TÜRKİYE’DE SÜS BİTKİLERİNDE GÖRÜLEN FUNGAL HASTALIKLAR KONUSUNDA YAPILAN ÇALIŞMALAR

Yıl 2021, Cilt: 50 Sayı: 1, 43 - 58, 09.04.2021

Ceren Cer , Seher Benlioğlu

Öz

Süs bitkileri sektörü, Türkiye’de üretim ve ihracat açısından büyük gelişim gösteren ve ekonomiye katkı sağlayan önemli bir sektör koludur. Bu çalışma ile ülkemizde bugüne kadar süs bitkilerindeki fungal hastalıklar konusunda yapılan çalışmalar derlenmiş ve bir envanteri ortaya konmaya çalışılmıştır. Yapılan değerlendirmede; süs bitkileri ile ilgili çalışmalara 1938 yılında başlandığı, 1938-1972 yılları arasında yapılan çalışmaların birçok süs bitkisinde görülen fungal hastalık etmenlerinin tanılanmasına yönelik olduğu, en fazla çalışmanın kesme çiçeklerde ve çim bitkisinde yapıldığı, kesme çiçekler içerisinde de ağırlıklı olarak karanfilde çalışıldığı görülmüştür. Çalışmaların büyük bir çoğunluğu tespit çalışmaları olup, etmenlerle mücadeleye dönük çalışmaların karanfil ve bazı soğanlı süs bitkileri ile çim bitkisinde yapılmış olduğu görülmektedir. Ülkemizde süs bitkileri sektörünün, büyük bir ticaret potansiyeline sahip olması ve ekonomiye katkı sağlamasına rağmen bu zamana dek üretimi kısıtlayarak ekonomik kayba neden olan hastalık etmenleriyle mücadeleye yönelik çalışmaların son derece sınırlı olduğu görülmekte ve özellikle dış mekan süs bitkilerinin bu yönlü çalışmalara ihtiyacı olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Süs bitkileri, fungal hastalıklar, mücadele, karanfil, çim

STUDIES ON FUNGAL DISEASES IN ORNAMENTAL PLANTS IN TURKEY

Öz

Ornamental plants sector is showing great improvement in terms of production and exportation and provides contribution to the economy in Turkey. In this study, studies on fungal diseases in ornamental plants have been compiled in our country and an inventory has been tried to be revealed. At the end of the evaluation; the studies about ornamental plants were started in 1938 and the studies conducted between 1938-1972 were aimed at identifying fungal disease agents seen in many ornamental plants, and most of the studies were done on cut flowers and turfgrasses, and mainly on carnation among cut flowers. The majority of the studies are determination and identification studies, and the management studies have been only on carnation, some bulbous ornamental plants and turfgrasses. Although the ornamental plants sector has a great trade potential and contributes greatly to the economy, it has been observed that management studies against to the fungal pathogens causing economic loss by limiting production are very rare, and it is thought that especially outdoor ornamental plants needs these studies.

Anahtar Kelimeler

Ornamental plants, fungal diseases, management, carnation, turfgrass

Kaynakça

• Anonim, 2021. www.tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 26.01.2021).
• Arıcı, Ş.E. ve S. Kazaz, 2013. Isparta ilinde yetiştirilen karanfil seralarında kök ve kökboğazı fungal hastalık etmenlerinin saptanması. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 6(1):159-162.
• Arslan, Ü., 2002. Karacabey (Bursa) ilçesindeki seralarda yetiştirilen hercai menekşe (Viola × wittrockiana Gams)’lerden elde edilen Rhizoctonia solani Kühn AG-3 izolatlarının patojenisitesi ve bazı çeşitlerin reaksiyonları. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16(2):71-78.
• Aşkın, V., A. Coşkuntuna ve F. Ünal, 2019. Çimlerde Fusarium graminearum ve Sclerotinia homoeocarpa F.T. Benn.’in biyolojik kontrolü üzerinde araştırmalar. Journal of Turkish Phytopathology 48(1-3):31-40.
• Atakan A. ve H. Özgönen, 2017. Antalya ili karanfil seralarında toprak kökenli fungal hastalık etmenlerinin yaygınlığının belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 22(1):216-220.
• Aydın, G. and Y.Z. Katırcıoğlu, 1995. Determination of the reactions of some carnation cultivars against carnation rust (Uromyces caryophyllinus (Schr.) Wint.). The Journal of Turkish Pyhtopathology 24(1):23-28.
• Bremer, H., H. İşmen, G. Karel, H. Özkan and M. Özkan, 1947. Beitrage zur Kenntnis der parasitischen Pilze der Türkei. I. Rev. Fac. Sci. Univ. İstanbul, Ser. B. 12:122-172.
• Bremer, H., G. Karel, K. Bıyıkoğlu, N. Göksel and F. Petrak, 1951. Beitrage zur Kenntnis der parasitischen Pilze der Türkei. IV-V. Rev. Fac. Sci. Univ. İstanbul, Ser. B. 17:145-160.
• Coşkuntuna, A. and F. Yıldız, 2006. The biological control of fusarium wilt on carnation with fluorescent pseudomonads. The Journal of Turkish Pyhtopathology, 34(1-3):43-56.
• Erdiler, G. and İ.O. Elibüyük, 1997. Studies on identification on Amaryllis diseases. The Journal of Turkish Pyhtopathology 26(2-3):77-85.
• Ergün, A. ve N. Tosun, 2014. İthal edilen bazı çiçek soğanlarındaki Fusarium spp.’nin moleküler yöntemlerle saptanması ve kimyasal mücadele olanakları (Doktora Tezi). Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Göbelez, M., 1952. Kuzey Türkiye bitkilerinde 1952 yılında rastlanılan hastalıklar. Bitki Koruma Bülteni 4:23-25.
• Göre, M.E., 2008a. Geranium rust disease caused by Puccinia pelargonii-zonalis: first report in Turkey. Plant Pathology (57):786.
• Göre, M.E., 2008b. White rust outbreaks on chrysanthemum caused by Puccinia horiana in Turkey. Plant Pathology (57):786.
• Göre, M.E., 2009a. Powdery mildew caused by Erysiphe sp. on Lagerstroemia indica newly reported in Turkey. Plant Pathology (58):397.
• Göre, M.E., 2009b. Vegetative compatibility and pathogenicity of Verticillium dahliae isolates from chrysanthemum in Turkey. Phytoparasitica (37):87-94.
• Göre, M.E. and N. Altın, 2006. Growth promoting of some ornamental plants by root treatment with specific Fluorescent Pseudomonads. Journal of Biological Sciences 6(3):610-615.
• Göre, M.E., S. Parlak and M.H. Aydın, 2010. Pestalotiopsis guepinii newly reported to cause dieback on Pistacia lentiscus var. chia in Turkey. Plant Pathology (59):1169.
• Gülbağ, F., Z. Polat, S. Erken and K. Erken, 2016. Determination of resistance to powdery mildew (Podosphaera pannosa) of genotypes in the early selection stage of outdoor rose breeding. International Agriculture Congress, 14-18, November, pp:13. At: Belgrade, Serbia.
• Gürcan, A., 1970. Ankara ve ilçelerinde süs bitkilerine arız olan mantarların türleri, meydana getirdikleri semptomları, morfolojik yapıları ve kısa biyolojileri üzerinde araştırmalar. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 399, 70s.
• Gürcan, A., 1976. Bazı süs bitkileri ve gölge ağaçlarının fungal hastalıkları üzerinde araştırmalar. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları:630, 111s.
• Kocatürk, S. and A. Karcılıoğlu, 1979. Ege Bölgesinde Verticilium spp. fungusunun konukçuları ve türlerinin tespiti üzerinde çalışmalar. Bitki Koruma Bülteni (19-4):237-242.
• Korkut, A. ve İ.H. İnan, 1995. Saksılı süs bitkileri. Hasad Yayıncılık, 198s.
• Lehtijärvi, A., F. Oskay, H.T. Doğmuş Lehtijärvi, A.G. Aday Kaya, F. Pecori, A. Santini and S. Woodward, 2017. Ceratocystis platani is killing plane trees in Istanbul (Turkey). Forest Pathology, e12375.
• Maden, S. and K. Erzurum, 1993. A new carnation disease for Türkiye, Cladosporium state of Mycosphaerella dianthi. The Journal of Turkish Pyhtopathology 22(2-3):103-104.
• Onan, E. and A. Karcılıoğlu, 1988. Bud rot (Penicillium vermoeseni Biourge) diseases of ornamental palms. The Journal of Turkish Pyhtopathology 16(3):131-132.
• Oran, Y.K., 1964. Orta Anadolu külleme (Erysiphaceae) mantarlarının türleri, yayılış alanları, konukçuları, taksonomileri ve ekonomik önemleri üzerinde araştırmalar (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Oran, Y.K., 1974. Host range and the distribution of the powdery mildews in Turkey. The Journal of Turkish Pyhtopathology 3(1-2):1-27.
• Özer, N. ve H. Soran, 1989. İstanbul ve çevresinde bazı kesme çiçek türlerinde görülen fusarium türlerinin tespiti, dağılışları, morfolojik özellikleri ve patojenisiteleri üzerine araştırmalar. Bitki Koruma Bülteni 29(3-4):195-209.
• Özer, N. and H. Soran, 1991. Fusarium genus and Fusarium species isolated from the cultivated plants in Turkey. The Journal of Turkish Pyhtopathology 20(2-3):69-80.
• Ünal, Ü., A. Aşkın, E. Koca, M. Yıldırır, and M.Ü. Bingöl, 2019. Mycelial compatibility groups, pathogenic diversity and biological control of Sclerotium rolfsii on turfgrass. Egyptian Journal of Biological Pest Control, 29:44.
• Ünal, F., M.Ü. Bingöl, A. Ünlü, Y. Eğerci, İ. Kurbetli, S. Tülek, A.F. Yıldırım, Ö. Öztürk, F.S. Dolar ve N. Delen, 2018. Türkiye’deki çim alanlarında görülen fungal hastalıkların tespiti ve mücadele olanaklarının araştırılması. TÜBİTAK 1001-TOVAG-114O400.
• Ünal, F., E. Koca, A. Aşkın, İ. Kurbetli and K. Sarpkaya, 2018. Identification and virules of Sphaeropsis tip blight (Sphaeropsis sapinea) on Pinus spp. in Istanbul and Bursa parks. Acta Biologica Turcica, 30(1):18-21.
• Ünal, F., S. Tülek, M.Ü. Bingöl, Ö. Öztürk, Y. Eğerci, İ. Kurbetli, S. Canpolat, K. Sarpkaya, A. Ünlü and F.S. Dolar, 2020. Identification and pathogenicity studies of white clover (Trifolium repens L.) fungi on turfgrass areas in Turkey. Bitki Koruma Bülteni 60(1):63-69.
• Salman, Ö., 2018. Depolanan lale, sümbül ve nergis soğanlarında Penicillium spp. enfeksiyonlarının değerlendirilmesi ve Penicillium spp.’ye karşı bazı fungisidlerin in vitro etkililiğinin belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya, 82s.
• Sert, H.B. and H. Sümbül, 2005. First report of Melampsoridium hiratsukanum infecting alder (Alnus orientalis var. orientalis) in Turkey. Plant Pathology 54:241.
• Sezgin, E. and M. Esentepe, 1986. Studies on the resistance of some carnation cultivars to Uromyces caryophyllinus (Schr.) Wint. The Journal of Turkish Pyhtopathology 15(1):43-45.
• Sezgin, E. and İ. Karaca, 1976. Investigations on the causal agents and their pathogenicities and chemical control methods of the damping-off carnation seedlings grown in greenhouses of Izmir. The Journal of Turkish Pyhtopathology 5(1):21-28.
• Sezgin, E., A. Karcılıoğlu and M. Esentepe, 1973. The first report of Alternaria leaf spot on rose in Turkey. The Journal of Turkish Pyhtopathology 2(2):88-89.
• Sezgin, E., A. Karcılıoğlu, M. Esentepe and E. Onan, 1981. Pathogenicity tests of some Pestalotia species on various ornamental plants. The Journal of Turkish Pyhtopathology 10(2-3):89-92.
• Sezgin, E., A. Karcılıoğlu, M. Esentepe and E. Onan, 1983. Investigations on the determination of susceptibility of some gladiolus cultivars against Fusarium corm rot. The Journal of Turkish Pyhtopathology 12(2-3):73-76.
• Sezgin, E., E. Onan and A. Karcılıoğlu, 1987. Stem and graft canker on rose. The Journal of Turkish Pyhtopathology 16(2): 87-89.
• Sezgin, E., E. Onan, A. Karcılıoğlu and M. Esentepe, 1984. Powdery mildew on calla lily (Zantedeschia sp.). The Journal of Turkish Pyhtopathology 13(2-3):111-112.
• Sezgin, E., E. Onan, A. Karcılıoğlu and M. Esentepe, 1985. A new host for Verticillium dahliae: Cosmos. The Journal of Turkish Pyhtopathology 14(1):43-44.
• Soylu, S., S.E. Cho and H.D. Shin, 2011. First report of powdery mildew caused by Golovinomyces cichoracearum on Zinnia elegans in Turkey. The Journal of Plant Disease 95(10):1317.
• Sürer, İ. ve N. Tosun, 2019. Bazı bitki koruma ürünlerinin serin iklim çim bitkilerinde fusarium yanıklığı (Fusarium spp.) hastalığının kontrolünde etkililiklerinin belirlenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 56(4):475-485.
• Şenocak Aşkın, A., F. Ünal and M. Yıldırır, 2019. Determination of the biocontrol efficiency of native bacillus and fluorescent pseudomonas isolates against Rhizoctonia solani causing brown patch disease on turfgrass areas. Journal of Turkish Phytopathology 48(1-3):21-29.
• Tapkı, N., T. Kızıltuğ ve A.D. Çelik, 2018. Türkiye’de kesme çiçek üretim ve ticaretinde mevcut durum, sorunlar ve çözüm önerileri. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi 6(3):313-321.
• Tepedelen Ağaner, G. and A. Uysal, 2018. First report of downy mildew caused by Peronospora chlorae on lisianthus in Turkey. New Disease Reports (37):7.
• Tezcan, H., Ö.A. Karabulut ve K. İlhan, 2004. Yalova ilinde yetiştirilen kesme çiçeklerde kök ve kök boğazı fungal hastalık etmenlerinin saptanması üzerine araştırmalar. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(1):1-10.
• Tosun, N. ve C. Turan, 2011. Çim alanlarında sorun olan kök ve kök boğazı hastalığının (Rhizoctonia solani Kühn.) savaşımında ilaçlama programlarının etkinliğinin araştırılması. Anadolu Journal of Aegean Agricultural Research Institute, 21(1):26-35.
• Türkmenoğlu, Z., 1953. Güllerde gonca çürüklüğü (Botrytis cinerea Pers.). Bitki Koruma Bülteni 5:34-36.
• Türkölmez, Ş., S. Derviş, O. Çiftçi and M. Dikilitaş, 2019. First report of Neoscytalidium dimidiatum causing shoot and needle blight of pines (Pinus spp.) in Turkey. Plant Disease, Disease Note.
• Vural, N. ve N. Delen, 1989. Çam fidelerinde görülen çökerten hastalığının etmenleri ve kimyasal yolla önlenmeleri (Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Yaşar, A. ve N. Boyraz, 2004. Konya koşullarında yetiştirilen değişik lale soğanlarında Penicillium spp. enfeksiyonu ve kimyasal mücadelesi üzerine bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(34):87-93.
• Yenigün, Ş. ve N. Delen, 1993. İzmir ve çevresinde gladiol yetiştiriciliği yapılan seralarda soğanla taşınan fungal hastalıklar ve kimyasal savaşımları üzerinde çalışmalar (Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Yıldırım, İ. ve N. Delen, 1992. Karanfillerde kök ve kök boğazı çürüklüğüne neden olan Rhizoctonia solani’nin yaygınlığı ve kimyasal savaşımı üzerine çalışmalar (Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, , İzmir.
• Yıldız, F., M. Yıldız and N. Delen, 1990. The preliminary studies on the turfgrass diseases in Turkey. Journal of Turkish Phytopathology, 19(1):21-29.
• Yılmaz, A. ve N. Boyraz, 2007. Konya yeşil alanlarındaki çimlerde abiotik ve biotik kaynaklı kurumaların nedenleri. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(41):123-131.