek mesleki öz-yetkinlik algısına sahip sınıf öğretmenlerinin dönüt verme biçimlerinin incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 5(5), 533-548.
• Çimer, S. O., Bütüner, S. Ö., & Yiğit, N. (2010). Öğretmenlerin Öğrencilerine Verdikleri Dönütlerin Tiplerinin ve Niteliklerinin İncelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 517-538.
• Çubuk, Y. (2013). Ortaöğretim matematik öğretmenlerinin öğrenci yanlışlarına verdiği dönütlerin incelemesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Demiraslan-Çevik, Y. (2014). Dönüt alan mı memnun veren mi? çevrimiçi akran dönütü ile ilgili öğrenci görüşleri. Journal of Instructional Technologies & Teacher Education, 3(1), 10-23.
• Ellis, R. (2009). A typology of written corrective feedback types. ELT Journal, 63(2), 97-107.
• Hattie, J., & Timperley, H. (2007). The power of feedback. Review of Educational Research, 77(1), 81-112.
• Kaya, O. N. (2008). A Student-Centered Approach: Assessing the Changes in Prospective Science Teachers’ Conceptual Understanding by Concept Mapping in a General Chemistry Laboratory. Research in Science Education, 38(1), 91-110.
• Kortak, M. E. (2014). Web-tabanlı akran ve öz değerlendirme sisteminin tasarlanması ve geliştirilmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• London, M. (1995). Gıvıng feedback: source-centered antecedents and consequences of constructıve and destructıve feedback. Human Resource Management Review, 5(3), 159-188.
• Luxton-Reilly, A. (2009). A systematic review of tools that support peer assessment. Computer Science Education, 19(4), 209-232.
• Nicol, D., & Macfarlane-Dick, D. (2006). Formative assessment and self-regulated learning: A model and seven principles of good feedback practice. Studies in Higher Education, 31(2), 199–218.
• Özalkan, G. Ş. (2021). Uzaktan Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme: Pandemi Sürecinde Sosyal Bilimler Eğitimini Yeniden Düşünmek. International Journal of Economics Administrative and Social Sciences, Sosyal Bilimler Eğitiminde Yenilikçi Yaklaşımlar Özel Sayısı, 18-26.
• Panova, I., & Lyster, R. (2002). Patterns of corrective feedback and uptake in an adult esl classroom. TESOL Quarterly, 36(4), 573-595.
• Pare, D. E., & Joordens, S. (2008). Peering into large lectures: examining peer and expert mark agreement using peerscholar, an online peer assessment tool. Journal of Computer Assisted Learning, 24(6), 526-540.
• Sandoval, W. (2014). Conjecture mapping: An approach to systematic educational design research. Journal of the Learning Sciences, 23(1), 18–36.
• Shute, V.J. (2008). Focus on formative feedback. Review of Educational Research, 78(1), 153-189.
• Sung, Y.-T., Chang, K.-E., Chiou, S.-K., & Hou, H.-T. (2005). The desing and application of a web-based self-and peer-assessment system. Computers & Education, 45(2), 187-202.
• Sawada, D., Piburn, M.D., Judson, E., Turley, J., Falconer, K., Benford, R., & Bloom, I. (2002). Measuring Reform Practices in Science and Mathematics Classrooms: The Reformed Teaching Observation Protocol. School Science and Mathematics, 102(6), 245-253.
• Taras, M. (2005). Assesment (summative and formative) some theoretical reflections. British Journal of Educational Studies, 53(4), 466-478.
• Thurlings, M., Vermeulen, M., Bastiaens, T. ve Stijnen, S. (2013). Understanding feedback: a learning theory perspective. Educational Research Review, 9, 1-15.
• Tunstall, P., & Gipps, C. (1996). Teacher feedback to young children in formative assessment: A typology. British Educational Research Journal, 22(4), 389-404.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yükseköğretim Kurulu (Turkish Higher Education Council (2018). Fen Bilgisi Öğretmenliği. Lisans Programı Ders İçerikleri. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Fen_Bilgisi_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf
• Yurdugül, H. & Bayrak, F. (2014). İlkokul öğrencilerinin web-tabanlı biçimlendirmeye dönük değerlendirme sistemini kabulleri. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 13(26), 167-186.