Yenilenmiş Bloom Taksonomisinin Uygulanmasına Yönelik Mesleki Yeterlik Algısı Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 1, 752 - 774

Özgü Yalçın Çer , Canan Koç

https://doi.org/10.51460/baebd.1599544

Öz

Bu araştırmanın amacı öğretmenlerin yenilenmiş Bloom taksonomisini uygulama yeterlik algılarını ölçmeye yönelik bir ölçek geliştirilmesidir. Bu çalışma, uygun örnekleme yöntemiyle seçilen üç farklı öğretmen grubuyla yürütülmüştür. Ölçek geliştirme sürecinde DeVellis’in (2017) sekiz adımlı ölçek geliştirme yaklaşımı temel alınmıştır. İlk olarak 63 maddelik bir madde havuzu oluşturulmuş, uzman görüşleri sonrasında taslak ölçek 40 maddeye indirilmiştir. Gerçekleştirilen pilot çalışma sonucunda taslak ölçekte yer alan 40 maddenin madde toplam korelasyon değerlerinin yeterli düzeyde olduğu ve maddelerin açık ve anlaşılır olduğu belirlenmiştir. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda ölçeğin iki faktörlü bir yapıya sahip olduğu belirlenmiştir. Bu faktörler sırasıyla yenilenmiş Bloom taksonomisi uygulamaları mesleki yeterlik algısı (21 madde) ve yenilenmiş Bloom taksonomisine yönelik bilgi düzeyi yeterlik algısıdır (8 madde). Bu iki faktörlü yapı toplam varyansın %70.73’ünü açıklamaktadır. Doğrulayıcı faktör analizi sonuçları da bu yapıyı doğrulamış ve modelin verilerle mükemmel düzeyde uyum gösterdiği bulunmuştur (χ²/sd = 2.12, CFI = .97, TLI = .97, RMSEA = .08). Güvenirlik analizleri sonucunda ölçeğin alt boyutlarının ve tamamının Cronbach alfa iç tutarlılık katsayılarının .96 ila .98 olduğu tespit edilmiştir. Geliştirilen 29 maddelik ölçeğin, öğretmenlerin yenilenmiş Bloom taksonomisini uygulama yeterlik algılarını ölçmede geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu belirlenmiştir. İlerleyen çalışmalarda ölçeğin ölçüm değişmezliği, eş değer ve aykırı ölçekler geçerliliği ve test-tekrar test güvenirliği incelenebilir.

Anahtar Kelimeler

“Yenilenmiş Bloom Taksonomisi”, “öğretmenler”, “ölçek”, “geçerlik”, “güvenirlik”, “yeterlik algısı”.

Kaynakça

• Anderson, L. W. ve Krathwohl, D. R. (2001). A taxonomy for learning, teaching, and assessing: A revision of Bloom’s taxonomy of educational objectives: complete edition. Addison Wesley Longman, Inc.
• Anderson, L. W., Krathwohl, D. R., Airasian, P. W., Cruikshank, K. A., Mayer, R. E., Pintrich, P. R., Raths, J. ve Wittrock, M. C. (2001). A Taxonomy for Learning, Teaching, and Assessing: A revision of Bloom’s taxonomy of educational objectives (Abridged Edition). Longman.
• Anderson, L. W., Krathwohl, D. R., Airasian, P. W., Cruikshank, K. A., Mayer, R. E., Pintrich, P. R., Raths, J. ve Wittrock, M. C. (2018). Öğrenme öğretim ve değerlendirme ile ilgili bir sınıflama: Bloom’un eğitimin hedefleri ile ilgili sınıflamasının güncellenmiş biçimi (3. bs.). (D. A. Özçelik, Çev.). Pegem Akademi.
• Armstrong, P. (2010). Bloom’s taxonomy. Vanderbilt University Center for Teaching.
• Bayat, B. (2014). Uygulamalı sosyal bilim araştırmalarında ölçme, ölçekler ve “likert” ölçek kurma tekniği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(3), 1-24.
• Beavers, A. S., Lounsbury, J. W., Richards, J. K., Huck, S. W., Skolits, G. J. ve Esquivel, S. L. (2013). Practical considerations for using exploratory factor analysis in educational research. Practical Assessment, Research & Evaluation, 18, 1–13.
• Berkant, H. G. (2018). Düşünme eğitimi: Kuramdan uygulamaya. Paradigma Akademi.
• Berkant, H. G. (2020). Program geliştirme ve öğretme-öğrenme. H. G. Berkant (Ed.), Eğitimde program geliştirme: Kuramdan uygulama örneklerine (1. bs., ss. 265-302) içinde. Anı Yayıncılık.
• Beyreli, L. ve Sönmez, H. (2017). Bloom taksonomisi ve yenilenmiş Bloom taksonomisi ile ilgili Türkiye’de yapılan çalışmaların odaklandığı araştırma konuları. International Journal of Languages' Education and Teaching, 1(2), 213-229.
• Birgin, O. (2016). Bloom taksonomisi. E. Bingölbali, S Arslan ve İ. Ö. Zembat (Ed.), Matematik eğitiminde teoriler (ss. 839-860) içinde. Pegem Akademi.
• Bloom, B. S (1956). Taxonomy of educational objectives. David McKay Company.
• Brown, T. A. (2015). Confirmatory factor analysis for applied research (2. bs.). Guilford Press.
• Browne, M. W. ve Cudeck, R. (1992). Alternative ways of assessing model fit. Sociological Methods & Research, 21(2), 230-258. doi:10.1177/0049124192021002005.
• Byrne, B. M. (2012). Structural equation modeling with Mplus: Basic concepts, applications, and programming. Routledge.
• Bümen, N. T. (2010). Program geliştirmede bir dönüm noktası: Yenilenmiş Bloom taksonomisi. Eğitim ve Bilim, 31(142), 3-14.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi. Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri (23. bs.). Pegem Akademi.
• Coffey, H. (2008). Bloom's taxonomy, 1-3. http://www.learnnc.org/lp/pages/4719?style=print adresinden alınmıştır.
• Cohen, L., Manion, L. ve Morrison, K. (2018). Research methods in education (8. bs.). Routledge.
• Costello, A. B. ve Osborne, J. W. (2005). Best practices in exploratory factor analysis: Four recommendations for getting the most from your analysis. Practical Assessment Research & Evaluation, 10(7), 1-9.
• Cullinane, A. (2009). Bloom’s taxonomy and its use in classroom assessment. National Center for Excellence in Mathematics and Science Teaching and Learning, 1(13), 1-4.
• Darwazeh, A. N. ve Branch, R. M. (2015). A revision to the revised Bloom’s taxonomy. 2015 Annual Proceedings–Indianapolis, 2, 220-225.
• DeVellis, R. F. (2017). Scale development theory and applications (4. bs.). SAGE.
• Elbay, S. (2023). Uzman öğretmenlik eğitim programı kazanım ve sınav sorularının yenilenen Bloom taksonomisine göre analizi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(39), 839–863.
• Ertürk, S. (2013). Eğitimde “program” geliştirme (6. bs.). Edge Akademi.
• Field, A. P. (2018). Discovering statistics using IBM SPSS statistics (5. bs.). SAGE.
• Forehand, M. (2005). Bloom's taxonomy: Original and revised. Emerging Perspectives on Learning, Teaching, And Technology, 8, 41-44.
• George, D. ve Mallery, P. (2022). IBM SPSS Statistics 27 step by step: A simple guide and reference (17. bs.). New York: Routledge.
• Graham, J. W., Cumsille, P. E. ve Elek-Fisk, E. (2003). Methods for handling missing data. Handbook of Psychology içinde. John Wiley & Sons, Inc. doi:10.1002/0471264385.wei0204.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J. ve Anderson, R. E. (2019). Multivariate data analysis (8. bs.). Cengage Learning.
• Haladyna, T. M. (1997). Writing test items to evaluate higher order thinking. Allyn & Bacon.
• Hidayat, S. ve Qamariah, Z. (2023). The role of Bloom’s taxonomy in curriculum approach. Jurnal Ilmiah Multidisiplin Nusantara, 1(3), 162–167.
• Huitt, W. (2011). Bloom et al.'s taxonomy of the cognitive domain. Educational Psychology Interactive, 22, 1-4.
• Joyce, B., Weil, M. ve Calhoun, E. (2014). Models of teaching (9. bs.). Pearson. Kula Kartal, S. ve Mor Dirlik, E. (2016). Geçerlik kavramının tarihsel gelişimi ve güvenirlikte en çok tercih edilen yöntem: Cronbach Alfa Katsayısı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(4), 1865-1879.
• Lee, Y-J., Kim, M., Jin, Q., Yoon, H-G. ve Matsubara, K. (2017). East-Asian primary science curricula an overview using revised Bloom’s taxonomy. Springer.
• Lorenzo-Seva, U. ve Ferrando, P. J. (2013). FACTOR 9.2 A comprehensive program for fitting exploratory and semiconfirmatory factor analysis and IRT models. Applied Psychological Measurement, 37(6), 497-498. doi:10.1177/0146621613487794.
• Malhotra, N. K. (2006). Questionnaire design and scale development. https://simplypsychology.org/wp-content/uploads/chapter_5.pdf adresinden 12.12.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Muthén, L. K. ve Muthén, B. O. (1998-2012). Mplus (Version 7). Los Angeles, CA.
• O'Tuel, F. S. ve Bullard, R. K. (1993). Developing higher order thinking in the content areas K-12. Critical Thinking Books & Software.
• Parent, M. C. (2013). Handling item-level missing data: Simpler is just as good. The Counseling Psychologist, 41(4), 568-600. doi:10.1177/0011000012445176.
• Paul, R. W., Binker, A. J. A., Jensen, K. ve Kreklau, H. (1990). Critical thinking handbook: 4th-6th grades. Sonoma State University.
• Prismana, R. D. E., Kusmayadi, T. A. ve Pramudya, I. (2018). Analysis of difficulties in mathematics problem solving based on revised Bloom’s Taxonomy viewed from high self-efficacy. Journal of Physics: Conference Series, 1008(1), 012063. https://doi.org/10.1088/1742-6596/1008/1/012063.
• Sönmez, V. (2020). Program geliştirmede öğretmen el kitabı (19. bs.). Anı Yayıncılık.
• Sümen, Ö. Ö. ve Karakaş, H. (2022). Analysis of the cognitive levels of the pre-service primary teachers’ questions on fractions according to the revised Bloom taxonomy. Cumhuriyet International Journal of Education, 11(3), 512–521.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2019). Using multivariate statistics (7. bs.). Pearson.
• Tezbaşaran, A. (2008). Likert tipi ölçek hazırlama kılavuzu. Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Tuncer, M. (2020). Program geliştirme ve ölçme değerlendirme. H. G. Berkant (Ed.), Eğitimde program geliştirme: Kuramdan uygulama örneklerine (ss. 303-324) içinde. Anı Yayıncılık.
• Tutkun, Ö. F. ve Okay, S. (2012). Bloom’un yenilenmiş taksonomisi üzerine genel bir bakış. Sakarya University Journal of Education, 1(3), 14-22.
• Ulum, Ö. G. (2024). Exploring the impact of revised Bloom’s taxonomy in a Turkish as a foreign language textbook. International Journal of Educational Spectrum, 6(2), Article 2. https://doi.org/10.47806/ijesacademic.1367897. Watkins, M. W. (2018). Exploratory factor analysis: A guide to best practice. Journal of Black Psychology, 44(3), 219-246. doi:10.1177/0095798418771807.
• Watkins, M. W. (2021). A step-by-step guide to exploratory factor analysis with SPSS. Routledge.
• Wheaton, B., Muthen, B., Alwin, D. F. ve Summers, G. F. (1977). Assessing reliability and stability in panel models. Sociological Methodology, 8, 84-136.
• Wilson, L. O. (2016). Anderson and Krathwohl Bloom’s taxonomy revised understanding the new version of Bloom’s taxonomy. The Second Principle, 1(1), 1–8.
• Wineburg, S. ve Schneider, J. (2010). Was Bloom's taxonomy pointed in the wrong direction?. Phi Delta Kappan, 91(4), 56-61.
• Yang, Y. ve Green, S. B. (2011). Coefficient alpha: A reliability coefficient for the 21st century?. Journal of Psychoeducational Assessment, 29(4), 377-392.
• Zorluoğlu, S. L., Şahintürk, A. ve Bağrıyanık, K. E. (2017). 2013 yılı fen bilimleri öğretim programı kazanımlarının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre analizi ve değerlendirilmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 1–15.