Review of Studies Addressing the Issue of Fighting Addiction During Adolescence in Türkiye: Technology and Substance Addiction

Yıl 2024, , 451 - 467, 30.12.2024

Gül Kadan , Neriman Aral

https://doi.org/10.51982/bagimli.1432282

Öz

The aim of the research is to examine the studies carried out on substance and technology addiction in Türkiye in recent years, by taking them together. Document analysis technique, one of the qualitative research methods, was used in the research. Research on the practices carried out between January 1st 2010 and March 1st 2023 in the fight against substance and technology addiction in Türkiye was examined. In the research where 76 articles and theses were examined, it was determined that the studies were mostly theses (n = 40), were conducted in 2018 and 2021 (n = 14), and were carried out on an experimental basis (n = 26). As a result of the research, it was determined that the publications examined were mostly conducted abroad to combat substance addiction and cyberbullying addiction, to determine protective and preventive factors, and to determine the effectiveness of the applied psychoeducation program. In the reviewed publications, it was determined that the emphasis was on protective and preventive services at the local level in the fight against addiction, multidisciplinary studies were carried out, and results were reached that the applied trainings were effective in reducing addiction. Based on the findings obtained from the research, suggestions were made that different educational models should be integrated and implemented, experimental and longitudinal studies should be included in the fight against substance addiction, interventions that include the entire environment of the adolescent child should be implemented more, and parents should be supported.

Anahtar Kelimeler

adolescence period, dependence, struggle with addiction

Türkiye’de Ergenlik Döneminde Bağımlılıkla Mücadele Konusunu Ele Alan Çalışmaların İncelenmesi: Teknoloji ve Madde Bağımlılıkları

Öz

Araştırmada son yıllarda Türkiye’de madde ve teknoloji bağımlılığına yönelik gerçekleştirilen çalışmaların bir arada ele alınarak incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analiz tekniği kullanılmıştır. Türkiye’de madde ve teknoloji bağımlılığıyla mücadelede 1 Ocak 2010-1 Mart 2023 tarihleri arasında yapılan uygulamaların ele alındığı araştırmalar incelenmiştir. 76 makale ve tezin incelendiği araştırmada, çoğunlukla tez olduğu (n=40), 2018 yılında ve 2021 yılında yapıldığı (n=14), ve deneysel boyutta (n=26) gerçekleştirildiği belirlenmiştir. Araştırma sonucunda incelenen yayınların en fazla oranda madde bağımlılığının yurtdışında hangi oranda görüldüğü ve bu bağımlılıkla mücadele yöntemleri ve internet bağımlılığıyla mücadelede yapılanlar, koruyucu ve önleyici faktörlerin belirlenmesi, uygulanan psikoeğitim programının etkililiğinin belirlenmesi amacıyla gerçekleştirildiği belirlenmiştir. İncelenen yayınlarda bağımlılıkla mücadelede yerel düzeyde koruyucu ve önleyici hizmetlere ağırlık verildiği, multidisipliner çalışmaların yapıldığı ve uygulanan eğitimlerin bağımlılığın azaltılmasında etkili olduğu yönünde sonuçlara ulaşıldığı saptanmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara dayanarak, farklı eğitim modellerinin bütünleştirilerek uygulanması, madde bağımlılığıyla mücadelede deneysel ve boylamsal çalışmalara yer verilmesi gerektiği, ergenlik dönemindeki çocuğun tüm çevresini dâhil edecek müdahalelerin daha fazla uygulanması gerektiği ve ebeveynlerin desteklenmesinin gerektiğine yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

ergenlik dönemi, bağımlılık, bağımlılıkla mücadele

Kaynakça

• Duyan V, Gövebakan R. Madde Bağımlılığı ve Aile. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi, 2021: 9-58.
• Pickard H. What we’re not talking about when we talk about addiction. Hasting Centers Report 2020; 50(4): 37-46.
• Kadan G, Aysu B, Aral N. Madde bağımlılığına yönelik yapılan lisansüstü tezlerinin incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Derg 2019; 20(Özel sayı. 1): 65-68.
• Aral N, Gürsoy F, Öz S, Aysu B. Ergenlerde İnternet Kullanımının Öğretmen Görüşleri ile İncelenmesi. III. Uluslararası Öğretmen Eğitimi ve Akreditasyon Kongresi Bilimsel Çalışmalar Kitabı, 2019: 171-180.
• Balakrishnan J, Griffiths MD. Social media addiction: What is role of content in You Tube? J Behav Addict 2017; 6(3): 364-377.
• Doğan Keskin A, Aral N. Oyun bağımlılığı: Güncel bir gözden geçirme. Bağımlılık Dergisi 2021; 22(3): 327-339.
• Eryılmaz A, Deniz ME. Tüm Yönleriyle Bağımlılık. Ankara: Pegem, 2019: 94-124.
• Gökler R, Koçak R. Uyuşturucu ve madde bağımlılığı. Sosyal Bilimler Araştırmalar Dergisi 2008; 3(1): 89-104.
• Erbay E, Oğuz N, Yıldırım B, Fırat E. Alkol ve madde bağımlılığı olan bireylerin başa çıkma tutumları. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 2016; 20(3): 597-609.
• Gozguez J, Perez- Fuentes MC, Molero MM, et al. Drug use in adolescents in relation to social support and reactive and proactive aggressive behavior. Psicothema 2016; 28(3): 318-322.
• Hayre SR, Goulter N, Maretti MM. Maltreatment, attachment and substance ıse in adolescence: Direct and indirect pathways. Addict Behav 2019; 90: 196-203.
• Kabasakal Z, Çelik O. Madde kullanımı ve iyileşmekte olan bireylerin sosyal sorun çözme becerilerinin incelenmesi. Yeni Symposium 2017; 55(2): 1-10.
• March JL, Oviedo- Joakes E, Romero M. Drugs and social exclusion in ten European cities. Eur Addict Res 2016; 12(1): 32-41.
• Bickham DS. Current research and view points on internet addictions in adolescents. Curr Pediatr Rep 2021; 9(1): 1-10.
• Cerniglia L, Zoratto F, Cimino S, et al. Internet addiction in adolescence: Neurobiological, psychosocial and clinical issues. Neurosci Biobehav Rev. 2017; 76(Pt A): 174-184.
• Eroğlu A, Bayraktar S. İnternet bağımlılığı ile ilişkili değişkenlerin incelenmesi. International Journal of Social Sciences and Education Research 2017; 3(1): 184-199.
• Öztürk H. Bağımlılıkla mücadelede kamu kurum ve politikaları bağımlılıkla mücadele yüksek kurulu. Çetin Aydın G (editör). Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Alanında Uluslararası Araştırmaları XIV. İstanbul: Eğitim Yayınevi, 2023: 105-119.
• Çelebi M, Uslu R. Bağımlılık ve aile ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Derg 2019; 20(1): 98-100.
• Esen PY, Kutlu R, Cihan FG. Internet addiction, substance use and alexithymic dimensions in two different faculties’ students. Cent Eur J Public Health 2021; 29(3): 209-216.
• Giotakas O, Tsauvelas G, Spourdalaki E, et al. Internet gambling in relation to internet addiction substance use, online sexual engagement and suicidality in a Greek sample. International Gambling Studies 2017; 17(1): 20-29.
• Liu HC, Liu SI, Tjung JJ, et al. Self-harm and its education with internet addiction and internet exposure to suicidal thought in adolescents. J Formos Med Assoc 2017; 116(3): 153-160.
• Nemati Z, Matlabi H. Asssesing behavioral patterns of internet addiction and drug abuse among high school students. Psychol Res Behav Manag 2017; 10: 39-45.
• Aktan O, Yılmaz, M, Yılmaz M. Ortaokullarda uygulanan bağımlılıkla mücadele eğitim programının etkililiğinin değerlendirilmesine yönelik yönetici, öğretmen ve veli görüşleri. Addicta: The Turkish Journal on Addictions 2018; 5(4):637-664.
• Clithero JA, Karmarkar UR, Hsu M. Toward an integrative conceptualization of maladaptive consumer behavior. Addiction and Maladaptive Consumption 2021; 6(3): 334-341.
• İkiz F, Çınkı E, Sarıkaya Ö. Ergenlerde bilişsel davranışçı terapi uygulamalarının etkililiğinin ve yöntemlerinin sistematik gözden geçirilmesi. Turkish Studies 2020; 15(6): 4277-4296.
• Özbay Y, Yılmaz S, Büyüköztürk Ş, et al. Madde bağımlılığı: temiz bir yaşam için bireyin güçlendirilmesi. Addicta: the Turkish Journal on Addictions 2018; 5(1): 81-130.
• Shariat A, Amini M, Mohebati E. Systematic review of family factors associated with substance abuse in adolescents: A comparative study between Iran and developed countries. Int J Body Mind Cult 2023; 10(1): 1-20.
• Şarlak D, Öztürk E. Psikodrama temelli müdahale programları: Sistematik bir değerlendirme. Karya Journal of Health Science 2021; 2(1): 21-29.
• Yılmış G. İnternet ve Tütün Bağımlılığını Önlemede “Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitimi” nin İlkokul 3. ve 4. Sınıf Öğrencileri Üzerindeki Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Trakya: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019.
• Yoldaş C, Demircioğlu H. Madde kullanımı ve bağımlılığını önlemeye yönelik psikoeğitim programlarının incelenmesi. Bağımlılık Dergisi 2020; 21(1): 72-91.
• Creswell JW. Araştırma Deseni: Nicel, Nitel ve Karma Yöntem Araştırmaları, Demir SB (Çeviren) 3. Baskı. Ankara: Eğiten Kitabevi, 2017: 183-204.
• Aslan N. Ergenlerde internet bağımlılığı, yaygınlığı, nedenleri ve sonuçları üzerine bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 2019; 12(65): 945-957.
• Sarıgüzel M. Küresel uyuşturucu kontrol sistemi ve Türkiye. SMART Journal 2020; 7(40): 120-137.
• Yüksel E. Ne demek lazım: Uyuşturucu mu, madde bağımlılığı mı? Uyuşturucuyla mücadelenin temel kavramlarına yönelik uygulama ve tartışmalar. Kurgu 2017; 25(2): 39-64.
• Kintonova A, Vasyaev A, Shestak V. Cyberbullying and cyber-mobbing in developing countries. Information & Computer Society 2020; 29(3): 435-456.
• Türk B, Şenyuva G. Şiddet sarmalı içinden siber zorbalık: Bir gözden geçirme. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi 2021; 10: 462-479.
• John G. Social and behavior change communication (SBCC) strategies and the fight against during abuse in calabar South local government area, cross river state. International Journal of Advanced Mass Communication and Journalism 2020; 1(2): 1-10.
• Sezik M. Büyükşehirlerin sosyal belediyecilik yaklaşımlarına bir örnek olarak madde bağımlılığı ile mücadele çalışmaları. Journal of Academic Projection 2017; 2(1): 51-63.
• Tabaszewski R. The role of local and regional authorities in prevention and control of NCDS: The case of Poland. BMC Public Health 2020; 20(1): 17.
• Mallett CA. The school-to-prison pipeline: A critical review of the punitive paradigm shift. Child Adolesc Soc Work J 2016; 33(1): 15-24.
• Zengin E, Keskin M. Yerel yönetimlerin çocuk suçluluğunun önlenmesinde ilgili kurumlarla etkileşimi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2013; 37: 13-31.
• Montgomery L, Vaughn LM, Jacquez F. Engaging adolescents in the fight against drug abuse and addiction: A concept mapping approach. Health Educ Behav 2022; 49(2): 272-280.
• Ulaş E, Ekşi H. Inclusion of family therapy in rehabilitation program of substance abuse and its efficacious implementation. Fam J 2019; 27(4): 443-451.
• Ekhtiari H, Rezapour T, Aupperle RL, Paulus MP. Neuroscience- informed psychoeducation for addictive medicine: A neurocognitive perspective. Prog Brain Res 2017; 235: 239-264.
• Kocairi C. Madde Kullanım Bozukluğunda Bilişsel Davranışçı Yaklaşım Temelli Psikoeğitimin Bağımlılık Profili, Öz Yeterlik ve Bağımlılık Seyrine Etkisinin İncelenmesi: Randomize Kontrollü Deneysel Çalışma. Doktora Tezi, Aydın: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2023.
• Küçükkaraca N, Pak H. İnternet bağımlılığı tedavisinde bilişsel davranışçı grup terapileri. Bağımlılık Dergisi 2023; 24(4): 528-538.
• Magill M, Martino S, Wampold B. The principles and practices of psychoeducation with alcohol or other drug use disorders: A review and brief guide. J Subst Abuse Treat 2021; 126: 108442.
• Sancho M, De Gracia M, Rodriguez RC, et al. Mindfulness- based interventions for the treatment of substance and behavioral addictions: A systematic review. Front Psychiatry 2018; 9: 95.
• Bilous O. Social TV advertising in Ukraine and the EU topics, impact, affectiveness through the prism of media literacy. Cyberleninko 2021; 3: 398-407.
• Agbaria Q. Internet addiction and aggression: The mediating roles of self-control and positive affect. Int J Ment Health Addict 2021; 19: 1227-1242.
• Kayış AR, Satıcı SA, Yılmaz MF, et al. Big five-personality trait and internet addiction: A meta analytic review. Comput Human Behav 2016; 63: 35-40.
• Xiao J, Li D, Jia J, et al. The role of stressfull life events and the big-five personality traits in adolescent trajectories of problematic internet use. Psychol Addict Behav 2019; 33(4): 360-370.
• Aydın B, Seferoğlu SS. A suggestion for combating digital addiction: An interdisciplinary colloborative intervention model (CODAIM). Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 2023; 11(20): 202-253.
• Flores- Mosri D. Affective neuroscience contributions to the treatment of addiction: The role of social instincts, pleasure and seeking. Front Psychiatry 2021; 12: 761744.
• Lyman MD, Lyman MD. Drugs in Society, Causes, Concepts and Control. 8th Edition. New York: Routledge, 2016:10-40.
• Cüceler S, Yılmaz M, Türkleş S. Madde bağımlısı bireylerin yaşadığı psikososyal sorunlar, uygulanan kanıt temelli müdahaleler ve hemşireliği rolü. Bağımlılık Dergisi 2022; 23(1): 105-110.
• Naeim M, Rezaeisharif A. The role of the family in preventing addiction. Addict Disord Their Treat 2021; 20(4): 479-485.
• Clark TW. Causal responsibility for addiction. Addict Behav 2022; 130: 107292.
• Acar S, Şaşman Kaylı D. An analysis about studies conducted on addiction field with methods of qualitative and mixed patterns in Turkey. Cyprus Turkish Journal Psychiatry & Psychology 2021; 3(1): 37-47.
• Boyacı M. Türkiye’de internet bağımlılığı araştırmaları: Bir içerik analizi çalışması. Addicta: The Turkish Journal on Addictions 2019; 6(3): 777-796.
• Handrianto C, Jusoh AJ, Choo PGS, et al. The role of teachers in drug abuse prevention in schools. International Journal of Academic Research in Business & Social Sciences 2020; 10(11): 708-716.
• Muhibbin A, Pramesiano YE, Amini MZ, et al. Family communication patterns, media literacy and civic engagement: A study with Indonesian college students. Issues in Educational Research 2022; 32(3): 1067-1091.
• Solmaz T, Çimen Ü, Yüksel H. Dijital çağda medya okuryazarlığının önemi. Tarih Okulu Dergisi 2017; 10(XXXII): 955-971.