Kentsel ve kırsal rekreasyon alanlarına yönelik kullanıcı tercihlerinin belirlenmesi ‘artvin kenti örneği’

Yıl 2017, Cilt: 19 Sayı: 1, 58 - 69, 01.06.2017

Banu Karaşah

Öz

Açık yeşil alanlar; kentlerde bireylerin
yaşam kalitesi ve refahını iyileştirmeye katkı sağlaması ve gürültüyü kontrol
etme, biyoçeşitliliği destekleme vb. ekosistem hizmetleri sunmasının yanı sıra
bireylere günlük yaşamın olumsuz etkilerinden kurtulma imkânı veren rekreasyon
alanları da sağlamaktadır. Bireyler bu rekreasyonel alanlarda hem yenilenme hem
de sosyalleşme fırsatı yakalamaktadır.

Artvin
kenti sahip olduğu doğal kaynak değerleriyle farklı kentsel ve kırsal
rekreasyon alanlarına sahiptir. Bu çalışmada Artvin kentinde yer alan 28 adet
rekreasyon alanına yönelik kullanıcı tercihlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır
ve bu amaç doğrultusunda 164 kişi ile anket çalışması yürütülmüştür. Elde
edilen verilere göre, anket çalışmasına katılan bireylerin büyük çoğunluğunun rekreatif
etkinliklerde bulunduğu ve en çok tercih ettikleri rekreasyon alanının kullanıcıların
doğayla bütünleşmesini sağlayan Kafkasör Kent Ormanı olduğu bunu Baraj Kıyısı ve
Çoruh Park’ın takip ettiği tespit edilmiştir. Rekreasyon alanlarında en çok tercih
edilen etkinliğin ise yürüyüş yapmak olduğu görülmüştür. Bireylerin rekreatif
etkinliklere katılmasını engelleyen faktörlerin başında ise zaman yetersizliği
olduğu belirlenmiştir. Dolayısıyla kent yakın çevresinde bireylerin daha kısa
zamanda ulaşabilecekleri ve daha fazla etkinlik gerçekleştirebilecekleri
rekreasyon alanları planlanmalı ve tasarlanmalıdır. Elde edilen veriler
doğrultusunda rekreasyon alanlarının planlanması ve tasarlanmasına ilişkin
öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Rekreasyon, Kullanıcı tercihleri, Kentsel ve kırsal rekreasyon alanları, Artvin

Determination of users’ preferences toward urban and rural recreation areas ‘case of artvin city’

Öz

Open green spaces provide recreational areas where
individuals can get rid of the negative effects of daily life as well as
contribute to improving the quality of life and well being and offer ecosystem
services like noise control, supporting biodiversity etc. in cities.
Individuals take opportunities both renewal and socializing in these
recreational areas.

Artvin city has different urban and rural recreational
areas with its natural resource value. This study aimed to determine user
preferences toward 28 recreation areas located in Artvin and a questionnaire
conducted with 164 people for this purpose. Results showed that majority of
respondent participate the recreational activities and the most preferred
recreational area was Kafkasör Urban Forest that provides users integration
with nature followed by Dam Waterfront and Çoruh Park. The most preferred
recreational activity in recreational areas was walking. It was determined that
lack of time was premier factor for prevent the participation to recreational
activities. Therefore, it should be planned and designed recreational areas
where people can access in a shorter time and perform more activities. Some
suggestion about design and planning of recreational areas were made in the
direction of the obtained data. 

Anahtar Kelimeler

Recreation, User’s preferences, Urban and rural recreational areas, Artvin

Kaynakça

• Abbasi, A., Alalouch, C., Bramley G. 2016. Open Space Quality İn Deprived Urban Areas: User Perspective and Use Pattern. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 216, 194-205.
• Akten, M. 2003. Isparta İlindeki Bazı Rekreasyon Alanlarının Mevcut Potansiyellerinin Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 2, 115-132.
• Altunkasa, M., Uzun, G. 1991. Rekreasyonel Planlamada Arz ve Talep, Çukurova Üniversitesi Yayınları: 6-80, Adana.
• Bowler, D.E., Buyung-Ali, L., Knight, T.M., Pullin, A.S. 2010. Urban Greening to Cooltowns and Cities: A Systematic Review of the Empirical Evidence. Landscape and Urban Planning, 97(3), 147-155.
• Bozkurt, S.G. 2016. Gürün (Sivas) İlçesinin Rekreasyon Kaynaklarının Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 66(1), 318-328.
• Broadhurst, R. 2001. Managing Environmets for Leisure and Recreation, GBR: Routledge, London.
• Buchecker, M., Degenhardt, B. 2015. The Effects of Urban Inhabitants’ Nearby Outdoor Recreation on Their Well-Being and Their Psychological Resilience. Journal of Outdoor Recreation and Tourism, 10, 55-62.
• Butler, G.D. 1959. Introduction to Community Recreation, Third Edition, McGraw-Hill Book Company, Inc. USA.
• Butler, R., Hall, C.M., Jenkins, J.M. 1998. Tourism and Recreation in Rural Areas, Part One: Continuity and Change in Rural Tourism. John Willey&Sons, England.
• Büyüköztürk, Ş. 2005. Anket Geliştirme. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 1-19.
• Carlson, R.E., Deppe, T.R., MacLean, J.R. 1972. Recreation in American Life, Secon Edition, Wadswort Publishing Company, Inc. Belmont, California.
• Chen, B., Adimo, O.A., Bao, Z. 2009. Assessment of Aesthetic Quality and Multiple Functions of Urban Green Space from the Users’ Perspective: The case of Hangzhou Flower Garden, China. Landscape and Urban Planning, 93(1), 76-82.
• Conedera, M., Del Biaggio, A., Seeland, K., Moretti, M., Home, R. 2015. Residents’ Preferences and Use of Urban and Peri-Urban Green Spaces in A Swiss Mountainous Region of the Southern Alps. Urban Forestry and Urban Greening, 14, 139-147.
• De Valck, J., Broekx, S., Liekens, I., De Nocker, L., Van Orshoven, J., Vranken, L. 2016. Contrasting Collective Preferences for Outdoor Recreation and Substitutability of Nature Areas Using Hot Spot Mapping. Landscape and Urban Planning, 151, 64-78.
• Depietri, Y., Renaud, F.G., Kallis, G. 2012. Heat Waves and Floods in Urban Areas: A Policy-Oriented Review of Ecosystem Services. Sustainability Science, 7(1), 95-107.
• Driver, B.L., Manfredo, M.J., Tarrant, M. 1996. Measuring Leisure Motivations: A Meta-Analysis of the Recreation Experience Preference Scales. Journal of Leisure Research, 28,188-213.
• Driver, B.L., Tinsley, H., Manfredo, M.J. 1991. Results from Two Inventories Designed to Assess the Breadth of the Perceived Psychological Benefits of Leisure, In: B.L. Driver, P.J. Brown, and G.L. Peterson (Eds.), Benefits of leisure State College, PA: Venture Publishing, Inc, pp. 263-286.
• Falk, J.H., Balling, J.D. 2010. Evolutionary Influence on Human Landscape Preference. Environment and Behavior, 42(4), 479-493.
• Gentin, S. 2011. Outdoor Recreation and Ethnicity in Europe-A review. Urban Forestry and Urban Greening, 10, 153-161.
• Gülez, S. 1989. Park Bahçe ve Peyzaj Mimarisi, KTÜ Orman Fakültesi Ders Teksirleri Serisi 29, Trabzon.
• Hacıoğlu, N., Gökdeniz A., Dinç, Y. 2009. Boş Zaman ve Rekreasyon Yönetimi Örnek Animasyon Uygulamaları, Detay Yayıncılık, ISBN: 978-975-8326-63-1, Güncellenmiş İkinci Baskı, Ankara.
• Ja-Choon, K., Sun, P.M., Yeo-Chang, Y. 2013. Preferences of Urban Dwellers on Urban Forest Recreational Services in South Korea. Urban Forestry and Urban Greening, 12, 200-210.
• James, P., Tzoulas, K., Adams, M.D., Barber, A., Box, J., Breuste, J., Elmqvist, T., Frith, M., Gordon, C., Greening, K.L., Handley, J., Haworth, S., Kazmierczak, A.E., Johnston, M., Korpela, K., Moretti, M., Niemelä, J., Pauleit, S., Roe, M.H., Sadler, J.P., Ward Thompson, C. 2009. Towards an Integrated Understanding of Green Space in the European Built Environment. Urban Forestry and Urban Greening, 8, 65-75.
• Jo, H.K. 2002. Impacts of Urban Green Space on off Setting Carbon Emissions for Middle Korean. Journal of Environmental Management, 64, 115-126.
• Hazar, A. 1999. Turizm İşletmelerinde Animasyon, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Kalıpsız, A. 1981. İstatistik Yöntemler, İÜ Orman Fakültesi, Yayın No: 2837, OF Yayın No:294, İstanbul.
• Karahan, F., Orhan, T. 2009. Çoruh Havzası Uzundere Vadisi’nin Kırsal Rekreasyon Planlaması Yönünden Suya Dayalı Olanakları. Kırsal Çevre Yıllığı, 54-81.
• Karaküçük, S. 2005. Rekreasyon: Boş Zamanları Değerlendirme, Beşinci Baskı, Gazi Kitapevi, Ankara.
• Karaküçük, S., Gürbüz, B. 2007. Rekreasyon ve Kent(li)leşme, Gazi Kitapevi, Ankara.
• Karaküçük, S., 2014. Rekreasyon: Boş Zaman Değerlendirme. Geliştirilmiş Yedinci Baskı https://books.google.com.tr/books?hl=tr&lr=&id=3C2jBAAAQBAJ&oi=fnd&pg=PA9&dq=karak%C3%BC%C3%A7%C3%BCk&ots=oG0_p8vtW4&sig=prQnFkcXs0sCfGAT4m0ipFGUF7I&redir_esc=y#v=onepage&q=karak%C3%BC%C3%A7%C3%BCk&f=false, 18.08.2016.
• Karaşah, B., 2014. Botanik Bahçelerinde Görsel Peyzaj Tercihlerinin Değerlendirilmesi: Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi (İstanbul) ve Kraliyet Botanik Bahçesi (Edinburgh) Örnekleri. Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Kattwinkel, M., Biedermann, R., Kleyer, M. 2011. Temporary Conservation for Urban Biodiversity. Biological Conservation, 144(9), 2335-2343.
• Kil, N., Holland, S.M., Stein, T.V. 2014. Structural Relationships between Environmental Attitudes, Recreation Motivations, and Environmentally Responsible Behaviors. Journal of Outdoor Recreation and Tourism, 7-8, 16-25.
• Koçyiğit, M., Yıldız, M. 2014. Yerel Yönetimlerde Rekreasyon Uygulamaları: Konya örneği. International Journal of Science Culture and Sport, 2, 211-223.
• La Rosa, D. 2014. Accessibility to Greenspaces: GIS Based İndicators for Sustainable Planning in A Dense Urban Context. Ecological Indicators, 42, 122-134.
• Lekies, K.S., Yost, G., Rode, J. 2015. Urban youth's Experiences of Nature: Implications for Outdoor Adventure Recreation. Journal of Outdoor Recreation and Tourism, 9, 1-10.
• Liu, C., Li, X. 2012. Carbon Storage and Sequestration by Urban Forests in Shenyang, China. Urban Forestry and Urban Greening, 11, 121-128.
• Madureira, H., Nunes, F., Oliveira, J.V., Cormier, L., Madureira, T. 2015. Urban Residents’ Beliefs Concerning Green Space Benefits in Four Cities in France and Portugal. Urban Forestry and Urban Greening, 14, 56-64.
• Manes, F., Incerti, G., Salvatori, E., Vitale, M., Ricotta, C., Constanza, R. 2012. Urban Ecosystem Services: Tree Diversity and Stability of Tropospheric Ozone Removal. Ecological Applications, 22, 349-369.
• Marjo, N., Tuija, S., Susan, T., Terhi, K. 2007. Access to Green Areas and the Frequency of Visits-A Case Study in Helsinki. Urban Forestry and Urban Greening, 6(4), 235-247.
• Metin, A.E., Yılmaz, S. 2015. Kütahya Simav İlçesi’nin Rekreasyonel Potansiyelinin Peyzaj Mimarlığı Açısından Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(2), 146-158.
• Mitchell, R., Popham, F. 2008. Effect of Exposure to Natural Environment on Health Inequalities: An Observational Population Study. Lancet, 372 (9650), 1655-1660.
• Müderrisoğlu, H., Kutay, E.L., Örnekci Eşen, S. 2005. Kırsal Rekreasyonel Faaliyetlerde Kısıtlayıcılar. Tarım Bilimleri Dergisi, 11(1), 40-44.
• Özbey, S., Çelebi, M. 2003. Rekreasyon İçinde, N. Mirzaoğlu (Ed). Spor Bilimlerine Giriş, Bağıran Yayımevi, Ankara.
• Pathak, V., Tripathi, B.D., Mishra, V.K. 2011. Evaluation of Anticipated Performance Index of Some Tree Species for Green Belt Development to Mitigate Traffic Generated Noise. Urban Forestry and Urban Greening, 10(1), 61-66.
• Qin, J., Zhou, X., Sun, C., Leng, H., Lian, Z. 2013. Influence of Green Spaces on Environmental Satisfaction and Physiological Status of Urban Residents. Urban Forestry and Urban Greening, 12, 490-497.
• Rodiek, S. D., Fried, J.T. 2005. Access to the Outdoors: Using Photographic Comparison to Assess Preferences of Assisted Living Residents. Landscape and Urban Planning, 73, 184-199.
• Sadler, J., Bates, A., Hale, J., James, P. 2010. Bringing Cities Alive: The Importance of Urban Green Spaces for People and Biodiversity, In: Gaston, K. (Ed.), Urban Ecology. Cambridge University Press, Cambridge, UK, pp. 230–260.
• Sağlık, E., Morçin, İ., Erdoğan Morçin, S. 2014. Üniversite Öğrencilerinin Kırsal Rekreasyonel Faaliyetlere Katılımını Etkileyen Kısıtlayıcılar: Çıldır Meslek Yüksekokulu Örneği. Electronic Journal of Vocational Colleges, 4(4), 86-92.
• Sander, H.A., Zhao, C. 2015. Urban Green and Blue: Who Values What and Where? Land Use Policy, 42, 194–209.
• Sevil, T. 2012. Boş Zaman ve Rekreasyon: Kavram ve Özellikler, Kocaekşi, S., (Ed), Boş Zaman ve Rekreasyon Yönetimi, Anadolu Üniversitesi Web-Ofset, Eskişehir, 2-26.
• Shin, D-h., Lee, K-s. 2005. Use of Remote Sensing and Geographical Information System to Estimate Green Space Temperature Change as A Result of Urban Expansion. Landscape and Ecological Engineering, 1, 169-176.
• Simonic, T. 2006. Urban Landscape as A Restorative Environment: Preferences and Design Considerations. Acta agriculturae Slovenica, 87(2), 325-332.
• Song, X., Xinbo, Lv., Li, C. 2015. Willingness and Motivation of Residents to Pay for Conservation of Urban Green Spaces in Jinan, China. Acta Ecologica Sinica, 35(4), 89–94.
• Thomas, R.M. 1998. Conducting Educational Research: A Comparative View, West Port, Conn: Bergin & Garvey.
• Tütüncü, Ö., Aydın, İ., Küçükusta, D., Avcı, N., Taş, İ. 2011. Üniversite Öğrencilerinin Rekreasyon Faaliyetlerine Katılımını Etkileyen Unsurların Analizi. Spor Bilimleri Dergisi, 22(2), 69-83.
• Uzun, S., Müderrisoğlu, H. 2010. Kırsal Rekreasyon Alanlarında Kullanıcı Memnuniyeti: Bolu Gölcük Ormaniçi Dinlenme Yeri Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 1, 67-82.
• Velarde, M.D., Fry, G., Tveit, M. 2007. Health Effects of Viewing Landscapes-Landscape Types in Environmental Psychology. Urban Forestry and Urban Greening, 6, 199-212.
• Zhang, H., Chen, B., Sun, Z., Bao, Z.Y. 2013. Landscape Perception And Recreation Needs İn Urban Green Spaces in Fuyang, Hangzhou, China. Urban Forestry and Urban Greening, 12(1), 44-52.