Hasan Basri Çantay’s Work Entıtled “Kur’ân-i Hakîm ve Meâl-i Kerîm” And Its Effect To Today’s Commentary Works

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 1, 49 - 67, 23.06.2016

Mustafa Kara

Öz

In this article, Hasan Basri Çantay’s work entitled “Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm” and its effect to today’s commentary works will be reviewed. The topic is discussed in those subheadings: i. Hasan Basri Çantay’s life and his works. ii. The reason why Hasan Basri Çantay wrote the work entitled “Kur’ân-ı Hâkim ve Meâl-i Kerîm. iii. Necessary conditions for an ideal commentary according to Hasan Basri Çantay. iv. The characteristics of Hasan Basri Çantay’s work entitled “Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm.” v. The effect of Hasan Basri Çantay’s work entitled “Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm” to today’s commen-tary works. Acquired findings are given in the result section.

Anahtar Kelimeler

Quran, Tafsir, Translation, Hasan Basri Çantay, Annotated Translation Method

Hasan Basri Çantay’ın “Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm” Adlı Eseri ve Bu Eserin Günümüz Meâl Çalışmalarına Etkisi

Öz

Bu makalede, “Hasan Basri Çantay’ın ‘Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm’ Adlı Eseri ve Bu Eserin Günü-müz Meâl Çalışmalarına Etkisi” konusu işlenmektedir. Konu şu alt başlıklarda ele alınmaktadır: i. Hasan Basri Çantay’ın hayatı ve eserleri. ii. Hasan Basri Çantay’ın ‘Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm’ adlı eseri yazma gerekçesi. iii. Hasan Basri Çantay’a göre ideal bir meâlde bulunması gereken şartlar. iv. Hasan Basri Çantay’ın ‘Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm’ adlı eserinin özellikleri. v. Hasan Basri Çantay’ın ‘Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm’ adlı eserinin günümüz meâl çalışmalarına etkisi. Elde edilen bulgular “Sonuç” kısmında verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Tefsir, Tercüme, Hasan Basri Çantay, Açıklamalı Meâl Yöntemi

Kaynakça

• Kur’ân-ı Kerîm.
• Akdemir, Salih, Son Çağrı Kur’an, Ankara Okulu Yay., Ankara 2009.
• Akpınar, Ali, “Çok Yönlü Bir Kişilik Olarak Ömer Rıza Doğrul (1893-1952)”, I. Burdur Sempozyumu, Fakülte Kitabevi Yay., Burdur 2007, ss. 439-447.
• Altuntaş, Halil ve Şahin, Muzaffer, Kur’ân-ı Kerîm Meâli, DİB Yay., Ankara 2011.
• Ateş, Süleyman, Kur’ân-ı Kerîm ve Yüce Meâli, Yeni Ufuk Yay., İstanbul 1975.
• Aydar, Hidayet, “Kur’an (Tercümesi)”, DİA, TDV Yay., Ankara 2002, c. XVI, ss. 404-409.
• _____ , Kur'ân-ı Kerim'in Tercümesi Meselesi, Yeni Zamanlar Dağıtım, İstanbul 1996.
• Birinci, Ali, “İzmirli İsmail Hakkı”, DİA, TDV Yay., İstanbul 2001, c. XXIII, ss. 530-533.
• Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Usûlü, TDV Yay., Ankara 1997.
• Ceylan, Yusuf, H. Basri Çantay’ın ‘Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm’ Adlı Meâli İle Mustafa İslâmoğlu’nun ‘Hayat Kitabı Kur’ân’ Meâli Üzerine Mukayeseli Bir İnceleme, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi, Erzurum 2011.
• Çakır, Mehmet, Kur’ân-ı Kerîm ve Türkçesi, Özkan Matbaacılık, Ankara 2003.
• Çantay, Hasan Basri, Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm, Milsan Basın Sanayi A.Ş., İstanbul 1985.
• Çetin, Özer, “Hasan Basri Çantay’ın Kişiliği”, Dicle ÜİFD, Diyarbakır 2010, c. XII, sy. 2, ss. 1-32.
• Doğrul, Ömer Rıza, Kur’ân Nedir?, DİB Yay., Ankara 1967.
• _____ , Tanrı Buyruğu, Muallim Ahmet Halit Kütüphanesi Yay., yy. 1934, 1943, 1947, 1955, 1980.
• Duman, Ali, “İzmirli İsmail Hakkı: Hayatı, Eserleri ve Fıkıh”, Bilimname, c. XIV, yıl. 2008/1, (ss. 59-78).
• Dumlu, Ömer ve Elmalı, Hüseyin, Kur’ân-ı Kerîm’in Türkçe Anlamı (Meâl), İzmir İlahiyat Fakültesi Vakfı Yay., İzmir 2001.
• Elmalı, Hüseyin ve Dumlu, Ömer, Kur’an-ı Kerim ve Türkçe Anlamı (Meal), 2. Baskı, Ensar Neşr., İstanbul 2006.
• Erenbaş, Sadık, Hasan Basri Çantay’ın Tefsir İlmindeki Yeri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Karadeniz Teknik Üniv. SBE, Trabzon 2006.
• Feyizli, Hasan Tahsin, Kur’an-ı Kerîm ve Açıklamalı Meali, Server İletişim, İstanbul 1989.
• Gölpınarlı, Abdulbaki, Kur’ân-ı Kerîm ve Meâli, 1955.
• Gündoğdu, Muhammet, Hasan Basri Çantay’da Din ve Toplum, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniv. SBE, Konya 2009.
• Hakkı, İzmirli İsmail, Meânî-i Kur’ân, İbrahim Hakkı Yay., İstanbul 1927; Türkçe Kur’ân-ı Kerîm, 1932; Kur’ân-ı Kerîm ve Türkçe Anlamı, 1977.
• Hamîdullâh, Muhammed, Kur’ân-ı Kerîm Tarihi, trc. Salih Tuğ, Marmara ÜİF Yay., İstanbul 1993.
• Işıcık, Yusuf, Kur’an Meâli, 2. Baskı, Konya İlahiyat Derneği Yay., Konya 2010.
• Işık, Emin, “Çantay, Hasan Basri”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., İstanbul 1993, c. VIII, ss. 218-219.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Cemalüddîn Muhammed b. Mükerrem, Lisânü’l-‘Arab, Dar Sâder, Beyrut 2003.
• İslâmoğlu, Mustafa, Hayat Kitâbı Kur’ân (Gerekçeli Meâl-Tefsir), Düşün Yay., İstanbul 2011.
• İsmail Hakkı, İzmirli, Meânî-i Kur’ân, İbrahim Hakkı Yay., İstanbul 1927, c. I.
• Karslı, İbrahim H., “Hasan Basri Çantay’ın Kur’an-ı Hakim ve Meâl-i Kerim’deki Tercüme Metodu”, Ekev Akademi Dergisi, yıl. 6, sy. 13 (Güz 2002), ss. 153-188.
• Kırca, Celal ve diğ., İslami Kavramlar, Sema Yazar Gençlik Vakfı Yay., Ankara 1997.
• Kutluay, Yaşar ve Atay, Hüseyin, Kur’ân-ı Kerîm ve Türkçe Anlamı, DİB Yay., Ankara 1961.
• Mercan, İsmail Hakkı ve Er, İlker, “XX. Türk İlim Adamlarından Balıkesirli Hasan Basri Çantay ve Onun Kütüphanesi”, Dârulfünûn İlahiyat Sempozyumu 18-19 Kasım 2009 Tebliğleri, İstanbul 2010, ss. 63-72.
• Okuyar, Murat, Kıraatlar Açısından Elmalılı ve Çantay Meallerinin Değerlendirilmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniv. SBE, Erzurum 2012.
• Özdamar, Yunus, Hasan Basri Çantay’ın ‘Kur’an-ı Hakim ve Meal-i Kerim’ Adlı Meali ile ‘Kur’an Yolu’ Tefsirinde Sosyal Meselelere Yaklaşımlar, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniv. SBE, Ankara 2006.
• Öztürk, Mustafa, Kur’ân-ı Kerîm Meâli (Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri), 1. Baskı, Otto Yay., Ankara 2008; 2. Baskı, Düşün Yay., İstanbul 2012.
• Peker, Hüseyin, Son İlahi Mesaj Kur’an ve Açıklamalı Meâli, Ceylan Ofset, Samsun 2009.
• Uğur, Mücteba, “Ölümünün 10. Yılı Münasebetiyle Hasan Basri Çantay”, Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi, c. XIII, sy. 6, ss. 375-378.
• Yavuz, Yusuf Şevki, “Elmalılı Muhammed Hamdi”, DİA, TDV Yay., İstanbul 1995, c. XI, ss. 57-62.
• Yazıcı, Gülgün, “Hasan Basri Çantay’dan Yaşar Nuri Öztürk’e Kur’ân Meâllerinde Türkçenin Serüveni”, Kur’an Meâlleri Sempozyumu –Eleştiriler ve Öneriler-, 24-26 Nisan 2003 İzmir, DİB Yay., Ankara 2007, c. II, ss. 383-396.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’ân Dili, DİB Yay., İstanbul 1935.
• _____ , Hak Dini Kur’ân Dili, Eser Kitabevi, İstanbul 1935, c. I.
• Yıldırım, Mehtap, Cumhuriyet Dönemi Meâl Çalışmalarındaki Değişim Süreci, (Yayımlanmamış Tezsiz Yüksek Lisans Projesi), Kahramanmaraş 2009.
• Yılmaz, Abdullah, Hasan Basri Çantay ve Meâl-i Kerîm’indeki Tefsir Kısımlarının Analizi, (Yayımlanmamış Yük-sek Lisans Tezi), Sakarya Üniv. SBE, Sakarya 2007.
• Yılmaz, Hasan, “Elmalılı ve Çantay’ın Mukaddimeleri Özelinde ‘Çeviri Olgusu’ ve Kur’ân Meâllerine Dair”, Atatürk ÜİFD, Erzurum 2008, sy. 30, ss. 93-119.