ERZURUM İLİNDE TIBBİ VE AROMATİK BİTKİ TÜKETİCİLERİNİN ALIŞKANLIKLARININ BELİRLENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 50 Sayı: 1, 7 - 15, 09.04.2021

Banu Kadıoğlu , Sibel Kadıoğlu Gökhan Taşğın

Öz

Mal ve hizmetleri kullanmak veya yok etmek olarak tarif edilen tüketim son zamanlarda ekonomik bir kavram olması yanı sıra sosyal ve kültürel bir kavram olarak da ele alınmaktadır. Tarımsal üretim sürecinin başlangıç veya bitiş noktası da tüketici ile olmaktadır. Tüketici eğilimleri veya alışkanlıkları tarımsal üretimi etkileyen önemli bir faktördür. Tüketici araştırmaları birçok konuda yapılmış olmasına rağmen çok kapsamlı olması nedeni ile tıbbi ve aromatik bitkiler konusunda oldukça azdır. Bu nedenle Erzurum ilinde tıbbi ve aromatik bitki tüketicilerinin alışkanlıklarını belirlemek amacı ile yapılan bu araştırmada 384 anket çalışması yapılmış olup likert tutum ölçeği ve logit regresyon modeli uygulanmıştır. Sonuç olarak tıbbi ve aromatik bitki tüketicilerinin; orta yaş ve gelir grubunda, memur, esnaf ve ev hanımlarından oluştuğu ve %88.4 oranında olumlu tutum sergilediği belirlenmiştir. Logit regresyon modeli tahminlerinde ise; tüketicilerin yaşı, sağlanan fayda, doğadan toplama ve deneyim gibi bağımsız değişkenlerde ki artış ile tıbbi ve aromatik bitkilerde tüketilme oranının artabileceği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tüketici, tıbbi ve aromatik bitki, alışkanlık, biyolojik çeşitlilik, Erzurum

Destekleyen Kurum

Tarım ve Orman Bakanlığı TAGEM

Proje Numarası

TAGEM/TEAD/A15/P02/ 003

Teşekkür

Bu araştırma, TAGEM/TEAD/A15/P02/ 003 proje numarası ile Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) tarafından desteklenmiştir. Makale "Erzurum’da Tıbbi ve Aromatik Bitkiler İçin Tüketici Alışkanlıklarının Belirlenmesi" isimli projeden yazılmıştır.

DETERMINATION OF CONSUMER HABITS FOR MEDICINAL AND AROMATIC PLANTS IN ERZURUM PROVINCE

Öz

Although consuming is described as using or destroying something, it has recently been considered as a social and cultural concept as well as an economic concept. The starting or ending point of the agricultural production process is with the consumer. Consumer trends or habits are an important factor affecting agricultural production. Although consumer research has been done on many subjects, it has been done very little on medicinal and aromatic plants since it is very comprehensive. For this reason, 384 questionnaires were conducted in this research conducted to reveal the habits of medicinal and aromatic plant consumers in Erzurum province, and consumer habits, attitudes (Likert scale) were determined and logit regression model was applied. As a result, medical and aromatic plant consumers; It was determined that it consisted of civil servants, tradesmen and housewives in the middle age and income group and showed a positive attitude of 88.4% according to the attitude scale assessment. In the results of logit regression model estimates; It has been revealed that consumption levels may increase with the increase in independent variables such as age, benefit provided, collection opportunity and experience of consumers.

Anahtar Kelimeler

Costumer, medicinal and aromatic plants, habits, biological diversity, Erzurum

Proje Numarası

TAGEM/TEAD/A15/P02/ 003

Kaynakça

• Akbulut, S. and Z.C. Özkan, 2016. Herbalist-customer profile in medicinal and aromatic herbs trade: a case study of Kahramanmaraş, Turkey. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty 16(1):246-252.
• Akgül, A., 1997. Tıbbi araştırmalarda istatiksel analiz teknikleri. Yükseköğretim Kurumu Yayınları, Ankara, 237s.
• Arya, V., R. Thakur and S. Kumar, 2012. Consumer buying behavior towards ayurvedic medicines/products in joginder nagar-a survey. Ayurpharm International Journal of Ayurveda and Allied Sciences 1(3):60-64.
• Çabuk, S., B. Nakiboğlu ve C. Keleş, 2008. Tüketicilerin yeşil (ürün) satın alma davranışlarının sosyo-demografik değişkenler açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 17(1):85-102.
• Dicle, M., 2010. İzmir ili Bornova ilçesinde tıbbi bitkilere ilişkin tüketici davranışlarının belirlenmesi üzerine bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi, İzmir, 89s.
• Gedik, T., 2005. Orta yoğunlukta lif levha (MDF) üretiminde kalite kontrol (Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, 150s.
• Gürmen, Ü., 2000. Mutfakta kullanılan otlar ve baharatlar hakkında genel bilgi yemek pişirme teknikleri ve uygulamaları. Ilıcak Matbaası, İstanbul, 30s.
• Gürson, O., G. Özçelikay and E.A. Asil, 2005. Study on medicinal herb trading applications in Ankara. Journal of Medical Ethics 13:191-194.
• Kadıoğlu, S. ve B. Kadıoğlu, 2014. Halk ilacı olarak kullanılan tıbbi ve aromatik bitkiler (Erzurum). 2. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu, 23-25.09.2014, Yalova, s:572-578.
• Kadıoğlu, B. ve S. Kadıoğlu, 2016a. Erzurum’un yaban gülü: kuşburnu (Rosa sp.). 3. Tıbbı ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu, 4-6.10.2016, Antalya, 114s.
• Kadıoğlu, S. ve B. Kadıoğlu, 2016b. Baharat ve halk ilacı olarak kullanılan bazı aromatik bitkiler (Kop geçidi). 3. Tıbbı ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu, 04-06.10.2016, Antalya, 116s.
• Kadıoğlu, B., S. Kadıoğlu and G. Taşğın, 2018. Consumer habits towards medicinal and aromatic plants in Erzurum province. 4. International Symposium of Medicinal and Aromatic Plants, 02-04.10.2018, Çeşme/ Izmir, 142s.
• Kadıoğlu, B. and S. Kadıoğlu, 2018a. Erzurum’s wild rose (Rose sp.). 4. International Symposium of Medicinal and Aromatic Plants, 02-04.10.2018, Çeşme/ Izmir, 140s.
• Karasar, N., 2005. Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 61s.
• Kılıçhan, R. ve H. Çalhan, 2015. Mutfakların sihri baharat: Kayseri ilinde baharat tüketim alışkanlıklarının belirlenmesine yönelik bir çalışma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies 3(2):40-47.
• Kırıcı, S., 2015. Türkiye’de tıbbi ve aromatik bitkilerin genel durumu. (www.turktob.org.tr/dergi/makaleler/dergi15/4-11.pdf) (Erişim Tarihi: Ekim 2016).
• Kızıl, S., E. Bayram, S. Kırıcı ve İ. Telci, 2010. Tıbbi ve aromatik bitkiler üretiminin arttırılması olanakları. TMMOB, Ziraat Mühendisleri Odası 7. Teknik Kongresi, Ankara, Cilt:1.
• Korkmaz, M. ve M. Fakir, 2009. Odun dışı bitkisel orman ürünlerine ilişkin nihai tüketici özelliklerinin belirlenmesi (Isparta iline yönelik bir araştırma). Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 1(2):10-20.
• Özcan, D. ve C. Akbay, 2013. Kahramanmaraş ili merkez ilçede yaşayan tüketicilerin kırmızıbiber tüketim alışkanlıkları. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Doğa Bilimleri Dergisi 16(1):8-16.
• Özkan, E. ve S. Yıldız, 2015. Müşteri sadakati ile ağızdan ağıza iletişimin tüketici satın alma davranışlarına etkisi: elektronik eşya sektöründe bir uygulama. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi 8(15):359-380.
• Polat, R., F. Satıl and U. Çakılcıoğlu, 2011. Medicinal plants and their use properties of sold in herbal market in Bingöl (Turkey) District. Biodicon 4(3):25-35.
• Sayılı, M., 2012. Tokat ilinde tüketicilerin arı ürünleri tüketim durumları ve alışkanlıkları. Uludağ Arıcılık Dergisi 13(1):16-22.
• Sayılı, M., N. Şekeroğlu, H. Akça ve H. Yaramancı, 2006. Ordu ili kentsel alanda tüketicilerin baharat tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi (2):1-7.
• Sencan, H., 1993. Araştırma yöntem bilimi (basılmamış ders notları). İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayınları, İstanbul, 100s.
• Sargın, S.A., S. Selvi and E. Erdoğan, 2014. The handling characteristics of the medicinal plants which sold in herbalists in Alaşehir (Manisa) region. Biodicon 6(3):40-45.
• Şahin, K., S. Andiç ve Ş. Koç, 2001. Van ili kentsel alanda ailelerin otlu peynir ve süt ürünleri alım ve tüketim davranışları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi 11(2):67-73.
• Şimşek, I., F. Aytekin, E. Yeşilada ve Ş. Yıldırımlı, 2002. Anadolu’da halk arasında bitkilerin kullanılış amaçları üzerinde etnobotanik bir çalışma. 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı Bildirileri, s:434-457.
• Tulukçu, E. ve O. Sağdıç, 2011. Konya’da aktarlarda satılan tıbbi bitkiler ve kullanılan kısımları. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 27(4):304-308.
• Tuzlacı, E. and M.K. Erol, 1999. Turkish folk medicinal plants part 2: Eğirdir (Isparta). Fitoterapia, 70:593-610.
• UBENİS, 2017. Ulusal biyoçeşitlilik envanter ve izleme sistemi (www.milli parklar.gov.tr/envanter/dokumanlar) (Erişim Tarihi: Haziran 2017).
• Yaldız, G. ve E. Kılınç, 2010. Rize ili kentsel alanda tüketicilerin baharat tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi, 5(2):28-34.
• Yılmaz, E. ve S. Özkan, 2007. Üniversite öğrencilerinin beslenme alışkanlıklarının incelenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2(6):87-104.
• Yücel, E. ve A. Tülükoğlu, 2000. Gediz (Kütahya) çevresinde halk ilacı olarak kullanılan bitkiler. Çevre ve Koruma Dergisi 9(6):12-14.