Ergenlerde Dijital Bağımlılığı Açıklamaya Yönelik Bir Model: Benlik Algısının, Sosyal-Duygusal Öğrenmenin, Ergen-Ebeveyn İlişkisinin ve Arkadaş İlişkilerinin Rolü

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 2, 180 - 190, 30.06.2024

Semih Erez , Murat Ağırkan

https://doi.org/10.51982/bagimli.1362217

Cited By: 1

Öz

Amaç: Bu çalışmada ergenlerde dijital bağımlılık düzeylerinin benlik algısı, ebeveyn ilişkileri, akran ilişkileri ve sosyal-duygusal öğrenme becerileri ile oluşturulan regresyon modeli ile incelenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Çalışma grubu 504 lise öğrencisinden meydana gelmektedir. Veriler Kişisel Bilgi Formu, Dijital Bağımlılık Ölçeği, Ergen-Ebeveyn İlişkileri Ölçeği, Arkadaşlık Kalitesi Ölçeği, Benlik Algısı Ölçeği ve Sosyal ve Duygusal Öğrenme Ölçeği aracılığıyla elde edilmiştir.
Bulgular: Benlik algısı, ebeveyn ilişkileri ve sosyal duygusal öğrenme becerileri ergenlerin dijital bağımlılık düzeylerinin anlamlı yordayıcıları iken, arkadaşlık kalitesi değişkeni anlamlı bir yordayıcı değildir. Ayrıca regresyon modeli ergenlerde dijital bağımlılığın toplam varyansının yaklaşık %27'sini açıklamaktadır.
Sonuç: Dijital platformların ergenlik dönemindeki olumsuz benlik algısını telafi etme yeteneği, yetersiz sosyal duygusal öğrenme becerileriyle birleşerek, ergenlerin kendileriyle ve çevreleriyle tatmin edici gerçek ilişkiler kurmalarını engelleyebilir ve sonuç olarak dijital bağımlılık düzeylerini artırabilir. Ebeveynlerle tatmin edici ilişkilerin olmadığı, olumlu, sıcak, destekleyici ve güvenli bir iklimin bulunmadığı ailelerde, bu durum ergenlerde dijital bağımlılığa neden olabilir.

Anahtar Kelimeler

Dijital bağımlılık, benlik algısı, sosyal ve duygusal öğrenme, ergen-ebeveyn ilişkisi

A Model for Explaining Digital Addiction in Adolescents: The Role of Self-Perception, Social-Emotional Learning, Adolescent-Parent Relationship and Peer Relationships

Öz

Objective: This study was aimed at examining the levels of digital addiction in adolescents with a regression model created with self-perception, adolescent-parent relationships, peer relationships, and social-emotional learning (SEL) skills.
Method: The participants consisted of 504 high school students. The data were obtained through the Personal Information Form, the Digital Addiction Scale, the Adolescent-Parent Relationships Scale, the Friendship Quality Scale, the Self-Perception Scale, and the Social and Emotional Learning Scale.
Results: Self-perception, adolescent-parent relationship, and SEL skills were significant predictors of adolescents' digital addiction levels, while the peer relationships was not. Additionally, the regression model explains approximately 27% of the total variance of digital addiction in adolescents.
Conclusion: The ability of digital platforms to compensate for negative self-perception during adolescence, coupled with inadequate SEL skills, may hinder adolescents from forming satisfying real relationships with themselves and their environment, ultimately increasing their levels of digital addiction. In families without satisfying relationships with parents where there is no positive, warm, supportive, and safe climate, this may cause digital addiction in adolescents.

Anahtar Kelimeler

Digital addiction, self-perception, social and emotional learning, adolescent-parent relationship, peer relationships.

Kaynakça

• Patrikakou EN, Anderson AR. School-Family Partner Ships for Children's Success. New York: Teachers College Press, 2005: 1-21.
• Rugai J, Hamiliton-Ekeke JT. A review of digital addiction: A call for safety education. J Educ Elearn Res 2016; 3(1): 17-22.
• Dresp-Langley B, Hutt A. Digital addiction and sleep. Int J Environ Res Public Health 2022; 19(11): 6910.
• Herrero J, Torres A, Vivas P, Urueña A. Technological addiction in context: The influence of perceived neighborhood social disorder on the extensive use and addiction to the smartphone. Soc Sci Comput Rev 2021; 39(6): 1108-1120.
• Ding K, Li H. Digital addiction intervention for children and adolescents: A scoping review. Int J Environ Res Public Health 2023; 20(6): 4777.
• TUİK. TURSTAT. Çocuklarda Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, 2021. Ankara: TUİK, 2021.
• OECD. PISA 2015 Results (Volume III): Students’ Well-Being. Paris: OECD Publishing, 2017.
• UNICEF. Dünya Çocuklarının Durumu: Dijital Dünyada Çocuk. New York: UNICEF, 2017.
• Işıklar A. Ergenlerde yaşam kalitesi ve benlik saygısı düzeyinin cinsiyet ve obezite değişkenleri açısından incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2012; 22(2): 84-92.
• Meral D. Orta Öğretim Öğrencilerinde Akıllı Telefon Bağımlılığının Yalnızlık, Yaşam Doyumu ve Bazı Kişisel Özellikler Bakımından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Erzincan: Erzincan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2017.
• Çınar ÇY, Mutlu E. İnternet bağımlılığının benlik saygısı, dikkat, gelişmeleri kaçırma korkusu, yaşam doyumu ve kişilik özellikleri ile ilişkisi. Bağımlılık Dergisi 2019; 20(3): 133-142.
• Şahin C, Kumcağız H. Narsisizm ve benlik saygısının sosyal medya bağımlılığı üzerindeki yordayıcı rolü. International Journal of Eurasia Social Sciences 2017; 8(30): 2136-2155.
• Yao MZ, Zhong ZJ. Loneliness, social contacts and internet addiction: A cross-lagged panel study. Comput Hum Behav 2014; 30: 164-170.
• Kesici Ş, Şahin İA. comparative study of uses of the internet among college students with and without internet addiction. Psychol Rep 2009; 105(3_Suppl): 1103-1112.
• Fokker E, Zong X, Treur J. A second-order adaptive network model for emotion regulation in addictive social media behaviour. Cogn Syst Res 2021; 70, 52–62.
• Atak F. 10-14 Yaş Arasındaki Çocukların Dijital Oyun Bağımlılığı ile Sosyal Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2020.
• Aktan MC. Ergenlerde Problemli Teknoloji Kullanımının Önlenmesinde Gruplarla Sosyal Hizmet Uygulaması: Bir Karma Yöntem Araştırması. Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2022.
• Özkan G. Ergenlerde İnternet Bağımlılığı ve Aile İşlevselliği İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Manisa: Celal Bayar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2019.
• Somerville LH. The teenage brain: Sensitivity to social evaluation. Curr Dir Psychol Sci 2013; 22(2): 121-127.
• Türkel Z, Dilmaç B. Ergenlerde sosyal medya kullanımı, yalnızlık ve yaşam doyumu arasındaki yordayıcı ilişkiler. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi 2019; 1(1): 57-70.
• Young KS, Case CJ. Internet abuse in theworkplace: New trends in risk management. Cyberpsychol Behav 2004; 7(1): 105-111.
• Cash H, Rae CD, Steel AH, Winkler A. Internet addiction: A brief summary of research and practice. Curr Psychiatry Rev 2012; 8(4): 292-298.
• Arslan A, Kırık AM, Karaman M, Çetinkaya A. Lise ve üniversite öğrencilerinde dijital bağımlılık. UHIVE: Uluslararası Hakemli İletişim ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi 2015; Yaz: 34-58.
• Aktaş EF. Ergen-Ebeveyn İlişkileri: Bir Model Testi. Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2017.
• Thien LM, Razak NA, Jamil H. Friendship quality scale: Conceptualization, developmentand validation. Australian Associationfor Research in Education (NJ1), Joint Australian Association for Research in Education and Asia-Pacific Educational Research Association Conference (AARE-APERA 2012) World Education Research Association (WERA) Focal Meeting (Sydney, New South Wales, Dec 2-6, 2012).
• Akın A, Karduz FFA, Akın Ü. Arkadaşlık kalitesi ölçeği Türkçe formunun geçerlik ve güvenirliği. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi 2014; 3-4(35): 2146-9199.
• Şahin E, Ersanlı K, Ergenler için benlik algısı ölçeğinin geliştirilmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 2021; 18(43): 6241–6279.
• Totan T. Ergenlerde sosyal duygusal öğrenme ölçeğinin geliştirilmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 2018; 48(48): 2630-6239.
• Tabachnick BG, Fidell LS. Using Multivariate Statistics: London, UK: Pearson, 2013.
• Çokluk-Bökeoğlu Ö, Koçak D. Using horn's parallel analysis method in exploratory factor analysis for determining the number of factors. Educational Sciences-Theory & Practice 2016; 16(2): 537-551.
• Cüceloğlu D. İnsan ve Davranışı: Psikolojinin Temel Kavramları. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2006.
• Ogilvie DM. The undesired self: A neglected variable in personality research. J Pers Soc Psychol 1987; 52(2), 379–385.
• Andreassen CS. Online social network site addiction: A comprehensive review. Curr Addict Rep 2015; 2(2): 175–184.
• Balcı Ş, Gölcü A, Öcalan M. Üniversite öğrencileri arasında internet kullanım örüntüleri. Selçuk İletişim Dergisi 2013; 7(4): 5-22.
• Bergagna E, Tartaglia S. Self-esteem, social comparison, and Facebook use. Eur J Psychol 2018; 14(4): 831-845.
• Jiang S, Ngien A. The effects of instagram use, social comparison, and self-esteem on social anxiety: A survey study in Singapore. Soc Media Soc 2020; 6(2): doi:10.1177/2056305120912488.
• Aftab R, Çelik İ, Sarıçam H. Facebook addiction and social emotional learning skills. Ozean Journal of Social Science 2015; 8(2): 109-120.
• Okur S, Totan T. Ergenlerde sosyal duygusal öğrenmenin internet kötüye kullanımına etkisi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 2021; 15(35): 168-190.
• Ağırkan M. Ergenlerde Sosyal ve Duygusal Öğrenmenin İncelenmesi. Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, 2021.
• Ağırkan M, Ergene T. What does the social and emotional learning interventions (SEL) tell us? A meta-analysis. Revista de Psicodidáctica (English ed.) 2022; 27(2): 97-108.
• Ağırkan M, Keklik İ, Ergene T. The effects of student and school characteristics on SEL skills of adolescents: A hierarchical linear modelling. Psychol Sch 2023; 11(60): 4758-4781.
• Ağırkan M. Technology addiction and basic psychological needs: The mediating role of social emotional learning. Journal of Education in Science, Environment and Health 2023; 9(4): 268-280.
• Acar IH, Avcılar G, Yazıcı G, Bostancı S. The roles of adolescents’ emotional problems and social media addiction on their self-esteem. Curr Psychol 2022; 41(10): 6838-6847.
• Balcı Ş, Gölcü A. Türkiye’de üniversite öğrencileri arasında Facebook bağımlılığı: “Selçuk Üniversitesi örneği”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 2013; 34: 255-278.
• Ağırkan M. Dijitalleşme ve aile içi iletişim. Doğan-Laçin B (editor). Ailede İletişim. Ankara: Nobel Yayınevi, 2022: 225-251.
• Yıldırım Y. Dijital yerlileri tehdit eden teknoloji bağımlılığı ve siber zorbalık tehlikeleri. Aygül HH, Eke E (editors), Dijital Çocukluk ve Dijital Ebeveynler: Dijital Nesillerin Teknoloji Bağımlılığı. Ankara: Nobel Akademik, 2019:61-88.
• Park SK, Kim JY, Cho CB. Prevalence of internet addiction and correlations with family factors among South Korean adolescents. Adolescence 2008; 43(172): 895-909.
• Esen E. Ergenlerde İnternet Bağımlılığını Yordayan Psikososyal Değişkenlerin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2010.
• Fard ZS, Mousavi PS, Pooravari M. Predictive role of parental acceptance, rejection and control in the internet addiction of the female students. International Journal of Applied Behavioral Sciences 2015; 2(3): 42-51.
• Deniz E, Kazu H. Algılanan sosyal desteğin ortaokul öğrencilerinin sosyal medya tutumlarına etkisinin yol analizi ile incelenmesi. Electronic Journal of Social Sciences 2021; 20(78): 892-910.
• Smahel D, Brown BB, Blinka L. Associations between online friendship and Internet addiction among adolescents and emerging adults. Dev Psychol 2012; 48(2): 381-388.
• Tsai CC, Lin SS. Internet addiction of adolescents in Taiwan an interview study. Cyberpsychol Behav 2003; 6(6): 649-652.
• Morahan-Martin J. The relationship between loneliness and internet use and abuse. Cyberpsychol Behav 1999; 2(5): 431-439.