Kur'ân Âyetlerinde Anlam Zenginliği ve Âyetlerdeki Muhtemel Farklı Anlamları Bire İndirme İmkânı

Yıl 2021, Sayı: 13, 249 - 264, 30.06.2021

Nurettin Çiftçi

Öz

Allah, insanlık tarihi boyunca her topluma kendi dilleriyle elçiler göndermiş ve anladıkları dille vahyetmiştir. Kur’ân da ilk muhatabı olan elçinin ve gönderildiği toplumun dili olan Arapça ile nazil olmuştur. Dil beşerî bir unsurdur. Dillerin belirgin özelliklerinden biri de anlatım zenginliğine sahip olmalarıdır. Bütün dillerde olduğu gibi Arapça’da da bir anlatım zenginliği vardır. Bu anlatım zenginliğinin de birçok nedeninin olduğu bilinmektedir. Arap dilindeki bu durum kelimelerin çok anlamlılığından kaynaklandığı gibi Arapça cümle yapısından da kaynaklanabilmektedir. Arapça cümle yapısındaki çok anlamlılığın sebepleri arasında grameri, anlatım üslubunu, mecaz, kinaye, teşbih ve istiare gibi söz sanatlarını saymak mümkündür. Dilin yapısından kaynaklanan bu durum sayesinde bir düşünceyi farklı şekilde ifâde etmek mümkün olduğu gibi söylenen bir ifâdenin de birden fazla anlama gelecek şekilde söylemek mümkündür. Ayrıca sözün sahibi tek bir anlamı kastettiği halde dilden kaynaklanan bu sebeplerden dolayı muhatabın farklı şekillerde anlaması de olağan bir durumdur. Ancak söz sahibinin muhatabıyla sağlıklı bir iletişim kurabilmesi için birbiriyle çelişen anlamları kastetmemesi gerekmektedir. Bu sebeple her ne kadar bir söz birden fazla anlama gelme imkânına sahip ise de sözü söyleyenin muhatabına iletmek istediği mesajı birbiriyle çelişecek şekilde ifâde etmemesi gerekmektedir. Aksi taktirde sözü söyleyen ile muhatap arasında bir anlama problemi ortaya çıkar ve mesaj sahibinin muhataptan ne istediği anlaşılmaz. Söz konusu ilâhî talimatlar içeren Yüce Allah’ın kelamı olunca durum daha da önem arz etmektedir. Bu sebeple âyetlerde çok anlamlılık kabul edilecekse kastedilen muhtemel manaların birbiriyle çelişmemesi veya birbiriyle çelişik muhtemel anlamların bire indirilmesi gerekir. Çünkü bir âyette birbirine zıt iki anlamın olması Kur’ân’ın mantığına uymamaktadır. Bu çalışmada Kur’ân âyetlerindeki anlam zenginliği ve muhtemel anlamları bire indirme imkânı Ra‘d 13/2, Furkân 25/77 ve Yâsîn 36/6. âyetler bağlamında ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kur'an, Anlam Zenginliği, Cümle Yapısı, Ra'd 13/2, Furkan 25/77, Yasin 36/6

Semantic Richness of The Verses in The Qur’an and The Possibility of Reducing Different Meanings in The Verses to One

Öz

Throughout the history of mankind, Allah sent messengers to every society with his revelation in a language they understood. The Quran was also sent down in Arabic, the language of the messenger who was the first one spoken to and the society to which it was sent. Language is a human factor. One of the distinctive features of languages is that they have richness of expression. As in all languages, Arabic has this feature. It is known that there are many reasons for this richness of expression. This feature in the Arabic language may result from the polysemy of the words as well as the Arabic sentence structure. Among the reasons for the polysemy in Arabic sentence structure, it is possible to list grammar, narrative style, metonymy, allegory, simile and metaphor. Due to this situation arising from the structure of the language, it is possible to express a thought in a different way, and it is possible to say a statement with more than one meaning. In addition, although the speaker means only one meaning, it is normal for the one spoken to to understand it in different ways due to these reasons stemming from the language. However, in order to establish a healthy communication, it should not mean contradictory meanings. For this reason, the speaker should not express the message he wants to convey to his/her addressee in a way that contradicts each other. Otherwise, a communication problem arises between the speaker and the respondent, and what the former wants from the latter is not understood. The situation becomes even more important when it comes to the word of Almighty Allah, which contains divine instructions. For this reason, if polysemy is to be accepted in the verses, the possible meanings that are meant should not conflict with each other or the contradictory possible meanings should be reduced to one. Because having two opposite meanings in a verse does not comply with the logic of the Quran. In this study, semantic richness of the verses in the Quran and the possibility of reducing the possible meanings to one will be discussed in the context of the verses Ra‘d 13/2, Furkân 25/77, Yâsîn 36/6.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, The Qur’an, Semantic Richness, Sentence Structure, Ra‘d 13/2, Furkân 25/77, Yâsîn 36/6.

Kaynakça

• Altuntaş, Halil vd. (ed.). Kur’an-ı Kerim meâli =: al-@Qurʾān al-karīm maʿa tarǧamīya turkīya. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlıǧı, 10. baskı.
• Çiftçi, Nurettin. Kur’ân’ın Kur’ân’la Tefsiri. Basılmamış: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Doktora Tezi, 2019.
• Ebû Hayyan, Esiru’d-Din Muhammed b. Yûsuf b. Ali b. Yûsuf el-Endülüsî (ö.745/1344). Tefsiru’l-bahri’l-Muhît. VIII Cilt. Beyrut: Dâru’l-İhyai’t-Turasi’l-ʻArabi, trs.
• Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’ân Dili. İstanbul: Azim Dağıtım, 2015.
• En-Nehhâs, Ebu Ca’fer- Thk. Muhammed Ali es-Sabânî. Meâni’l-Kur’ân. Mekke: Ummu Kura Üniversitesi, I., 1988.
• Esed, Muhammed. Kur’an mesajı meal tefsir. çev. Cahit Koytak- Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları, 2002.
• Ferrâ, Ebû Zekeriyya Yahya b. Ziyâd. Meâni’l-Kur’ân. Beyrut: Alemu’l-Kitab, 1403.
• İbn Aşûr, Muhammed Tahir. Tefsiru’t-tahrîr ve’t-tenvîr. Tunus: ed-Dar et-Tûnisiyye li’n-Neşr, 1984.
• İbn Atiyye, Ebû Muhammed Abdulhak b. Ğalip. el-Muharraru’l-Vecîz fî Tefsîri’l-Kitabi’l-Azîz. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2001.
• İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâ İsmail b. Ömer. Tefsîru’l-Kur’ani’l-ʽAzîm. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2012.
• İbn Kuteybe, Abdullah b. Müslim. Te’vîlu-Müşkili’l-Kur’ân. Kahire: Daru’t-Turâs, 1973.
• Îcî, Muhammed b. Abdurrahman b. Muhammed b. Abdullah. Câmiu’l-Beyân fî Tefsiri’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1424.
• İsfahânî, Ebû’l-Kasım el-Hüseyin b. Muhammed er-Râgıp. el-Müfredât fî ğaribi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, ts.
• İslamoğlu, Mustafa. Hayat kitabı Kur’an: gerekçeli meal. Topkapı, İstanbul: Düşün Yayıncılık, 1. baskı 2008.
• Karaman, Hayreddin. Kur’an Yolu: Türkçe Meâl ve Tefsir. 3: ... Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2. baskı.
• Karaman, Hayreddin (ed.). Kur’an yolu: Türkçe meâl ve tefsir. 4: ... Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 5. baskı.
• Kısa, Mahmut. Kısa Açıklamalı Kur’ân-ı Kerim Me’ali. Konya: Armağan Kitaplar, 2012.
• Kurtûbî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebi Bekr. el-Camiû li ahkâmi’l-Kur’ân. Beyrut: Müessesetu’r-Risale, 2006.
• Kutup, Seyyid. Fi Zilâli’l-Kur’ân. VI Cilt. Kahire: Dâru’ş-Şuruk, 2004.
• Mekkî, Ebu Muhammed b. Ebu Talib el-. el-hidâye ila buluği’n-nihaye. y.y.: Şarka Üniversitesi yayınları, 2008.
• Mevdûdî, Ebu’l-A’la. Tefhimu’l-Kur’an. VII Cilt. İstanbul: İnsan Yayınları, 1996.
• Mukâtil b. Süleyman. Tefsiru Mukâtil b. Süleyman (et-Tefsîru’l-Kebir) thk., Abdullah Mahmud Şehhate. V Cilt. Beyrut: Müessetu’t-Tarihi’l-ʻArabi, 1423.
• Namlı, Tuncer. Kur’an aydınlığı kronolojik Kur’an Meali. Ankara: Fecr yayınları, 2015.
• Okuyan, Mehmet. Beyânâtu’l-Kur’ân- Kur’ân-ı Kerim’den Mesajlar. İstanbul: Kıraât Yayınları., 2014.
• Okuyan, Mehmet. Çok Anlamlılık Bağlamında Kur’an Sözlüğü. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2015.
• Öztürk, Mustafa. Kur’an-ı Kerim Meali: Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• Râzî, Fahruddin Muhammed b. Ömer b. Hüseyin b. Hüseyin b. Ali et-Teymî el- Bekrî. Mefâtihu’l-gayb (Tefsiru’l-kebir). Kahire: Daru’l-Hadis, 2012.
• Suyûtî, Allame Ebu’l-Fazl Celaleddin Abdurrahman. el-Itkân fî ulûmi’l-Kur’ân. Kahire: el-Mektebetu’t-Tevfikiyye, 2008.
• Şimşek, Mehmet Sait. Hayat Kaynağı Kur’an Tefsiri. V Cilt. İstanbul: Beyan Yayınları, 2012.
• Taberî, Ebû Caʻfer Muhammed b. Cerir (ö.310/922). Câmi‘u’l-beyân fi te’vili âyi’l-Kur’ân. XXX Cilt. Kahire: el-Mektebetu’t-Tevfîkiyye, 2004.
• Vahidî, Ebû’l-Hasan Ali b. Ahmed. el-Vasîd fi tefsiri’l-Kur’âni’l-Mecîd. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1415.
• Zeccâc, Ebû İshak İbrahim b. Es-Serriyyi (ö.311/923). Meâni’l-Kur’ân ve i’rabuhu,. Kahire: Dâru’l-Hadis, 1426.
• Zemahşerî, Mahmud b. Ömer. el-Keşşaf an hakaiki ğavamidi’t-tenzil ve uyûni’l-ekavil fi vücuhi’t-te’vil. IV Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʻArabi, 2006.