Kütük Yetiştiriciliğinde Misel Ekim Zamanı Ve Ağaç Türlerinin Shiitake Mantarının (Lentinula edodes) Verim Ve Kalitesi Üzerine Etkileri

Yıl 2023, Cilt: 52 Sayı: 1, 35 - 44, 22.05.2023

Asuman İlkay Kargıdan , Yasemin Zengin , Aysun Pekşen , Orhan Yasin Şahinoğlu , Orhan Üçüncü , Şerafettin Peker

https://doi.org/10.53471/bahce.1213817

Öz

Bu çalışmada, kütük yetiştiriciliğinde misel ekim zamanı ve ağaç türlerinin shiitake mantarının (Lentinula edodes (Berkeley) Pegler-meşe mantarı) verim ve kalitesi üzerine etkileri araştırılmıştır. Kayın (Fagus orientalis Lipsky), kızılağaç (Alnus glutinosa subsp. barbata C.A. Mey.) Yalt.) ve meşe (Quercus macranthera subsp. syspirensis (K. Koch) Menitsky) olmak üzere 3 farklı ağaç türüne ait kütükler kullanılmıştır. Kütüklere misel ekimi sonbahar (kasım) ve ilkbahar (mayıs) döneminde yapılmıştır. Çalışmada ilk hasata kadar geçen süre, verim ve kalite özellikleri (ortalama mantar ağırlığı, şapka çapı, sap çapı ve uzunluğu ile elde edilen mantarların protein ve mineral madde miktarları) belirlenmiştir. En yüksek ortalama mantar ağırlığı, şapka çapı, sap uzunluğu ve çapı değerleri meşe ve kızılağaç kütükleri üzerinde yetiştirilen shiitake mantarlarında tespit edilmiştir. En yüksek verim aralarında istatistiksel fark bulunmayan kızılağaç ve meşe kütüklerinden, en düşük ise kayın kütüklerinden elde edilmiştir (sırasıyla 555.14, 549.97 ve 103.53 g 10 kg kütük-1). Sonbahar ve ilkbaharda misel aşılanarak açık şartlarda yetiştirilen farklı ağaç türlerine ait kütüklerden elde edilen (misel aşılama zamanı ile ağaç türleri interaksiyonu) verim değerlerinin 93.94-607.2 g 10 kg kütük-1 arasında değiştiği tespit edilmiştir. En yüksek (%17) ve en düşük protein (%12) içerikleri sırasıyla sonbahar döneminde aşılanan meşe kütüklerinden ve ilkbahar döneminde aşılanan kayın ağacı kütüklerinden elde edilen mantarlarda belirlenmiştir. Çalışma sonucunda misel ekim zamanı ve ağaç türlerinin shiitake mantarının verim ve besin içeriği üzerine etkilerinin önemli olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Lentinula edodes, kütük yetiştiriciliği, ağaç türü, verim, mineral, protein

Destekleyen Kurum

OGM

Proje Numarası

03.7711 (2018-2020)

Teşekkür

Doğu Karadeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünce yürütülen “Farklı Ağaç Türlerine Ait Kütüklerin Meşe Mantarının (Lentinula edodes) Verim ve Kalitesi Üzerine Etkileri” adlı ve 03.7711 (2018-2020) numaralı araştırma projesine desteklerinden dolayı OGM’ne teşekkür ederiz. Çalışmada kullanılan kütüklerin teminindeki destekleri için de Bayburt ve Sürmene İşletme Müdürlüklerine teşekkür ederiz.

The Effects of Mycelium Inoculation Times and Tree Species on the Yield and Quality of Shiitake Mushroom (Lentinula edodes) In Log Cultivation

Öz

In this study, the effects of the mycelium inoculation times and tree species on the yield and quality of shiitake mushroom (Lentinula edodes (Berkeley) Pegler-oak mushroom) were investigated in the cultivation on wood logs. Logs of 3 different tree species were used: beech (Fagus orientalis Lipsky), alder (Alnus glutinosa subsp. barbata C.A. Fruit.) Yalt.) and oak (Quercus macranthera subsp. syspirensis (K. Koch) Menitsky). Mycelial (spawn) inoculation on the logs was done in autumn (November) and spring (May). In the study, time until the first harvest, yield and quality characteristics (average mushroom weight, cap diameter, stem diameter and length, protein and mineral contents of the mushrooms obtained) were determined. The highest yield was obtained from alder and oak logs, with no statistical difference between them, and the lowest from beech logs (555.14, 549.97, and 103.53 g 10 kg logs-1, respectively). Mycelial inoculation in autumn and spring obtained from logs of different tree species grown under open conditions (mycelial inoculation time and tree species interaction) yield values were found to vary between 93.94-607.2 g 10 kg logs-1. The highest (17%) and lowest (12%) protein contents were detected in mushrooms obtained from oak logs inoculated in autumn, and from beech tree stumps inoculated in the spring, respectively. As a result of the study, it was determined that the effects of mycelium inoculation time and tree species on the yield and nutrient content of shiitake mushrooms were significant.

Anahtar Kelimeler

Lentinula edodes, log cultivation, tree species, yield, minerals, protein

Proje Numarası

03.7711 (2018-2020)

Kaynakça

• 1. Zhang, Y., Geng, W., Shen, Y., Wang, Y., Dai, Y. 2014. Edible mushroom cultivation for food security and rural development in China: Bio-innovation, technological dissemination and marketing. Sustainability 6:2961-2973.
• 2. TUİK, 2022. Türkiye İstatistik Kurumu. (www.tuik.gov.tr).
• 3. Eren, E., Pekşen, A. 2019. Türkiye’de kültür mantarı üretimi ve teknolojik gelişmeler. Mantar Dergisi 10:225-233.
• 4. Özçelik, E., Pekşen, A. 2006. Lentinus edodes yetiştiriciliğinde fındık zurufundan hazırlanan farklı yetiştirme ortamlarının verim ve bazı mantar özelliklerine etkileri. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi 21(1):65-70.
• 5. Bisen, P.S., Baghel, R.K., Sanodiya, B.S., Thakur, G.S., Prasad, G.B.K.S. 2010. Lentinus edodes: A macrofungus with pharmacological activities. Current Medicinal Chemistry 17:2419-2430.
• 6. Cotter, T. 2014. Organic mushroom farming and mycoremediation: simple to advanced and experimental techniques for indoor and outdoor cultivation. Chelsea Green Publishing, 382p.
• 7. Ravlikovsky, A., Symochko, L. 2019. Agroecological aspects of cultivation shiitake mushroom in Ukraine. In International Council on Technologies of Environmental Protection (ICTEP) (pp:221-225). IEEE.
• 8. Annepu, S.K., Sharma, V.P., Barh, A., Kumar, S., Shirur, M., Kamal, S. 2019. Effects of genotype and growing substrate on bio-efficiency of gourmet and medicinal mushroom, Lentinula edodes (Berk.) Pegler. Bangladesh Journal of Botany 48(1):129-138.
• 9. Queiroz, E.C., Marino, R.H., Eira, A.F.D. 2004. Mineral supplementation and productivity of the shiitake mushroom on eucalyptus logs. Scientia Agricola 61:260-265.
• 10. Lee, H.S., Park, Y.W., Lee, H.Y., Choi, S.G., Koo, C.D. 2018. Changes of nutrient contents in the log of Quercus acutissima by cutting period for Lentinula edodes log cultivation. Forest Science and Technology 14(1):33-40.
• 11. Tokimoto, K. 2005. Mushroom growers´ handbook 2: shiitake mushroom cultivation, mushworld. ISSN:1739-1377, Seoul, Korea, 350p.
• 12. Bruhn, J.N., Hall, M. 2008. Growing shiitake mushrooms in an agroforestry practice. University of Missouri Center for Agroforestry, Columbia.
• 13. Ağaoğlu, Y.S., İlbay, B., Güler, M. 1991. Meşe mantarı (Lentinus edodes) yetiştiriciliği. Orman Genel Müdürlüğü, Ankara.
• 14. Oei, P. 2017. Mushroom cultivation VI: Appropriate technology for mushroom growers. Leiden, the Netherlands: Backhuys Publishers, 498p.
• 15. Wasser, S.P. 2005. Shiitake (Lentinus edodes). Encyclopedia of Dietary Supplements (doi:10.1081/E-EDS-120024880).
• 16. Sabota, C. 2007. Shiitake mushroom production on logs. Alabama Cooperative Extension System (http://www.aces.edu/pubs/docs/U/UNP-0025/; Erişim: 07.01.2008).
• 17. İlbay, M.E. 1994. Lentinus edodes kültür mantarı yetiştiriciliğinde değişik yetiştirme ortamları ve katkı maddelerinin verim ve kaliteye etkileri üzerinde araştırmalar (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• 18. İlbay, M.E., Örnek, M. 2000. Değişik bitkisel materyal, şeker ve vitamin katkısının sıvı ortamlarda Lentinus edodes’in misel gelişim üzerine etkileri. Türkiye 6. Yemeklik Mantar Kongresi, 20-22.09.2000, İzmir, s:175-179.
• 19. Erkip, N. 2003. Steril çalışma masası kullanılmaksızın torba kültürü yöntemi ile Lentinula edodes yetiştiriciliği üzerine araştırmalar (Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• 20. Özçelik, E., Pekşen, A. 2007. Hazelnut husk as a substrate for the cultivation of shiitake mushroom (Lentinula edodes). Bioresource Technology 98:2652-2658.
• 21. Kalmış, E., Kalyoncu, F. 2007. Lentinula edodes’in misel gelişim hızı üzerine meşe odunu parça büyüklüğünün etkisi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi 7(2):45-52.
• 22. Sözbir, G.D. 2014. Farklı besin ortamlarının Lentinus edodes (Shiitake) mantarında verim, lentinan ve kimyasal bileşimine etkileri (Doktora Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş, 175 s.
• 23. Beşikçi, N. 2015. Farklı besin ortamlarında Lentinus edodes (shiitake) mantarının kültürasyonu ve karakterizasyonu (Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• 24. Eliuz, E.A.E. 2019. Cam kavanozda yetiştirilen meşe mantarı (Lentinula edodes) mantarının bazı morfolojik özellikleri ve antibakteriyel performansı. Mantar Dergisi 10(1):1-7.
• 25. Atila, F. 2019. Compositional changes in lignocellulosic content of some agro-wastes during the production cycle of shiitake mushroom. Scientia Horticulturae 245:263-268.
• 26. Baktemur, G. 2020. Farklı bitkisel atıkların Lentinula edodes yetiştiriciliğinde değerlendirilmesi ve atıkların mantarın uçucu aroma profili ve enzim aktivitesi üzerine etkisi (Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• 27. Yalçın, M., Akçay, Ç., Düzkale Sözbir, G. 2020. Meşe, kayın odunu ve fındık kabuğu atıklardan Lentinus edodes (Şitaki) mantarı üretimi. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi 8:2051-2061.
• 28. Stamets, P. 2000. Growing gourmet and medicinal mushrooms. Ten Speed Press; 3 Edition 574p.
• 29. Russell, S. 2014. The essential guide to cultivating mushrooms: Simple and advanced techniques for growing Shiitake, Oyster, Lion’s Mane and Maitake mushrooms at home. Storey Publishing, 232p., United States.
• 30. Pekşen, A., 2013. Kayın mantarı (Pleurotus ostreatus): Kütük yetiştiriciliği. Samtim, 41:18-20, ISSN:130-7588, Samsun.
• 31. AOAC, 1984. Association of official analytical chemists. 14. Ed. (Edited by Sidney Williams), Washington, USA.
• 32. Pekşen, A., Günay, A. 2009. Kültür mantarı (Agaricus bisporus (L.) Sing.) yetiştiriciliğinde çay atığı ve buğday sapı karışımından hazırlanan kompostların kullanımı. Ekoloji Dergisi 19(73):48-54.
• 33. Julshamn, K., Maage, A., Norli, H. S., Grobecker, K.H., Jorhem, L., Fecher, P., Collaborators: Hentschel A., Martin de la Hinojosa I., Viehweger L., Mindak W.R., Lindholm K., Holm K., Olsson B., Engman J., Habernegg R., Hammer D., Lewis J., van der Wielen J., Hovind H., Vadset M. 2007. Determination of arsenic, cadmium, mercury and lead by inductively coupled plasma/mass spectrometry in foods after pressure digestion: NMKL inter laboratory study. Journal of AOAC International 90(3):844-856.
• 34. Przybylowicz, P., Donoghue, J. 1990. Shiitake growers handbook: the art and science of mushroom cultivation. Kendall Hunt Pub Co. Iowa.
• 35. Ranjbar, M.E., Olfati, J.A. 2017. Evaluation of substrate components on shiitake mushroom properties. International Journal of Vegetable Science 23(2):145-150.
• 36. Ranjbar, M.E., Olfati, J.A., Amani, M. 2017. Influence of enriched soaking water on shiitake (Lentinus edodes (Berk.) Singer) mushroom yield and properties. Acta Agriculturae Slovenica 109(3):555-560.
• 37. Aji, I.M.L. 2009. Development and production of Lentinula edodes (Shiitake mushrooms) on inoculated logs of a range of tree species. Masters Research Thesis, Melbourne School of Land and Environment, Forest and Ecosystem Science, The University of Melbourne, Melbourne.
• 38. Siwulski, M., Budka, A., Budzyńska, S., Gąsecka, M., Kalač, P., Niedzielski, P., Mleczek, M. 2021. Mineral composition of traditional and organic-cultivated mushroom Lentinula edodes in Europe and Asia-Similar or different? LWT 147:111570.
• 39. Manzi, P., Gambelli, L., Marconi, S., Vivanti, V., Pizzoferrato, L. 1999. Nutrients in edible mushrooms: An inter-species comparative study. Food Chem. 65:477-482.
• 40. Longvah, T., Deosthale, Y.G. 1998. Compositional and nutritional studies on edible wild mushroom from northeast India. Food Chem. 63:331-334.
• 41. Casaril, K.B.P.B., Kasuya, M.C. M., Vanetti, M.C.D. 2011. Antimicrobial activity and mineral composition of shiitake mushrooms cultivated on agricultural waste. Brazilian Archives of Biology and Technology 54:991-1002.
• 42. Bach, F., Helm, C.V., De Lima, E.A., Bellettini, M.B., Haminiuk, C.W.I. 2018. Influence of cultivation methods on the chemical and nutritional characteristics of Lentinula edodes. Emirates Journal of Food and Agriculture 30(12):1006-1013.
• 43. Gałgowska, M., Pietrzak-Fiećko, R. 2020. Mineral composition of three popular wild mushrooms from Poland. Molecules 25(16):3588.