Balkan Cities in Meşa’irü’ş-Şu’ara of Âşık Çelebi

Yıl 2021, , 277 - 287, 31.07.2021

Mehmet Nuri Çınarcı

https://doi.org/10.47139/balted.962413

Öz

Âşık Çelebi, who was mostly known for his biographies of poets in the 16th century, was educated by the great scholars of the period from a young age and is one of the personalities belonging to families that have a reputation from both his parents' side. Âşık Çelebi was born in a village called Vılçıtrın in Prizren, one of the important cities of the Balkans. Âşık Çelebi, who spent a significant part of his education life in Istanbul, subsequently carried out a significant part of the civil service he had undertaken within the Ottoman bureaucratic structure in various cities within the borders of the Balkans. He settled in some Balkan cities on the occasion of his duties and lived there for a long time; Of course, he had the opportunity to travel to nearby cities, as he stated in his biographer. For this reason, in Meşâ'irü'ş-Şu'arâ, which is Âşık Çelebi's collection of poets, it is possible to come across various impressions about the Balkan cities. While these cities sometimes come to the fore with their physical features, they are sometimes the subject of bio-cultural structures or the beautiful feelings that the poet awakens in his soul. While some cities are explained in detail with various aspects, some cities are only mentioned for certain reasons. In this study, information about the Balkan cities that Âşık Çelebi referred to on various occasions in his biographies of poets called Meşâ'irü'ş-şu'arâ will be tried to be given based on the examples in the tezkire.

Anahtar Kelimeler

Âşık Çelebi, Meşa’irü’ş-Şu’ara, Balkan cities, poet biographies, Classical Turkish Literature

Âşık Çelebi’nin Meşâ’irü’ş-Şu’arâ Tezkiresinde Balkan Şehirleri

Öz

XVI. yüzyılda daha çok şairler tezkiresiyle bilinen Âşık Çelebi, küçük yaştan itibaren devrin büyük âlimlerinden eğitim almış ve hem anne hem de baba tarafından nam sahibi ailelere mensup şahsiyetlerden biridir. Tezkireciliğinin yanı sıra kaleme aldığı şiirleriyle şairliğinden de söz ettiren Âşık Çelebi, Balkanların önemli şehirlerinden birisi olan Prizren’e bağlı Vılçıtrın adında bir köyde doğmuştur. Eğitim hayatının önemli bir bölümünü İstanbul’da geçiren Âşık Çelebi, akabinde Osmanlı bürokratik yapısı içerinde üstlenmiş olduğu devlet memuriyetlerinin önemli bir kısmını Balkan sınırları içerisinde bulunan çeşitli şehirlerde icra etmiştir. Üstlenmiş olduğu görevler vesilesiyle bazı Balkan şehirlerinde yerleşerek oralarda uzun müddet yaşamış; tabi bu esnada tezkiresinde ifade ettiği kadarıyla yakın şehirlere seyahat etme fırsatı bulmuştur. Bu nedenle Âşık Çelebi’nin şairler tezkiresi olan Meşâ’irü’ş-Şu’arâ’da tezkirecinin görevi sebebiyle bulunduğu ya da gezmiş olduğu Balkan şehirleri ile ilgili edindiği çeşitli izlenimlere rastlamak mümkündür. Tezkirede bu şehirler kimi zaman fiziksel özellikleriyle ön plana çıkarken kimi zamanda sosyo-kültürel yapıları veya şairin ruhunda uyandırdığı güzel hisler bakımından tezkireye konu olmuşlardır. Bazı şehirler çeşitli yönleriyle ayrıntılı bir şekilde anlatılırken kimi şehirlere ise belli sebeplerden dolayı sadece değinilmiştir. Bu çalışmada Âşık Çelebi’nin şairler tezkiresi olan Meşâ’irü’ş-Şu’arâ adlı tezkiresinde çeşitli vesilelerle değindiği Balkan şehirleri ile ilgili malumat tezkiredeki örneklerden hareketle verilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Şair Tezkireleri, Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ, Balkan şehirleri, şair tezkireleri, Klasik Türk Edebiyatı

Kaynakça

• Aydinçe, N. (2015). Balkanlarda Tarikatlar; Makedonya’daki Halvetiliğe Genel Bakış. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (2), 75-90.
• Çeltik, H. (2008). Divan Sahibi Rumeli Şairlerinin Şiir Dünyası. Ankara: MEB.
• Çınarcı, M. N. (2014). Herat Ekolü Tezkirelerinden XVI. Yüzyıl Şu’ara Tezkirelerine Şairlerle İlgili Bilgi Edinme Kaynakları. Turkish Studies, 9(3), 507-540.
• İsen, M. (1997). Balkanlarda Türk Edebiyatı. Ötelerden Bir Ses. Ankara: Akçağ.
• Kılıç, F. (2017). Âşık Çelebi Divanı. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı. Erişim Adresi: http://ekitap.kulturturizm.gov.t/Eklenti/10593,asikcelebidivani filizkilicpdf.pdf?0
• Kılıç, F. (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü.
• Kılıç, F. (2011). Klasik Türk Edebiyatının Peşinden. Ankara: Grafiker.
• Solmaz, S. (2012). XVI. Yüzyıl Tezkirelerinde (Ahdî, Gelibolulu Ali, Kınalızâde, Beyânî) Şairin Dünyası. Ankara: Akçağ.
• Tolasa, H. (2002). Sehî, Latîfî ve Âşık Çelebi Tezkirelerine Göre 16. Yüzyılda Edebiyat Araştırma ve Eleştirisi. Ankara: Akçağ.
• Ocak, A. Y. (2002). Türk Sufiliğine Bakışlar. İstanbul: İletişim.