Ortaokul Öğrencilerinin Elektromanyetik Kirlilik Farkındalığı: Görüşler, Akademik Başarı ve Çeşitli Değişkenler Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 1, 1323 - 1349

Yasin Kılıç , Esra Benli Özdemir

https://doi.org/10.51460/baebd.1625402

Öz

Bu araştırma, elektromanyetik kirliliğe yol açan teknolojik cihazların kullanımıyla ilgili ortaokul öğrencilerinin farkındalık düzeylerini incelemeyi amaçlamaktadır. 2024-2025 Eğitim-öğretim yılında, Ankara’daki bir resmi ortaokulda 5, 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinden oluşan 391 kişilik bir grupla gerçekleştirilen bu çalışmada, karma yöntemler açıklayıcı sıralı desen kullanılmıştır. Nicel veriler, "Elektromanyetik Kirliliğe Sebep Olan Teknolojik Cihazların Bilinçli Kullanımına İlişkin Farkındalık Ölçeği" ve Kişisel Bilgi Formu ile nitel veriler ise yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Nicel veriler SPSS programıyla, nitel veriler ise MAXQDA programıyla analiz edilmiştir. Sonuçlar, öğrencilerin farkındalık düzeylerinin cinsiyet, sınıf düzeyi ve fen bilimleri akademik başarısı gibi faktörlere göre anlamlı bir farklılık göstermediğini, ancak aile eğitim durumu ve gelir seviyesinin farkındalık üzerinde etkili olduğunu ortaya koymuştur. Nitel veriler, öğrencilerin elektromanyetik kirlilik hakkında bilgi sahibi olmadıklarını ve konuya dair genellikle sağlığa zararlı etkiler ve elektronik cihazlardan kaynaklanan kirlilik gibi görüşler bildirdiklerini göstermektedir. Ayrıca, öğrencilerin büyük bir kısmı teknolojik cihazların kullanımını azaltmayı istemektedir.

Anahtar Kelimeler

Elektromanyetik Kirlilik, Fen Bilimleri Akademik Başarısı, Öğrenci Görüşleri

Etik Beyan

Araştırma kapsamında, Gazi Üniversitesi Etik Komisyonu’nun 12.11.2024 tarihli ve 18 sayılı toplantısında, 2024-1734 numaralı karar ile etik kurul izni alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Yok

Kaynakça

• Bayram, O. (2017). Elektromanyetik ışınım ve insan sağlığına etkileri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Deneysel desenler (3rd ed.). Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi.
• Çolak, S. (2019). Ortaokul öğrencilerinin elektromanyetik kirliliğe sebep olan teknolojik cihazların bilinçli kullanımına ilişkin farkındalıklarının incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Çolak, S., ve Timur, S. (2020). Ortaokul öğrencilerinin elektromanyetik kirliliğe sebep olan teknolojik cihazların kullanımına ilişkin farkındalıklarının incelenmesi.
• Creswell, J. W., and Plano Clark, V. L. (2020). Designing and conducting mixed method research (2nd ed.) (Y. Dede ve S. B. Demir, Trans.). Anı Publ. (Original work published 2011).
• Creswell, J. W. (2003). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed approaches. Sage Publications.
• Dalgıç, G. (2019). Öğretmen adaylarının elektromanyetik kirliliğe ilişkin farkındalık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi.
• Dolu, G., ve Ürek, H. (2015). Lisansüstü Öğrenciler “Çevre Kirliliği ve Elektromanyetik Kirlilik” Konusunda Yeterince Bilinçli mi?. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 9(1), 165-183.
• Du, K.-L., and Swamy, M. N. (2010). Wireless communication systems: From RF subsystems to 4G enabling technologies. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511841453
• Erdoğan, G., Yalçın, F. S., ve Telli, S. (2019). Ortaokul Öğrencileri Elektromanyetik Kirliliği Tanıyor Mu?. Kastamonu Education Journal, 27(3), 969-979.
• Ermol, C. (2008). 900 ve 1800 mhz mobil telefonların oluşturduğu elektromanyetik alanın tendon iyileşmesine etkisi: ratlarda deneysel çalışma. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Tıp Fakültesi. Isparta.
• Farashi, S., Bashirian, S., Khazaei, S., Khazaei, M., and Farhadinasab, A. (2022). Mobile phone electromagnetic radiation and the risk of headache: A systematic review and meta-analysis. International Archives of Occupational and Environmental Health, 95(7), 1587-1601. https://doi.org/10.1007/s00420-022-01835-x
• Field, A. (2018). Discovering Statistics Using IBM SPSS Statistics (5th ed.). SAGE Publications.
• Gavrilas, L., Kotsis, K. T., and Papanikolaou, M. S. (2022). Attitudes and behaviors of university students towards electromagnetic radiation of cell phones and wireless networks. Aquademia, 6(2), ep22009.
• Gavrilas, L., and Kotsis, K. T. (2023). Assessing elementary understanding of electromagnetic radiation and its implementation in wireless technologies among pre-service teachers. International journal of professional development, learners and learning, 5(2), ep2309.
• George, D., and Mallery, P. (2003). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference 11.0 update. Allyn ve Bacon.
• Griffiths, D. (2017). Introduction to electrodynamics. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/9781108333511 Güçlü, G. G. (2011). 50 Hz Elektromanyetik Alanlar ve Biyolojik Etkileri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Enerji Enstitüsü.
• Güler, H., Şahinkayası, Y., ve Şahinkayası, H. (2017). İnternet ve mobil teknolojilerin yaygınlaşması: Fırsatlar ve sınırlılıklar. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 186–207.
• Halliday, D., Resnick, R., ve Walker, J. (2014). Fundamentals of Physics. Danvers, MA.
• Howell, D. C. (2013). Statistical Methods for Psychology (8th ed.). Cengage Learning.
• Jacob, J. (2020). Reader response: Smartphone use and primary headache: A cross-sectional hospital-based study. Neurology Clinical Practice, 10(6), e51. https://doi.org/10.1212/CPJ.0000000000000 997
• Kang, G. H., Lee, C. H., Seo, J. W., Sung, R. H., Chung, Y. H., Lee, S. K., Suh, Y. H., and Chi, J. G. (1997). In vivo study on the harmful effect of the extremely low frequency unipolar pulsating magnetic field in mice. Korean Medical Science, 12(2), 128–134. https://doi.org/10.3346/jkms.1997.12.2.128
• Kaya, D. Z. (2021). Fen bilimleri öğretmen adaylarının elektromanyetik kirlilik çevre sorununa yönelik başarılarının ve farkındalıklarının incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kastamonu Üniversitesi.
• Kenar, I., Turgut, S., ve Gokalp, M. S. (2014). Öğretmen adaylarının elektromanyetik kirlilik farkındalıklarının belirlenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi, 10(4), 1077–1090.
• Köklükaya, A. N. (2013). Öğrencilerin elektromanyetik kirliliğe sebep olan bazı teknolojik cihazların bilinçli kullanımına ilişkin farkındalık düzeylerinin incelenmesi ve geliştirilmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi.
• Köklükaya, A. N., Selvi, M., ve Yıldırım, E. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının elektromanyetik kirliliğe ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(2), 155–171.
• Köklükaya, A. N., ve Selvi, M. (2015). Elektromanyetik kirliliğe sebep olan teknolojik cihazların bilinçli kullanımına ilişkin farkındalık ölçeğinin geliştirilmesi. Journal of Kirsehir Education Faculty, 16(3).
• Koklukaya, A. N., Yıldırım, E. G., and Selvı, M. (2017). The relationship between pre-service teachers' awareness levels of electromagnetic pollution and other environmental problems. Eurasian Journal of Educational Research, 16(67).
• Küçükahmetler, M., Girgin, S., ve Ata, B. (2024). Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Elektromanyetik Kirlilik Konusundaki Farkındalık Düzeyleri. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 11(111), 1874-1884.
• MEB [Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı]. (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7, ve 8. Sınıflar). Ankara.
• MEB (2024). Fen bilimleri dersi öğretim programı. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. https://mufredat.meb.gov.tr/
• Mann, K., and Röschke, J. (1996). Effects of pulsed high-frequency electromagnetic fields on human sleep. Neuropsychobiology, 33(1), 41-47. https://doi.org/10.1159/000119247
• Michaelis, J., Schüz, J., Meinert, R., Menger, M., Grigat, J. P., Kaatsch, P., and Kärner, H. (1997). Childhood Leukemia and Electromagnetic Fields: Results of a Population-Based Case-Control Study in Germany. Cancer Causes and Control Vol. 8 (2), p.167-174).
• Otto, M., and von Mühlendahl, K. E. (2007). Electromagnetic fields (EMF): Do they play a role in children’s environmental health (CEH)?. International journal of hygiene and environmental health,Vol. 210 (5), p. 635-644.
• Önal, E. (2005). Elektromanyetik alanların canlı organizmalara etkilerinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi.
• Özahioğlu, M. (2019). Elektromanyetik alana yönelik hazırlanan etkinliklerin 8. sınıf öğrencilerinin bilgi düzeylerine ve farkındalıklarına etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Pallant, J. (2020). SPSS Survival Manual: A Step by Step Guide to Data Analysis using IBM SPSS (7th ed.). McGraw Hill.
• Plotz, T. (2016). Students’ conceptions of radiation and what to do about them. Physics Education, 52(1), 014004.
• Renk, P. (2017). Sınıf öğretmenlerinin elektromanyetik kirlilik farkındalıklarının belirlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi.
• Sandström, M. et al. (1998). Subjective symptoms among mobile phone users in Sweden and Norway, a Swedish–Norwegian epidemiological study; Bioelectromagnetic Society, Tampa.
• Sarıgöz, O., Karakuş, A., ve İrak, K. (2012). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin elektromanyetik kirlilik ile ilgili görüşlerinin değerlendirilmesi. Ejovoc (Electronic Journal of Vocational Colleges), 2(2), 1-8.
• Subha, M. (2017). A survey on importance and challenges of radio waves in wireless communications. IOSR Journal of Computer Engineering, 5(7), 34-38.
• Şeker, S., ve Çerezci, O. (2000). Şeker, S., ve Çerezci, O. (2000). Radyasyon Kuşatması: Elektriğin ve nükleer enerjinin sağlığımıza etkileri. Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Şeker, S., ve Korkut, A. (2005). Tehlikeli oyuncak. Hayykitap.
• Şeker, S. (2010). Cep tehlikesi. İstanbul: Hayy Kitap.
• Taşkın, M., ve Akçay, S. (2019). Torunlarına Bakan Büyükannelerin Deneyimlerine İlişkin Nitel Bir Araştırma. Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(2), 583-606.
• Yalçın, P., Karenoğulları, T., ve Yalçın, S. A. (2018). Öğretmenlerin radyasyon kavramına karşı tutum ve bilgilerinin değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 43(194). http://dx.doi.org/10.15390/EB.2018.7034
• Yildiz Atikan, B., Bilgin, M. D., ve Akşit, S. (2018). Türkiye’de bir şehir merkezinde yaşayan süt çocuklarında ev içi elektromanyetik alan maruziyeti. Balıkesir Medical Journal, 2(2), 150–159.
• Yurttaş, A., Erdaş Kartal, E., ve Yurttaş, A. (2024). Elektromanyetik kirliliğe neden olan teknolojik cihazların bilinçli kullanılmasına yönelik farkındalıklarının çeşitli değişkenler açısından karşılaştırılması. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 16(31), 853–871. https://doi.org/10.38155/ksbd.1388478