Sağlık Çalışanlarının Nargile İçme Profilleri, Nargilenin Sağlığa Olan Etkilerine Yönelik Algıları ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları

Yıl 2021, Cilt: 22 Sayı: 4, 432 - 446, 27.12.2021

Merve Topcu , Semra Zorlu

https://doi.org/10.51982/bagimli.930902

Cited By: 1

Öz

Amaç: Çalışmanın amacı, sağlık çalışanlarının nargile içme profilleri, nargilenin sağlığa olan etkilerine yönelik algıları ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını belirlemektir.
Yöntem: Çalışma, üç farklı hastanede görev yapmakta olan hekim, hemşire ve ebe olmak üzere 526 sağlık çalışanı üzerinde yapılmıştır. Araştırmanın verileri Kişisel Bilgi Formu, Nargilenin Sağlığa Etkileri Algı Ölçeği (NSEAÖ) ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği (SYBDÖ) aracılığıyla toplanmıştır.
Bulgular: Araştırmada nargile kullanımının erkek sağlık çalışanlarında %46.2, kadın sağlık çalışanlarında ise %53.8 oranında olduğu bulunmuştur. NSEAÖ ile SYBDÖ puan ortalamaları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu, nargilenin sağlığa etkileri algısının yükselmesiyle, sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının arttığı ortaya çıkmıştır. Nargile içme olasılıklarını, erkek sağlık çalışanı olmanın 2.247 kat, halen sigara içiyor olmanın 1.507 kat artırdığı belirlenmiştir.
Sonuç: Nargilenin sağlığa etkileri algıları daha yüksek olan sağlık çalışanlarının sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını daha fazla gösterdiği tespit edilmiştir. Nargile kullanımına yönelik sağlık çalışanlarının bilinç ve farkındalıklarını artırmak için mesleki eğitim müfredatlarında tütün bağımlılığı ve tütün kontrolündeki rol ve sorumlulukları konusuna yeterince yer verilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

algı, hemşirelik, nargile içme, sağlık personeli, sağlıklı yaşam biçimi

Destekleyen Kurum

Destekleyen kurum yoktur.

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Hookah Profiles, Their Perception Towards Effects of Hookah Use on Health and Healthy Life Style Behaviors of Healthcare Professionals

Öz

Objective: The aim of this study is to determine hookah smoking profiles of health personnels, perceptions of health effects of hookah and healthy lifestyle behaviors.
Method: The study was conducted on 526 health personnels including physicians, nurses and midwives working in three different hospitals. Data of study were collected through Personal Information Form, Perception Scale Effects of Hookah use on Health (PSEHH), Healthy Lifestyle Behaviors Scale (HLBS).
Results: The use of hookah was found to be 46.2% in male health personnels and 53.8% in female health personnels. It has been revealed that there is a positive significant relationship between mean scores of PSEHH and HLBS, and with the increase in the perception effects of hookah on health, healthy lifestyle behaviors increase. It was determined that being a male health worker increased probability of hookah smoking by 2.247 times, being still smoking increased 1.507 times.
Conclusion: Health personnels with higher perceptions health effects of hookah show healthy lifestyle behaviors more. In order to increase the awareness of health personnels regarding hookah use, it is recommended that tobacco addiction, its roles and responsibilities in tobacco control should be adequately covered in vocational education curricula.

Anahtar Kelimeler

Health personnel, hookah smoking, perception, healthy lifestyle, nursing

Proje Numarası

-

Kaynakça

• 1. Drope J, Schluger N, Cahn Z, et al. The Tobacco Atlas. 6. Baskı, Atlanta: American Cancer Society and Vital Strategies, 2018: 28-29.
• 2. WHO. The History of Tobacco. [online] Available from: URL:http://www.who.int/tobacco/en/atlas2.pdf. Accessed date:16.06.2020. Malone RE. The Tobacco Industry. A Snapshot Tobacco Control 2020; 29: 1-3.
• 3. Okdemir S. Nargile İçimine Bağlı Karboksihemoglobin Seviyelerinin Değerlendirilmesi. Uzmanlık Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Acil Tıp Anabilim Dalı, 2013.
• 4. Özcebe H, Doğan BG, İnal E, et al. Üniversite öğrencilerinin nargile içme davranışları ve ilişkili sosyodemografik özellikleri. TAF Preventive Medicine Bulletin 2014; 13(1): 19-28. Doi:10.5455/pmb 1-1364566285
• 5. Ozouni Davaji RB, Dadban Shahamat Y, Hajili Davaji F, et al. Patterns, beliefs, norms and perceived harms of hookah smoking in North Iran. Asian Pac J Cancer Prev 2017; 18(3): 823-830. Doi: 10.22034/APJCP.2017.18.3.823.
• 6. Heinz AJ, Giedgowd GE, Crane NA, et al. A comprehensive examination of hookah smoking in college students: use patterns and contexts, social norms and attitudes, harm perception, psychological correlates and co-occurring substance use. Addictive Behaviors 2013; 38(11): 2751-2760. Doi:10.1016/j.addbeh.2013.07.009
• 7. Braun RE, Glassman T, Wohlwend J, et al. Hookah use among college students from a Midwest University. J Community Health 2012; 37(2): 294-298. Doi:10.1007/s10900-011-9444-9
• 8. Ali M, Jawad M. Health effects of waterpipe tobacco use: getting the public health message just right. Tob Use Insights 2017; 10: 1-8. Doi:10.1177/1179173X17696055
• 9. Eissenberg T, Shihadeh A. Waterpipe tobacco and cigarette smoking: direct comparison of toxicant exposure. Am J Prev Med 2009; 37(6): 518-523. Doi: 10.1016/j.amepre.2009.07.014
• 10. Asma S, Gereklioglu C, Korur A, Solmaz S. Waterpipe smoking: an incidios threat for the young. J Family Med Prim Care 2016; 10(2): 91-95. Doi:10.5455/tjfmpc.207978
• 11. Cakmak V, Cinar N. Turkish adolescent perceptions about the effects of water pipe smoking on their health. Asian Pac J Cancer Prev 2014; 16(18): 8645-8652. Doi: 10.7314/apjcp.2015.16.18.8645.
• 12. Jawad M, Lee JT, Millett C. Waterpipe tobacco smoking prevalence and correlates in 25 Eastern Mediterranean and Eastern European Countries: cross-sectional analysis of the Global Youth Tobacco Survey. Nicotine & Tobacco Research 2016; 18(4): 395-402. Doi:10.1093/ntr/ntv101
• 13. Dar-Odeh NS, Bakri FG, Al-Omiri MK, et al. (2010). Narghile (water pipe) smoking among university students in Jordan: prevalence, pattern and beliefs. Harm Reduct J 2010; 7: 10. Doi: 10.1186/1477-7517-7-10.
• 14. Grant A, Morrison R, Dockrell MJ. Prevalence of waterpipe (shisha, narghille, hookah) use among adults in Great Britain and factors associated with waterpipe use: data from cross-sectional online surveys in 2012 and 2013. Nicotine & Tobacco Research 2014; 16(7): 931-938. Doi:10.1093/ntr/ntu015
• 15. Küresel Yetişkin Tütün Araştırması Türkiye Raporu, 2010. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• 16. Serez B. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Sağlık Personelinin Sigara İçme Sıklığı ve İlişkili Faktörler. Uzmanlık Tezi, Edirne: Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, 2013.
• 17. Shuja S, Hussain A, Malik S, et al. Perceptions of health professional students regarding waterpipe smoking and its effects on oral health. J Ayub Med Coll Abbottabad 2018; 30(1): 90-93.
• 18. Ayaz S, Tezcan S, Akıncı F. Hemşirelik Yüksekokulu öğrencilerinin sağlığı geliştirme davranışları. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2005; 9(2): 26-34.
• 19. Bahar Z, Açıl D. Sağlığı geliştirme modeli: kavramsal yapı. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi 2014; 7(1): 59-67. Available from: URL:http://dergipark.org.tr/tr/pub/deuhfed/issue/46810/587024 Accessed date:22.11.2020.
• 20. Ezer S. Sağlık Çalışanlarının Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ile Profesyonel Yaşam Kaliteleri Arasındaki İlişkinin ve Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Bilimi Anabilim Dalı, 2018.
• 21. Bahar Z, Beşer A, Gördes N, et al. Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II’nin geçerlilik ve güvenirlik çalışması. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008; 12(1): 1-13.
• 22. Kolaç N, Sezer Balcı A, Şişman FN, et al. Fabrika çalışanlarında sağlıklı yaşam biçimi davranışı ve sağlık algısı. Bakırköy Tıp Dergisi 2018; 14(3): 267-274. Doi:10.5350/BTDMJB.20170328092601
• 23. Taha AZ, Sabra AA, Al-Mustafa ZZ, et al. Water pipe (shisha) smoking among male students of medical colleges in the eastern region of Saudi Arabia. Ann Saudi Med 2010; 30(3): 222-226. Doi:10.4103/0256-4947.62838
• 24. Mugyenyi AEK, Haberer JE, O’Neil I. Pleasure and practice: a qualitative study of the individual and social underpinnings of shisha use in cafes among youth in the UK. BMJ 2018; 8: 018989. Doi:10.1136/bmjopen-2017-018989
• 25. Cevik BE, Kocatas S. Hookah smoking profiles of university students and their perceptions of its health risks. Addicta: The Turkish Journal on Addictions 2020; 7(3): 206-213. Doi: 10.5152/ADDICTA.2020.20046
• 26. Robinson JN, Wang B, Jackson KJ, et al. Characteristics of hookah tobacco smoking sessions and correlates of use frequency among US adults: findings from wave 1 of the population assessment of tobacco and health (PATH) study. Nicotine & Tobacco Research 2018; 20(6): 731-740. Doi:10.1093/ntr/ntx060
• 27. Danaei M, Jabbarinejad-Kermani A, Mohebbi E, Momeni M. Waterpipe tobacco smoking prevalence and associated factors in the southeast of Iran. Addiction & Health 2017; 9(2): 72-80.
• 28. Jawad M, Charide R, Waziry R, et al. The prevalence and trends of waterpipe tobacco smoking: a systematic review. PloS One 2018; 13(2): e0192191. Doi:10.1371/journal.pone.0192191
• 29. Dadipoor S, Kok G, Aghamolaei T, et al. Explaining the determinants of hookah consumption among women in southern Iran: a qualitative study. BMC Public Health 2019; 19: 1655. Doi: 10.1186/s12889-019-7917-4
• 30. Singh T, Arrazola RA, Corey CG, et al. Tobacco use among middle and high school students-United States, 2011-2015. MMWR. Morbidity and Mortality Weekly Report 2016; 65(14): 361-367. Doi:10.15585/mmwr.mm6514a1
• 31. Abdullah P, Costanian C, Khanlou N, Tamim H. Prevalence and characteristics of water-pipe smoking in Canada: results from the Canadian Tobacco Use Monitoring Survey. Public Health 2017; 148: 102-108. Doi:10.1016/j.puhe.2017.03.007
• 32. Ghelichkhani P, Yaseri M, Yousefifard M, et al. The gap of cigarette and hookah smoking between socioeconomic groups in Iran: effect of inequalities on socioeconomic position. Arch Iran Med 2018; 21(9): 418-424.
• 33. Alzyoud S, Weglicki LS, Kheirallah KA, et al. Waterpipe smoking among middle and high school Jordanian students: patterns and predictors. Int J Environ Res Public Health 2013; 10(12): 7068-7082. Doi:10.3390/ijerph10127068
• 34. Shadid HM, Hossain SZ. Understanding smoking behaviour among secondary school students in Amman, Jordan: a qualitative study. J Community Med Health Educ 2013; 3: 199. Doi:10.4172/2161-0711.1000199
• 35. Maziak W, Fouad FM, Asfar T, et al. Prevalence and characteristics of narghile smoking among university students in Syria. Int J Tuberc and Lung Dis 2004; 8(7): 882-889.
• 36. Roditis M, Delucchi K, Cash D, Halpern-Felsher B. Adolescents’ perceptions of health risks, social risks, and benefits differ across tobacco products. J Adolesc Health 2016; 58(5): 558-566. Doi:10.1016/j.jadohealth.2016.01.012
• 37. Alvur MT, Cinar N, Akduran F, Dede C. Fallacies about water pipe use in Turkish university students -what might be the consequences? Asian Pac J Cancer Prev 2014; 15(5): 1977-1980. Doi:10.7314/apjcp.2014.15.5.1977
• 38. Aboaziza E, Eissenberg T. Waterpipe tobacco smoking: what is the evidence that it supports nicotine/tobacco dependence? Tobacco Control 2015; 24: 44-53. Doi:10.1136/tobaccocontrol-2014-051910
• 39. Bascombe TMS, Scott KN, Ballard D, et al. Primary healthcare provider knowledge, beliefs and clinic-based practices regarding alternative tobacco products and marijuana: a qualitative study. Health Education Research 2016; 31(3): 375-383. Doi:10.1093/her/cyv103
• 40. Deckers SK, Farley J, Heath J. Tobacco and its trendy alternatives: implications for pediatric nurses. Crit Care Nurs Clin North Am 2006; 18(1): 95-xiii. Doi: 10.1016/j.ccell.2005.11.008
• 41. Sarrafzadegan N, Toghianifar N, Roohafza H, et al. Lifestyle-related determinants of hookah and cigarette smoking in Iranian adults. Journal of Community Health 2010; 35(1): 36-42. Doi:10.1007/s10900-009-9186-0
• 42. Baker OG, Rice V. Predictors of narghile (water-pipe) smoking in a sample of American Arab Yemeni adolescents. J Transcult Nurs 2008; 19(1): 24-32. Doi:10.1177/1043659607309141.
• 43. Al-Naggar RA, Saghir FSA. Water pipe (shisha) smoking and associated factors among Malaysian university students. Asian Pac J Cancer Prev 2011; 12(11): 3041-3047.
• 44. Rice VH, Weglicki LS, Templin T, et al. Predictors of Arab American adolescent tobacco use. Merrill-Palmer Quarterly (Wayne State University Press) 2006; 52(2): 327-342. Doi:10.1353/mpq.2006.0020
• 45. Mays, D., Johnson, A.C., Phan, L., et al. Effect of risk messages on risk appraisals, attitudes, ambivalence, and willingness to smoke hookah in young adults. Health Psychology and Behavioral Medicine 2020; 8(1): 96-109. Doi:10.1080/21642850.2020.1730844
• 46. Salloum RG, Haider MR, Barnett TE, et al. Waterpipe tobacco smoking and susceptibility to cigarette smoking among young adults in the United States, 2012-2013. Preventing Chronic Disease 2016; 13: E24. Doi:10.5888/pcd13.150505
• 47. Wong LP, Alias H, Aghamohammadi N, et al. Shisha smoking practices, use reasons, attitudes, health effects and intentions to quit among shisha smokers in Malaysia. Int J Environ Res Public Health 2016; 13(7): 726. Doi:10.3390/ijerph13070726
• 48. Weglicki LS, Templin TN, Rice VH, et al. Comparison of cigarette and water-pipe smoking by Arab and non-Arab-American youth. Am J Prev Med 2008; 35(4): 334-339. Doi:10.1016/j.amepre.2008.06.037
• 49. Zengin H. Ergenlerin Risk Alma Davranışları İle Nargilenin Sağlığa Etkilerine Yönelik Algılarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2015.
• 50. Yalçınkaya M, Özer FG, Karamanoğlu AY. Sağlık çalışanlarında sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2007; 6(6): 409-420.
• 51. Özkan S, Yılmaz E. Hastanede çalışan hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2008; 3(7): 89-105.
• 52. Kaya F, Ünüvar R, Bıçak A, et al. Öğretim elemanlarının sağlığı geliştirme davranışları ve etkileyen etmenlerin incelenmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2008; 7(1): 59-64.
• 53. Güler G, Güler N, Kocataş S, et al. Bir üniversitede çalışan öğretim elemanlarının sağlıklı yaşam biçimi davranışları. C.Ü. Hemşirelik Dergisi 2008; 12(3): 18-26.
• 54. Paksoy Erbaydar N, Bilir N, Yıldız AN. Knowledge, behaviors and health hazard perception among Turkish narghile (waterpipe)-smokers related to narghile smoking. Pak J Med Sci 2010; 26(1): 195-200.
• 55. Veeranki SP, Alzyoud S, Dierking L, et al. Associations of adolescents’ cigarette, waterpipe, and dual tobacco use with parental tobacco use. Nicotine & Tobacco Research 2016; 18(5): 879-884. Doi:10.1093/ntr/ntv224
• 56. Hassoy H, Ergin I, Davas A, et al. Sağlık Meslek Yüksek Okulu öğrencilerinde sigara, nargile, sarma tütün kullanımını etkileyen faktörlerin belirlenmesi ve öğrencilerin sigara, nargile, sarma tütüne başlama ve sürdürme konusundaki görüşleri. Solunum Dergisi 2011; 13(2): 91-99. Doi:10.5505/solunum.2011.50490
• 57. Yolcu Ağaç A. Seçilmiş Bir Grup Ergen Arasında Nargile Kullanım Durumunun Saptanması ve Nargile İle İlgili Algının Değerlendirilmesi. Uzmanlık Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği Anabilim Dalı, 2020.
• 58. Camenga DR, Delmerico J, Kong G, et al. Trends in use of electronic nicotine delivery systems by adolescents. Addictive Behaviors 2014; 39(1): 338-340. Doi:10.1016/j.addbeh.2013.09.014