Yoksul Kadınların Meme Kanserine Yönelik İnançlarının Mamografi Yaptırma Davranışlarına Etkisinin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 3, 379 - 385, 26.11.2021

Sevgi Güçlü Demirtaş , Nihal Gördes Aydoğdu

https://doi.org/10.53424/balikesirsbd.978173

Cited By: 2

Öz

Amaç: Bu çalışma yoksul kadınların meme kanserine yönelik inançlarının mamografi yaptırma davranışları üzerine etkisinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı tipte olan araştırma Ocak 2017-Temmuz 2019 tarihleri arasında İzmir Bornova ilçesi’nde yürütülmüştür. Çalışmanın örneklemini basit rastgele yöntemle seçilen toplam 384 kadın oluşturmaktadır. Veriler Sosyo-Demografik Özellikler Bilgi Formu, Sağlık İnanç Modeli Ölçeği ve Mamografi Yeterlilik Ölçeği ile toplanmıştır. Verilerin analizinde; tanımlayıcı istatistikler, ki-kare testi, iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi ve lojistik regresyon analizi kullanılmıştır.
Bulgular: Kadınların %26.3’ü düzenli mamografi çektirirken, düzenli mamografi çektirmeyenlerin oranı %73.7’dir. Çalışmaya katılan kadınların yaş, eğitim, sosyal güvence ile mamografi yaptırma durumları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır. Medeni durum ile mamografi yaptırma durumları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark yoktur. Yapılan lojistik regresyon analizinde eğitim seviyesinin artmasının mamografi yaptırma oranını 5.12 kat arttırdığı saptanmıştır. Kadınların Sağlık İnanç Modeli Ölçeği alt boyut puan ortalamaları (duyarlılık, ciddiyet, sağlık motivasyonu, yarar, engel) ve Mamografi Yeterlilik Ölçeği puan ortalamaları ile mamografi yaptırma durumları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark vardır (p<0.05). Sağlık motivasyonu algısı ile mamografi engel algısının kadınlarda mamografi yaptırma davranışını sırasıyla 0.85 ve 0.92 kat arttırdığı saptanmıştır.
Sonuç: Bu çalışma sonucunda yoksul kadınlarda mamografi yaptırma oranının düşük olduğu saptanmıştır. Sağlık hizmetlerinin sunumunda yoksul kadınlara daha fazla öncelik verilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yoksulluk, Erken Tanı, Sağlık İnanç Modeli

The Effects of Low Income Women's Belief of Breast Cancer On Mamographic Making Behaviors

Öz

Objective: The study was conducted to investigate the effects of poor women's breast cancer beliefs on mammography behaviors.
Material and Methods: This descriptive study was carried out in the Bornova, İzmir. The sample of the study consisted of 384 women selected by simple random method. The data were collected to Socio Demographic Characteristics Information Form, Health Belief Model Scale and Mammography Sufficiency Scale. In the analysis of data; descriptive statistics, chi square test, significance test of difference between two means and logistic regression analysis were used.
Results: While 26.3% of women had regular mammography, the rate of those who did not undergo regular mammography was 73.7%. A statistically significant difference was found between age, education, social security and mammography status of the women participating in the study. There was no statistically significant difference between marital status and mammography. In the logistic regression analysis, it was found that the increase in the level of education increased the mammography rate by 5.12 times. There is a statistically significant difference between women's Health Belief Model Scale sub-scale mean scores (sensitivity, severity, health motivation, benefit, obstacle) and mammography competence scale and mean mammography (p<0.05). The perception of health motivation and the perception of mammography were found to increase the mammography behaviors in women by 0.85 and 0.92 fold, respectively.
Conclusion: As a result, it was found that the rate of having mammography in poor women was low. It is recommended to give more priority to poor women in the provision of health services.

Anahtar Kelimeler

Poverty, Early Detection, Health Belief Model

Kaynakça

• Açıkgöz, A., Çehreli, R., Ellidokuz, H. (2015). Hastanede çalışan kadınların meme kanseri konusunda erken tanı yöntemlerine yönelik bilgi ve davranışlarının belirlenmesi, uygulanan planlı eğitimin etkinliğinin incelenmesi. Journal of Breast Health, 11, 31-8.
• Avcı, I.A., Kumcagiz, H., Altinel, B., Caloglu, A. (2014). Turkish female academician self-esteem and health beliefs for breast cancer screening. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 15(1), 155-160.
• Aydoğdu, N.G. (2012). Sağlığı geliştirme modelleri ile yapılan hemşirelik girişimlerinin yoksul kadınların meme ve serviks kanserine yönelik erken tanı davranışlarına etkisi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Dokuz Eylül Üniversitesi, Doktora Tezi, İzmir.
• CDC MMWR Morbidity and Mortality Weekly Report (2005). Breast cancer screening and socioeconomic status-35 metropolitan areas, 2000 and 2002. 54 (39). Erişim:02.07.2019.https://www.cdc.gov/mmwr/PDF/wk/mm5439.pdf (Erişim Tarihi: 02.07.2018).
• Champion, V., Skinner, C.S., Menon, U. (2005). Development of a self efficacy scale for mammography. Research in Nursing & Health, 28, 329-336.
• Champion, V.L., Scott, C.R. (1997). Reliability and validty of breast cancer screening belief scales in african american women. Nursing Research, 46, 331-337.
• Cronan, T.A., Villalta, I., Gottfried, E., Vaden, Y., Ribas, M., Conway, T.L. (2008). Predictor of mammography screening among ethnically diverse low income women. Journal of Women’s Health, 17(4), 527-538.
• Donnelly, T.T., Al-Khater, A, Al Bader, S.B., Al- Kuwari, M.G., Al-Meer, N., Malik, et al. (2013). Beliefs and attitudes about breast cancer and screening practice among arab women living in Qatar: A cross-sectional study. BMC Women’s Health, 13(49), 2-16.
• Duman, N.B., Büyükgönenç, L., Pınar, G. (2013). Health beliefs of the female academicians about breast cancer and screening tests and the affecting factors. International Journal of Hematology and Oncology, 23(4), 1-9.
• Erkal, A.Y, Çeber, T.E., Sert, E., Mermer, G. (2015). Meme kanseri erken tanı yöntemlerine ilişkin engeller. Journal of Breast Health, 11, 26-30.
• Ersin, F., Bahar, Z. (2012). Sağlığı Geliştirme Modelleri’nin meme kanseri erken tanı davranışlarına etkisi: Bir literatür derlemesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 5(1), 28-38.
• Ersin, F., Gözükara, F., Polat, P., Erçetin, G., Bozkurt, M.E. (2015). Determining the health beliefs and breast cancer fear levels of women regarding mammography. Turkish Journal Medical Sciences, 45, 775-781.
• Forrest, C.B., Mandelblatt, J. (2002). Adherence of low-ıncome women to cancer screening recommendations the roles of primary care, health insurance and HMOs. Journal of General Internal Medicine, 17(2), 144-154.
• Fouladi, N., Porfarzi, F., Mazaheri, E., Alimohammadi, A.H., Rezaie, M., Fiouz, A., et al. (2013). Beliefs and behaviors of breast cancer screening in women referring to health care centers in Northwest Iran according to the champion health belief model scale. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 14(11), 6857-6862.
• Garza, M.A., Luan, J., Blinka, M., Farabee-Lewis, R.I., Neuhaus, C.E., Zabora, J.R., et al. (2005). A culturally targeted ıntervention to promote breast cancer screening among low-ıncome women in East Baltimore, Maryland. Cancer Control, November, 34-41.
• Gençtürk, N. (2013). Kadın sağlık profesyonellerinin meme kanseri erken tanı yöntemlerini bilme ve uygulama durumları. Meme Sağlığı Dergisi, 9, 5-9.
• Glanz, K., Rimer, B.K., Viswanath, K. (2008). Health behavior and health education: theory, research, and practice (4th ed., pp. 54-78) San Francisco:John Wiley & Sons.
• Gözüm, S., Karayurt, Ö., Aydın, İ. (2004). Meme kanseri taramalarında champion’un sağlık inanç modeli ölçeğinin türkçe uyarlamalarına ilişkin sonuçlar. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 6(1), 71-85.
• Güney, E. (2009). İzmir’de bir fabrikada çalışan kadınların sağlık inançları ile sosyo demografik özelliklerinin meme kanseri erken tanı davranışlarına etkisi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Dokuz Eylül Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Güzel, N., Bayraktar, N. (2019). Kadınların meme kanserinin erken tanısına yönelik farkındalıklarının ve uygulamalarının belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 6(2), 101-110.
• Hilton, L.W., Jennings-Dozier, K., Bradley, P.K., Lockwood-Rayermann, S., DeJesus, Y., Stephens, D.L., et al. (2003). The role of nursing ın cervical cancer prevention and treatment. Cancer, 98(S9), 2070-2074.
• Karabaş, S. (2013). Kadın öğretim elemanlarının meme kanserine bakışı ve kanser korkusunun incelenmesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep.
• Lee-Lin, F., Menon, U., Pett, M., Nail, L., Lee, S., Mooney, K. (2007). Breast cancer belief and mammography screening practices among Chinese American immigrants. JOGNN Clinical Research, 36(3), 212- 221.
• Norouzni, S., Aydoğdu, G.N. (2019). The effect of breast cancer fear on early detection behaviors of women. International Journal of Caring Sciences, May-August, 12(2), 649-657.
• Ontario Women's Health Network, (2010) http://www.cwhn.ca/en (Erişim Tarihi: 24.08.2018).
• Palmer, R.C, Fernandez, M.E., Tortolero-Luna, G., Gonzales, A., Mullen, P.D. (2005). Correlates of mamography screening among hispanic women living in lower rio grande vally farmworker communities. Health Education & Behaviour, 32(4), 488-503.
• Patel, K., Kanu, M., Liu, J., Brea, B., Brown, E., Williams, E., et al. (2014). Factors influencing breast cancer screening in low-ıncome african americans in tennessee. Journal of Community Health, Oct; 39(5): 943–950.
• Pender, N. J., Murdaugh, L. C., Parsons, A. M. (2006). Health promotion in nursing practice (5th ed.) USA: Prentce Hall.
• Sağlık Bakanlığı. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. (2018). Meme kanseri tarama programı ulusal standartları. Erişim:11.11.2019. http://thsk.saglik.gov.tr/2013-10-01-11-00-51/halk-sagligina-yonelik-bilgiler/424-meme-kaner-tarama-standartlari.html.
• Seçginli, S. (2007). Meme kanserinde erken tanıya yönelik sağlığı geliştirme programının tarama davranışlarına etkisi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi, Doktora Tezi, İstanbul.
• Seçginli, S. (2012). Mammography self-efficacy scale and breast cancer fear scale psychometric testing of the turkish versions. Cancer Nursing, 35(5), 365-373.
• Seçginli, S., Nahçıvan, N.O. (2006). Factor associated with breast cancer screening behaviours ın a sample of turkish women: a questionnare survey. International Journal of Nursing Studies, 43, 161- 171.
• Sohbet, R., Karasu, F. (2017). Kadınların meme kanserine yönelik bilgi, davranış ve uygulamalarının incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(4), 113-121.
• Sönmez, Y. (2011). Meme ve serviks kanserinde erken tanı yöntemlerinin kullanımı konusunda kadınların bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Marmara Üniversitesi, Yükseklisans Tezi, İstanbul.
• Subramanian, P., Oranye, N., Masri, A., Taib N.A.M., Ahmad, N. (2013). Breast cancer knowledge and screening behavior among women with a positive family history. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 14(11), 6783-6790.
• TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, (2019). Türkiye kanser istatistikleri, 2016. Ankara, 2019. Erişim:20.10.2019. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanser-db/istatistik/Trkiye_Kanser_statistikleri_2016.pdf
• World Health Organization (WHO), (2018). International agancy for research on cancer, 2018. breast cancer, estimated incidence, mortality and prevalence worldwide in 2018. pupulation fact sheet in Turkey. Erişim:25.12.2018.http://globocan.iarc.fr/Pages/fact_sheets_population.aspx?country=792.
• Yi, J.K., Cielito, C., Gibby, R. (2002). Breast cancer screening practices among low-income vietnamese women. International Querterly of Community Health Education, 21(1), 41-49.