Balıkesir İl Merkezindeki Gebe Kadınların Prenatal Bakım Alma Durumu ve Etkileyen Faktörler

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 3, 179 - 188, 23.12.2020

Sevde Aksu

Öz

GİRİŞ ve AMAÇ: Ana ve çocuk sağlığının korunması ve geliştirilmesinde temel koruyucu sağlık hizmeti olan prenatal bakım (DÖB- doğum öncesi bakım), anne ve fetüsün tüm gebelik boyunca düzenli aralıklarla, gerekli muayene ve önerilerde bulunularak, eğitimli sağlık personeli tarafından izlenmesidir. Bu araştırma, gebe kadınların düzenli prenatal bakım alma düzeyinin ve prenatal bakımın yeterliliğini etkileyen faktörlerin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.
GEREÇ ve YÖNTEM: Tanımlayıcı ve kesitsel tipte olan araştırmanın örneklemini bir üniversite hastanesinin ve devlet hastanesinin doğum ve kadın hastalıkları polikliniğine muayene olmak üzere başvuran 28. gebelik haftasını doldurmuş ve araştırmaya katılmayı kabul eden 375 gebe kadın alınmıştır. Araştırma 15 Şubat 2020- 15 Mart 2020 tarihleri arasında yapılmıştır. Veriler, araştırmacılar tarafından Doğum Öncesi Bakım Yönetim Rehberi ve 2018 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması esas alınarak hazırlanmış anket formu ile toplanmıştır.
BULGULAR: Araştırma kapsamındaki gebe kadınların yaş ortalaması 30.25±5.89, gebelik haftası ortalaması %58.4’ünün şimdiki gebeliğinin planlı, %59.5’inin şimdiki gebeliğini belirlenmiştir. Kadınların prenatal bakım alma oranı %74.7 ve bakım alma ortalaması 8.75±3.19’dur. Bu bakımın %75.5’inin kadın-doğum doktoru, %29.3’ünün ebe ve %14.7’sinin hemşireler tarafından verildiği belirlenmiştir. Gebe kadınların prenatal bakım hizmetleri sırasında; %96’sının ultrasonografisi, %90.4’ünün kan basıncı, tetanos aşısı, demir desteği, %63.5’inin kilo takibi, %90.7’sinin kan tetkiki yapılmıştır. Tüm değişkenler kontrol edildiğinde, gebenin eğitimi, eşinin eğitimi, gelir durumu, gebeliğin istenme durumu, gebelik aralığı ve prenatal bakım alınan yer prenatal bakım almada belirleyici faktör olarak saptanmıştır.
SONUÇ: Bu sonuçlar doğrultusunda prenatal bakım veren sağlık personeline, doğum öncesi bakım yönetim rehberinde belirtilen ilkeler doğrultusunda bilgilendirme eğitimlerinin verilmesi ve takip edilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gebelik, , prenatal bakım, , sağlık hizmeti

Destekleyen Kurum

DESTEKLEYEN KURUM YOKTUR

Kaynakça

• Referans 1. T.C. Sağlık Bakanlığı. (2004). Türkiye Üreme Sağlığı Programı Hizmet Çerçevesi Raporu. Erişim=https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/Yayin/427 Erişim tarihi=26.03.2020.
• Referans 2. Erbaş, G. (2016). İstanbul İli Gaziosmanpaşa İlçesinde Doğum Öncesi Bakım Hizmetlerinin Değerlendirilmesi. (Yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, İstanbul. Erişim= https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp erişim tarihi=26.03.2020.
• Referans 3. Özvarış, Ş.B., Akın, A. (2002). Türkiye’de Doğum Öncesi Bakım Hizmetlerinden Yararlanma Erişim Adresi: http://www.huksam.hacettepe.edu.tr/Turkce/SayfaDosya/turkiyede_dogum_oncesi.pdf Erişim Tarihi: 23.03.2020.
• Referans 4. WHO. (2002). World Health Organization. Antenatal care randomized trial: Manual for the implementation of the new model, Geneva. Erişim=http://whqlibdoc.who.int/hq/2001/WHO_RHR_01.30.pdf?ua=1 Erişim Tarihi: 20.03.2020.
• Referans5. Bulut, A. (1994). Doğum Öncesi Bakım. İn: Neyzi O (Ed). Anne ve Çocuk Sağlığında Öncelikler. (2.Baskı). Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul, 7-36.
• Referans6. Erdoğan, A ve Çetinkaya F. (2019). Kayseri il merkezinde doğum yapan kadınların doğum öncesi bakım alma durumu ve etkileyen faktörler. Kahramanmaraş Sütçü İmam Tıp Fak Der, 14(3),135-141.
• Referans7. Çatak, B., Aksan, A. D. ve Zincir, M. (2012a). Karabük toplum sağlığı merkezi bölgesinde doğum öncesi bakım hizmetlerinin nicelik ve niteliği. TAF Prev Med Bull, 11(2), 153-162.
• Referans8. Kochenour, NK. (1997). Normal Gebelik ve Prenatal Bakım. In: Scott JR, Disaia PJ, Hammond CB, Spellacy WN (Eds). Danforth Obstetrik ve Jinekoloji (7. Baskı). (Çev Ed: Erez SE). J.B. Lippncott Company & Yüce Yayım A.Ş. İstanbul, 67-104.
• Referans9. Kaya, F., Serin, Ö. (2018). Doğum öncesi bakımın niteliği. TJOD Dergisi, 5(1), 28-35.
• Referans10. Taylor, C.M., Pernoll, M.L. (1991). Normal Pregnancy & Prenatal Care. In: Pernoll ML (Ed). Current Obstetric & Gynecologic Diagnosis & Treatment (7th. ed). Appleton & Lange, California, 179-197.
• Referans11. Pirinçci, E., Polat, A., Köroğlu, A., Kumru S. (2010). Bir üniversite hastanesinde doğum yapan kadınların doğum öncesi bakım alma durumu ve etkileyen faktörler. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 11(2),1-7.
• Referans12. Kıssal, A., Kartal, B. (2019). Bir Üniversite Hastanesinde Doğum Yapan Kadınların Doğum Öncesi Bakım İçeriğinin Değerlendirilmesi. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(1),35-41.
• Referans13. Drazancic, A. (2001). Antenatal care in developing countries. What should be done? J Perinat Med,29 (3),188-98.
• Referans14. UNICEF, (2015). United Nations International Children's Emergency Fund. Antenatal care coverage: At least four visits, global databases. Erişim= http://data.unicef.org/maternal-health/antenatal-care.html Erişim Tarihi: 05.04.2020.
• Referans15. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kadın ve Üreme Sağlığı Daire Başkanlığı (2014). Doğum öncesi bakım yönetim rehberi. Ankara. Erişim= https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/dogumonubakim.pdf Erişim Tarihi: 25.03.2020.
• Referans16. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, (2018). 2018 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA). Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Kalkınma Bakanlığı ve TÜBİTAK, Ankara, Türkiye. Erişim= http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2018/rapor/sonuclar_sunum.pdf. Erişim Tarihi: 20.03.2020.
• Referans17. Bbaale, E. (2011). Factors influencing the utilisation of antenatal care content in Uganda. Australasian Medical Journal, 4(9), 516-526.
• Referans18. Liang, Y. W., Chang, H. P., Lin, Y. H., Lin, L. Y. ve Chen, W. Y. (2014). Factors affecting adequate prenatal care and the prenatal care visits of immigrant women to Taiwan. J. Immigrant Minority Health, 16, 44-52.
• Referans19. Gill, K. P. ve Devgun. P. (2013). Socio-demographic factors influencing antenatal care practices in urban slums of Amritsar City, Punjab, India. National Journal of Community Medicin, 4(4), 574-578.
• Referans20. Khanal, V., Cruz, J. L., Mishra, S. R., Karkee, R. ve Lee, A.H. (2015). Underutilization of antenatal care services in Timor-Leste: Results from demographic and health survey 2009-2010. BMC Pregnancy and Childbirth, 15(211), 1-7.
• Referans21. Ghaffar, A., Pongponich, S., Ghaffar, N. ve Mehmood, T. (2015). Factors associated with utilization of antenatal care services in balochistan province of Pakistan: An analysis of the multiple indicator cluster survey (MICS). Pak J Med Sci, 31(6), 1447-1451.
• Referans22. Shahram, M, S., Hamajina, N. ve A. Reyer, J. (2015). Factors affecting maternal healthcare utilization in Afghanistan: Secondary analysis of Afghanistan health survey 2012. Nagoya J. Med. Sci., 77, 595-607.
• Referans23. Ajayi, I. O. ve Osakinle, D.C. (2013). Socio-demographic factors determining the adequacy of antenatal care among pregnant women visiting Ekiti State Primary Health Centers. Online J Health Allied Scs., 12(2), 1-6.
• Referans24. Shrivastava, S. R. ve Bobhate, P. S. (2013). Study to assess utilization of antenatal and intranatal services amongst women in an Urban Slum of Mumbai. TAF Preventive Medicine Bulletin, 12(2), 157-64.
• Referans25. Neyaz, A., Sahu, P. C. ve Ahmed, M. S. (2015). Utilization of antenatal services in slum areas of Aligarh. International Journal of Reproduction, Contraception, Obstetrics and Gynecology, 4(3), 678-82.
• Referans26. Parineeta, M., Bedre, R. ve Solanki, H. (2014). A study of antenatal care service utilization&factors affecting them in rural Bidar, Karnataka. NJIRM, 5(1), 31-36.
• Referans27. Sarfraz, M., Tariq, S., Hamid, S. ve Iqbal, N. (2015). Social and societal barriers in utilization of maternal health care services in Rural Punjab, Pakistan. J Ayub Med Coll Abbottabad, 27(4), 843-49.
• Referans28. Kılıç, M. (2014). Doğum öncesi bakım almayı etkileyen faktörlerin çoklu analizi. J Clin Anal Med, 5(6), 498-502.
• Referans29. Ergin, F., Aksu, H. ve Demiröz, H. (2010). Doğum öncesi ve doğum sonrası bakım hizmetlerinin nicelik ve niteliği. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 13(4),1-9.
• Referans30. Başar, F., Çiçek, S. (2018). Annelerin Yeterli Prenatal Bakım Alma Durumları ve Etkileyen Faktörler, Dergisi International Journal of Society Researche,16(9).
• Referans31. Sütlü, S., Çatak, B., Kılınç, A.S., Taşdemir, A.B, Dinç, M., Ayaş, H. (2012). Doğum öncesi bakımın neresindeyiz? Toplum tabanlı bir araştırma. Sted, 21(5),264-270.
• Referans32. Kardağ, C. (2019). Gebelerin doğum öncesi bakıma ilişkin beklenti ve memnuniyetlerini etkileyen faktörler. (Yüksek lisans tezi). Erzincan binali yıldırım üniversitesi sağlık bilimleri enstitüsü, Erzincan, 2019 Erişim= https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp erişim tarihi=26.03.2020.
• Referans33. Anya, S.E., Hydar, A., Jaiteh, L.E. (2008). Antenatal care in The Gambia: missed opportunity for information, education and communication. BMC Pregnancy and Childbirth, 8(1), 9.
• Referans34. Yılmaz, L., Koruk, F., Koruk, İ. (2018). Şanlıurfa’da bir devlet hastanesinde doğum yapmış kadınların doğum öncesi bakım hizmetlerini alma durumu, bu hizmetlerin niteliği ve etkileyen faktörler. Mersin Üniv Sağlık Bilim Derg,11(2),209-218.
• Referans35. Çiçeklioğlu, M., Türk, M. (2002). Bornova sağlık grup başkanlığı bölgesinde gebelere verilen doğum öncesi bakım yeterliliği ve sürekliliğinin değerlendirilmesi. 8. Ulusal Halk Sağlığı Kongre Kitabı, Diyarbakır, 484. Referans36. Taştekin, Ö. (2017). Bir eğitim-araştırma hastanesi gebe ve doğum servisine başvuran gebelerin doğum öncesi bakım hizmetlerinden yararlanmasına etki eden faktörlerin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Kırklareli Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kırklareli. Erişim= https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp erişim tarihi=26.03.2020.
• Referans37. WHO. (2003). Antenatal Care in Developing Countries: Promises, Achievements and Missed Oppurtunities. An Analyzes of Trend, Levels and Differentials, 1990-2001. Geneva: 2003 rişim= https://www.who.int/reproductivehealth/publications/maternal_perinatal_health/9241590947/en/. Erişim tarihi= 08.04.2020.
• Referans38. Beşer, E., Ergin, F., Sönmez, A. (2007). Aydın il merkezinde doğum öncesi bakım hizmetleri. Kor Hek Derg, 6(2),137-141.
• Referans39. Yücel, U., Çiçeklioğlu, M., Öcek, Z.A., Taner, Ş. (2015). İzmir’in Bornova ilçesinin üç semtinde yaşayan gebelerin doğum öncesi bakım hizmetlerinden yararlanma düzeyi. TAF Prev Med Bull, 14(5), 370-377.
• Referans40. Çatak, B., İkiışık, H., Kartal, S.B., Öner, C., Uluç, H.H. (2012b). Seğmen Ö. İstanbul’da doğum öncesi bakım hizmetlerinin değerlendirilmesi: toplum tabanlı bir araştırma. Perinatoloji Dergisi,20(3),126-134.
• Referans41. Çatak, B., Öner, C., Gülay, M., Baştürk, S., Oğuz, İ., Özbek, R. (2014). Doğum öncesi bakım hizmetlerinin sahada izlemi ve değerlendirilmesi: Bursa örneği. Türk Aile Hek Derg, 18 (2), 63-69.
• Referans42. Çatak, B., Sütlü, S., Kılınç, S. (2011). Burdur ilinde 2. basamak sağlık kuruluşlarında verilen doğum öncesi bakımın nicelik ve niteliği. Sağlık ve Toplum,21(2),15-23.
• Referans43. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. (2013). Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve TÜBİTAK, Ankara, Türkiye, 2013. Erişim= http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2013/rapor/TNSA_2013_ana_rapor.pdf Erişim tarihi=10.04.2020.
• Referans44. WHO. (2016). Recommendations on Antenatal Care for a Positive Pregnancy Experience. Geneva, Switzerland: World Health Organization. Erişim= https://www.who.int/reproductivehealth/publications/maternal_perinatal_health/anc-positive-pregnancy-experience/en/. Erişim tarihi=0.03.2020.
• Referans45. Yanıkkerem, E., Mutlu, S. (2012). Maternal obezitenin sonuçları ve önleme stratejileri. TAF Prev Med Bull, 11(3):353-364.
• Referans46. Joshi, C., Torvaldsen, S., Hodgson, R., Hayen, A. (2014). Factors associated with the use and quality of antenatal care in Nepal: a population-based study using the demographic and health survey data. BMC Pregnancy and Childbirth, 14(1),94.
• Referans47. Mirkovic, K.R., Lathrop, E., Hulland, E.N. (2017). Quality and uptake of antenatal and postnatal care in Haiti. BMC Pregnancy and Childbirth, 17(1):52.
• Referans48. Omaç, M., Güneş, G., Karaoğlu, L. ve Pehlivan, E. (2009). Arapgir Devlet Hastanesine başvuran gebelerin doğum öncesi bakım hizmetlerinden yararlanma durumları ve etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi (Haziran 2004-2005). Fırat Tıp Dergisi, 14(2), 115-119.
• Referans49. Aksu, S., Varol, F., Şahin, N.H. (2017). Long-term postpartum health problems in Turkish women: prevalence and associations with self-rated health, Contemporary Nurse, 53:2, 167-181.
• Referans50. Akdemir, A. (2019). Iğdır ilinde yaşayan 15-49 yaş grubundaki kadınların doğum öncesi bakım alma sıklığı ve etkileyen faktörler. (Yüksek lisans tezi). Kafkas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kars. Erişim= https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp erişim tarihi=26.03.2020.