TURİZM İŞLETMELERİNDE PSİKOLOJİK SÖZLEŞME VE İŞ PERFORMANSININ BAZI SOSYO-DEMOGRAFİK ÖZELLİKLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2022, , 280 - 302, 31.12.2022

Veysel Mehmet Gültekin , H. Mustafa Paksoy

https://doi.org/10.46452/baksoder.1217556

Öz

Psikolojik sözleşme kavramı son yıllarda araştırmacılar tarafından örgüt ile çalışan arasındaki ilişkilerin anlaşılabilmesi için en fazla araştırılan konuların başında gelmektedir. Psikolojik sözleşme, işveren ile çalışanlar arasındaki karşılıklı beklentilerin toplamı olan “yazılı olmayan sözleşme” veya “çalışan ve işveren arasındaki ilişkiye ilişkin yazılı olmayan beklentiler dizisi” olarak tanımlanmaktadır. Araştırma kapsamında psikolojik sözleşme ölçeği, çalışan performansı ölçeği ve sosyo-demografik sorulardan oluşan anket formu Antalya’nın Alanya ilçesinde bulunan beş yıldızlı otel çalışanlarına uygulanmıştır. 2021 yılının Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında toplamda 494 çalışandan toplanan anket formları değerlendirmeye alınmıştır. Uygulanan T- testi ve ANOVA analizi sonucunda çalışanların sosyo- demografik özelliklerinin psikolojik sözleşme beklenti ve karşılanma düzeyi puanları arasında anlamlı farklılıklar olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik Sözleşme, Performans, Turizm İşletmeleri

Kaynakça

• Açıkgöz, N. ve Açıkgöz, N. (2001). Tarımsal Araştırmaların İstatistiki Değerlendirilmesinde Yapılan Bazı Hatalar I. Tek Faktörlü Denemeler, Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, Cilt 11, Sayı 1: ss. 135- 147
• Almachi, S. ve Erdem, R. (2019). Yönetimin Tutumu Ve Kararlılığının Çalışan Performansına Etkisi: Gaziantep Ve Kahramanmaraş Bölgesi Tekstil Sektörü Üzerine Bir Araştırma, Gaziantep Üniversitesi İslâhiye İİBF Uluslararası E-Dergi 9, 3(3): 168-185
• Aydın, R. ve Çolakoğlu, Ü. (2016). Otel İşletmelerinde Psikolojik Sözleşmeler Ve İşgörenlerin İşe Yönelik Tutumları Üzerindeki Etkisi: Antalya 5 Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştırma, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi
• Bal, P.M. (2009). Age and Psychological Contract Breach in Relation to Work Outcomes, Faculty Of Economics And Business Administration, University Amsterdam
• Bakan, İ. (Ed.), (2014). İnsan Kaynakları Yönetimi, Ankara: Gazi Kitabevi
• Ballou, N.S. (2013). The Effects Of Psychological Contract Breach On Job Outcomes, The Faculty of the Department of Psychology, San José State University
• Büyükyılmaz, O. ve Çakmak, A. F. (2015). Psikolojik Sözleşme İhlal Algısının Devlet ve Vakıf Üniversitelerinde Görev Yapan Akademisyenler Kapsamında Karşılaştırmalı Analizi, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (1), 48-71
• Çankır, B. ve Çelik, D.S. (2018). Çalışan Performansı ve Mali Performans: Pozitif Ses Çıkarma, Psikolojik İyi- Oluş ve Çalışmaya Tutkunluk ile İlişkileri ve Otel İşletmeleri Örneği, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 5, Sayı 2: s. 54-67
• Dahkoul, Z.M. (2018). The Determinants of Employee Performance in Jordanian Organizations, Journal of Economics, Finance and Accounting (JEFA), Vol. 5, Issue.1: pp.11-17
• Doğan, N. (2006). Ulusal Ve Uluslararası Hukuk Alanlarına Göre Sözleşme Kavramı, Sözleşme Akdi Ve Koşulları, Mevzuat Dergisi, Yıl 9, Sayı 105
• Goeldner, C.R. ve Ritchie, J.R.B. (2009). Tourism Principles, Practices, Philosophies (11. Edition), John Wiley & Sons, Inc.
• Guo, C. (2015). Employee Attributions and Psychological Contract Breach in China, Faculty of Humanities, The University of Manchester
• https://ktb.gov.tr/genel/searchhotel.aspx?lang=tr&certificateType=4 19.11.2021
• Işık, C., Keskin, G. ve Serçeoğlu, N. (2015). Turizm Sektöründe Nitelikli İşgücü Açığına Yenilikçi Yaklaşım: Kapadokya Örneği, Girişimcilik ve İnovasyon Yönetimi Dergisi, Cilt 4, Sayı 2: s. 27-48.
• İslamoğlu, E., Şimşek, H.C. ve Tellioğlu, S. (2018). Düzgün İş Bağlamında Turizm Sektöründeki Çalışma Koşulları Üzerine Bir Araştırma, Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 7, Sayı 3: s. 147- 161
• İşçi, E. ve Artan, İ. E. (2010). Psikolojik Sözleşme İhlalinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisinde Güvenin Rolü, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi
• Kaya, İ. (2012). Türk Turizm Sektöründe İstihdamın Temel Özelliklerinin ve Sorunlarının Ücretli Çalışanlar Açısından Coğrafi Bölgelere Göre Analizi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 15, Sayı 28: s. 241- 257
• Kaya, İ. ve Atçı, D. (2015). Türk Turizm Sektöründe Çalışma Saatlerinin Analizi ve Değerlendirilmesi, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 12, Sayı 2: s. 23-47
• Karagöz, D. (2013). Dengesiz Deney Düzenlerinde Sağlam Test İstatistiklerinin Karşılaştırılması, İstatistikçiler Dergisi: İstatistik&Aktüerya, 6: 79-85.
• Kayabaşı, A. ve Bilginer, N. (2007). İşletmelerin Rekabet Gücünün Geliştirilmesinde Lojistik Faaliyetlerin Performansının Arttırılması: Üretim İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi
• Kılıçaslan, S. ve Budak, G. (2016). Psikolojik Sözleşme İhlalinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Üzerine Etkisi: Üniversite Öğretim Elemanları Üzerinde Bir Uygulama, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi
• Kılınç, E. ve Paksoy, H. M. (2016). Psikolojik Sözleşmenin Çalışan Performansına Etkisine İlişkin Kamu-Özel Hastanelerde Karşılaştırmalı Bir Araştırma: Gaziantep Örneği, Kilis 7 Aralık Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi
• Koçak, H. ve Koç, H. (2019). Psikolojik Sözleşme İhlallerinin Örgütsel Güven ve Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi: Kamu ve Özel Sektör Karşılaştırması, Gazi Üniversitesi, Bilişim Enstitüsü, Doktora tezi
• Koopmans, L., Bernaards, C. M., Hildebrandt, V. H., Schaufeli, W. B., De Vet Henrica, C. W. ve Van Der Beek, A. J. (2011). Conceptual Frameworks of Individual Work Performance. Journal of Occupational and Environmental Medicine, Vol. 53, Issue 8: pp. 856–866.
• Kotter, J.P. (1973). The psychological contract: Managing the joining-up process, California Management Review, Vol. 15: pp. 91-99.
• Li, J., Wong, I.A. ve Kim, W.G. (2016). Effects of psychological contract breach on attitudes andperformance: The moderating role of competitive climate, International Journal of Hospitality Management, Vol. 55: pp. 1-10
• Örücü, E. ve Korkmaz, E. (2018). Psikolojik Sözleşme İhlali Ve Duygusal Emek İlişkisi: Sağlık Sektöründe Bir Araştırma, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 21, Sayı 40: s. 337- 349
• Örücü, E. ve Kanbur, A. (2008). Örgütsel Yönetsel Motivasyon Faktörlerinin Çalışanların Performans ve Verimliliğine Etkilerini İncelemeye Yönelik Ampirik Bir Çalışma: Hizmet Ve Endüstri İşletmesi Örneği, Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, Cilt 15, Sayı 1: s. 85- 97.
• Özler, N.D.E. (Ed.) (2018). İnsan Kaynakları Yönetimi, Performans Değerleme ve Kariyer Yönetimi, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi, Açıköğretim Fakültesi Yayınları
• Perry R. H., McMurray, I. and Brownlow, C. (2014). SPSS Explained, Routledge, Great Britain, Second edition. Robinson, S.L., ve Rousseau, D.M. (1994). Violating The Psychological Contract: Not The Exception But The Norm, Journal Of Organizational Behavior, Vol. 15: pp.245-259
• Rousseau, D.M. (1989). Psychological and Implied Contracts in Organizations, Employee Responsibilities and Rights Journal, Vol. 2, No. 2: pp. 121- 140
• Rousseau, D.M. (1990). New Hire Perceptions Of Their Own And Their Employer's Obligations: A Study Of Psychological Contracts, Journal Of Organizational Behavior, Vol. 11: pp. 389-400
• Sekaran, U. (2003). Research Methods For Business: A Skill Building Approach, 4th Ed., Wiley, New York.
• Sonnentag, S. (Ed.). (2002). Psychological management of individual performance. Wiley Handbooks in the Psychology of Management in Organizations. John Wiley & Sons, Ltd., Baffins Lane, Chichester, West Sussex PO19 1UD, UK.
• Şehitoğlu, Y. ve Zehir, C. (2010). Örgütsel Sessizlik Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Algılanan Çalışan Performansı İlişkisi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi
• Şimşek, M.Ş. ve Çelik, A. (2019). Genel İşletme (15. Baskı), Konya: Eğitim Yayınevi
• Tayfun, A. ve Çatır, O. (2013) Örgütsel Sessizlik ve Çalışanların Performansları Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(3): 114-134.
• Topçu, M.K. ve Basım, H.N. (2015). Kavramsal Bağlamı ve Olası Tartışma Alanlarıyla Psikolojik Sözleşme: Bir Gözden Geçirme Çalışması, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 16, Sayı 2: s. 83-103
• Tuncer, H.B. ve Kunday, Ö. (2019). The Impact Of HRM Practices On Employee Wellbeing, Job Satisfaction And Individual Work Performance, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Turnley, W.H. ve Feldman, D.C. (2000). Re-examining the effects of psychological contract violations: unmet expectations and job dissatisfaction as mediators, Journal of Organizational Behavior, Vol. 25: pp. 25-42
• Ulusu, Y. ve Köksal, D. (2012). Yeşil Reklama Yönelik Tutum: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama, Journal of Yasar University 27(7): 4642-4669.
• Westcott, M. (Ed.) (2015). Introduction to Tourism and Hospitality in BC, BCcampus
• Yener, D. (2013), Tüketicilerin Algıladıkları Risklerin Azaltılmasında Pazar Eksperlerinin Rolü, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 5: 219-233.
• Zungbey, O.D., Ntow, M.O. ve Sowu, D.O. (2017). The Effects of Psychological Contract Violation on Employee Performance, Central Inquiry, Vol. 3 Issue 1: pp. 29- 45