Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi’nin (İstanbul) Bazı Kurak-Çorak Alan Bitkileri Üzerinde Palinolojik Araştırmalar

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 1, 134 - 172, 29.04.2021

Sema Anık Aslıhan Çetinbaş Genç , Burçin Çıngay , Filiz Vardar

Öz

Çalışmamızda İstanbul Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi (NGBB), Kuraklığa ve Tuzluğa Dayanıklı Bitkiler Koleksiyonu’nda yetiştirilmekte olan Asteraceae Bercht. & J.Presl (Papatyagiller), Boraginaceae Juss. (Hodangiller), Brassicaceae Burnett (Turpgiller), Campanulaceae Juss. (Çançiçeğigiller), Caryophyllaceae Juss. (Karanfilgiller), Cistaceae Juss. (Ladengiller), Crassulaceae J.St.-Hil. (Damkoruğugiller), Fabaceae Lindl. (Baklagiller), Iridaceae Juss. (Süsengiller), Lamiaceae Martinov (Ballıbabagiller), Linaceae DC. ex Perleb (Ketengiller), Plantaginaceae Juss. (Sinirotugiller), Poaceae Barnhart (Buğdaygiller) ve Scrophulariaceae Juss. (Sırcaotugiller) familyalarına ait 41 taksanın, ışık ve taramalı elektron mikroskobu yöntemleri kullanılarak palinolojik araştırmalarını gerçekleştirmek amaçlanmıştır. Woodehouse yöntemi kullanılarak ve yarı ince kesitler alınarak incelenen polen tanelerinin polar-ekvatoral çap ölçümleri, ekzin-intin kalınlıkları ve por-kolpus sayıları belirlendi. Elektron mikroskobu ile yüzey ornamentasyonları görüntülendi. Elde edilen sonuçlara göre Kuraklığa ve Tuzluğa Dayanıklı Bitkiler Koleksiyonu’ndan toplanıp çalışılan taksonların çoğunun ekzin tabakasının tektat-kolumellat veya tektat-perforat olduğu belirlendi. Yüzey ornamentasyonları ise geniş çeşitlilik gösterdi.

Anahtar Kelimeler

ekzin, ornamentasyon, polen morfolojisi, yarı ince kesit

Destekleyen Kurum

Marmara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu

Proje Numarası

FEN-C-DRP-090517-02

Kaynakça

• Akyalçın, H., Arabacı, T. ve Yıldız, B. (2011). Pollen morphology of six Achillea L. sect. Achillea (Asteraceae) species in Turkey. Turkish Journal of Botany 35: 183-201.
• Alçıtepe, E. (2012). Comparative pollen morphology of sect. Quinqueloculares (Campanulaceae) in Turkey. Biologia 67: 875-882.
• Atar, H., Nabi, B. ve Çeter, T. (2018). Pollen and achene morphology of some Cyanus L. Taxa (Asteraceae), Turkey. Mellifera 18: 15-25.
• Atçeken, M.M., Dural, H. ve Yılmaz-Çıtak, B. (2016). The morphological, anatomical and palynological investigations on some taxa of genus Aethionema A.T. Waiton (Brassicaceae). Biological Diversity and Conservation 9: 55-68.
• Aytuğ, B. (1971). Atlas Des Pollens Environs D’İstanbul. İstanbul Üniversitesi Yayın No: 1650. İstanbul.
• Bagherpour, S. (2010). Taxonomic studies on the genus Salvia L. (Labiate) in central Anatolia, Turkey. Doktora Tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Biyoloji Bölümü, Ankara.
• Bennett, K.D. ve Willis, K.J. (2001). Pollen. Şu eserde: Smol, J.P., Birks H.J.B. ve Last W.M. (edlr), Tracking Environmental Change using Lake Sediments, Terrestrial, Algal, and Siliceous Indicators 3. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht.
• Bıyıklıoğlu, O., Çeter, T. ve Bani, B. (2018). Pollen and achene morphology of some Centaurea L. Taxa (Asteraceae), Turkey. Mellifera 18: 26-36.
• Binzet, R., Potoğlu-Erkara, İ., Özler, H. ve Pehlivan, S. (2014). Pollen morphology and systematical contribution of some Onosma (Boraginaceae) taxa distribution in Turkey. Plant Systematics and Evolution 300: 2135-2146.
• Çeter, T., Geven, F., Acar-Şahin, A. ve Çeter, S. (2018). Examination of pollen morphology of some Aethionema (Brassicaceae) from Turkey. Communications Faculty Science University of Ankara, Series C, 27: 11-24.
• Yılmaz-Çıtak, B., Dural, H. ve Gönen, B. (2016). Selçuk Üniversitesi Alâeddin Keykubat Kampüsü’nde yayılış gösteren bazı bitkilerin polen morfolojileri. Selçuk Üniversitesi Fen Fakültesi Dergisi 42: 42-56.
• Danışman, B. (2015). Türkiye’de yayılış gösteren Globularia orientalis L., Globularia trichosantha Fisch. & Mey. Ssp. trichosantha, Globularia sintenisii Hausskn. & Wettst ve Globularia alypum L. (Globulariaceae)’un polen morfolojileri üzerinde bir çalışma. Yüksel Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Eker, İ., Vural, M. Ve Aslan, S. (2015). Ankara İli’nin Damarlı bitki çeşitliliği ve korumada öncelikli taksonları. Bağbahçe Bilim Dergisi 2(3): 57-114.
• Ekim, T., Koyuncu, M. ve Vural, M. (2000). Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı (Eğrelti ve Tohumlu Bitkiler), Türkiye Tabiatını Koruma Derneği, Ankara, Türkiye.
• Feder, N. ve O’Brien, T.P. (1968). Plant microtechnique: Some principles and new methods. American Journal of Botany 55: 123–142.
• Henderson, D.M., Prentice, H. ve Hedge, I.C. (1968). Pollen morphology of Salvia and some related genera. Grana 8: 70-85.
• Işık, G. ve Yücel, E. (2017). Biological and ecological characteristics of a monotypic relict endemic species: Dorystoechas hastata (Lamiaceae). International Journal of Agricultural and Environmental Research 3: 222-231.
• Kahraman, A., Bagherpour, S., Karabacak, E., Doğan, M., Doğan, H.M., Uysal, İ. ve Celep, F. (2012). Reassessment of conservation status of the genus Salvia (Lamiaceae) in Turkey II. Turkish Journal of Botany 36: 103-124.
• Karavelioğlu, F.A., Duran, A. ve Hamzaoğlu, E. (2004). Verbascum tuna-ekimii (Scrophulaceae), a new species from Turkey. Annals of Botanici Fennici 41: 227-231.
• Moore, P.D., Webb, J.A. ve Collinson, M.E. (1991). Polen Analysis, Blackwell Scientific Publications, Oxford.
• Oybak-Dönmez, E. ve Işık, S. (2008). Pollen morphology of Turkish Amaryllidaceae, Ixioliriaceae and Iridaceae. Grana 47: 15–38.
• Özler, H., Pehlivan, S., Kahraman, A., Doğan, M., Celep, F., Başer, B., Yavru, A. ve Bagherpour, S. (2011). Pollen morphology of the genus Salvia L. (Lamiaceae) in Turkey. Flora 206: 316-327.
• Özler, H., Pehlivan, S., Celep, F., Doğan, M., Kahraman, A., Başer, B. ve Bagherpour, S. (2013). Pollen moprhology of Hymenosphace and Aethiopis section of the genus Salvia (Lamiaceae) in Turkey. Turkish Journal of Botany 37: 1070-1084.
• Öztürk, D., Potoğlu-Erkara, İ. ve Koyuncu, O. (2008). Endemik Linum cariense Boiss. (Linaceae)’nin anatomik ve palinolojik özellikleri. 19. Ulusal Botanik Kongresi Bildiri Kitabı, s 441, Trabzon.
• Pearse, A.G.E. (1961). Histochemistry, Theoretical and applied. Boston.
• Salmaki, Y., Jamzad, Z., Zarre, S. ve Bräuchler, C. (2008). Pollen morphology of Stachys (Lamiaceae) in Iran and its systematic implication. Flora 203: 627-639.
• Türkmen, Z., Coşkunçelebi, K., Makbul, S., Beyazoğlu, O. ve Doğan, C. (2011). Pollen morphology of Onosma L. (Boragınaceae) taxa distributed in the Anatolia. EÜFBED-Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 4: 71-82.
• Ünal, M. (2013). Bitki (Angiosperm) Embriyolojisi, Nobel Yayınevi, Ankara.
• Vardar, F. ve Ünal, M. (2012). Ultrastructural aspects and programmed cell death in the tapetal cells of Lathyrus undulatus Boiss. Acta Biologica Hungarica 63: 56-70.
• Wodehouse, R.P. (1935). Pollen Grains. McGraw-Hill Book Company, New York.
• Xiong, S.X., Zeng, Q.Y., Hou, J.Q., Hou, L.L., Zhu, J., Yang, M., Yang, Z.N. ve Lou, Y. (2020). The temporal regulation of TEK contributes to pollen wall exine patterning. PLoS Genetics 16(5): e1008807.
• Yeşilyurt, E.B., Erik, S., Özme-Baysal, E. ve Akaydın, G. (2015). Taxonomic studies on endemic species from Turkey: Helianthemum nummularium (L.) Miller subsp. lycaonicum Coode & Cullen (Cistaceae). Biologiacal Diversity and Conservation 8: 181-187.
• http://www.ngbb.org.tr/, (erişim tarihi: 15.06.2020).
• http://www.tehditaltindabitkiler.org.tr/, (erişim tarihi: 15.06.2020).