Yozgat-Akdağmadeni Yöresinde Bulunan Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitkiler

Yıl 2017, Cilt: 19 Sayı: 2, 82 - 87, 01.12.2017

Ayşe Esra Hakverdi , Nurcan Yiğit

Öz

Bitkinin
çeşitli kısımlarının veya bitkilerden elde edilen etkili maddelerin insan ve
hayvan hastalıklarının tedavisinde dahilen veya haricen kullanılan bitkilere
tıbbi bitki denilmektedir. Günümüzde tıbbi bitkiler hastalık tedavisinin
dışında parfümeri, kozmetik, baharat, fitoterapi gibi alanlarda da
kullanılmaktadır. Bununla birlikte, deneme-yanılma yöntemleriyle, dünyada
olduğu gibi ülkemizde de birçok bitki türünün nasıl ve ne şekilde kullanılacağı
saptanmıştır. Yapılan bu çalışma Yozgat ili Akdağmadeni yöresinde bulunan 6
köyü (Çulhalı, Üçkaraağaç, Başçatak, Akçakışla, Bozhöyük ve Tekkegüneyi)
kapsamaktadır. Çalışma 2014-2015 yılı ilkbahar, yaz ve sonbahar mevsimleri
süresince gerçekleştirilmiş olup söz konusu dönemlerde yöre halkı ile anket
çalışması yapılmış ve yörede yayılış yapmakta olan ve tıbbi ve aromatik amaçlı
olarak kullanılan bitkiler toplanmıştır. Yörede 20 familyaya ait 25 tür tespit
edilmiş olup bu bitkilerin familyaları, bilimsel adları, yöresel adları,
kullanılan kısımları ve kullanım alanları tanıtılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tıbbi ve aromatik bitkiler, Familya, Akdağmadeni

Some Medicinal Aromatic Plants in District of Akdağmadeni-Yozgat

Öz

Effective substances obtained from various parts of
plants or plants are called medicinal plants for plants used internally or
externally in the treatment of human and animal diseases. Today, medical plants
are used in areas such as perfumery, cosmetics, spices and phytotherapy besides
the treatment of diseases. However, it has been determined how and how many
plant species will be used in our country as well as in the world by trial and
error methods. This study covers 6 villages (Çulhalı, Üçkaraağaç, Başçatak,
Akçakışla, Bozhöyük and Tekküneyi) in the Akdağmadeni region of Yozgat
province. The study was carried out during the spring, summer and autumn
seasons of 2014-2015, and the survey was carried out with the local people in
the periodicals and plants used for medical and aromatic purposes were
collected. 25 species belonging to 20 families in the region were identified
and their families, scientific names, local names, used parts and usage areas
were introduced.

Anahtar Kelimeler

Medical and aromatic plants, Flora, Akdağmadeni

Kaynakça

• 1. Akbulut, S., Bayramoğlu, M.M (2014). Reflections of Socio-Economic and Demographic Structure of Urban and Rural on the Use of Medicinal and Aromatic Plants: The Sample of Trabzon, Studies on Ethno-Medicine.
• 2. Anonim, (2007). Gef-2 Biyolojik Çeşitlilik ve Doğal Kaynak Yönetimi Projesi Proje Final Raporu. Ankara.
• 3. Başer, K. H. C., (1995). Tıbbi Bitkiler, Bilim ve Teknik, Sayı 331, Haziran, 76-79, (1995).
• 4. Bilir, N., Kang, K.S., Lindgren, D. (2005). Fertility variation in six populations of Brutian pine (Pinus brutia Ten.) over altitudinal ranges. Euphytica, 141(1), 163-168.
• 5. Cetin M, Sevik H, Isınkaralar K. (2017a). Changes in the Particulate Matter and CO2 Concentrations Based on the Time and Weather Conditions: The Case of Kastamonu. Oxidation Communications, 40 (1-II), 477-485.
• 6. Cetin M, Sevik H. (2016a). Measuring the Impact of Selected Plants on Indoor CO2 Concentrations. Pol. J. Environ. Stud. 25(3), 973-979.
• 7. Cetin M, Sevik H. (2016b). Evaluating the recreation potential of Ilgaz Mountain National Park in Turkey. Environmental monitoring and assessment, 188(1), 1-10.
• 8. Çimen, A. (2009). Uzundere ve Çevresinin Tıbbi Aromatik Bitkileri. Yüksek Lisans Tezi, Artvin Çoruh Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Orman Mühendisliği Ana Bilim Dalı. Artvin.
• 9. Davis, P.H. (1965-1985). Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 1-9. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• 10. Dilaver, M., Seyedi, N., Bilir, N. (2015). Seedling quality and morphology in Seed Sources and seedling type of Brutian pine (Pinus brutia Ten.). World Journal of Agricultural Research, 3(2), 83-85.
• 11. Doğanoğlu, Ö., Gezer, A., Yücedağ, C., (2006). Göller Bölgesi-Yenişarbademli Yöresi’nin Önemli Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitki Taksonları Üzerine Araştırmalar, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 10-1 (2006),66-73.
• 12. Ertekin M, Özel HB. (2010). Çorum Yöresi erozyonla mücadele kapsamında yapılan karaçam (Pinus nigra Arnold.) ve sedir (Cedrus libani A. Rich.) ağaçlandırmaları. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 12(18), 77-85.
• 13. Faydaoğlu, E., Sürücüoğlu, M.S. (2011). Geçmişten Günümüze Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Kullanılması ve Ekonomik Önemi. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. Kastamonu.
• 14. Gül, V., Seçkin Dinler, B. (2016). Kumru (Ordu) Yöresinde Doğal Olarak Yetişen Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitkiler. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 11(1). 146-156.
• 15. Güney K, Cetin M, Sevik H, Güney BK. (2016). Influence of germination percentage and morphological properties of some hormones practice on Lilium martagon L. seeds, Oxidation Communications 39: (1–II), 466–474.
• 16. Hedge, I.C. (1975). The Flora of Turkey: Past, Present and Future, Candollea, Edinburgh, 30:331-351.
• 17. Kalaycı Önaç, A., Birişci, T. (2017). Evaluating Ege Unıversity Campus Transportation Network Based On Human-Oriented Design Criteria. The Journal of Academic Social Science Studies, 54: 333-349
• 18. Kalaycı, A., (2010). Restoration Of Nature By The Post Mining Land Use Strategies; Suggestions For Kure Copper Mine, 7th European Conference on Ecological Restoration, Avignon, France.
• 19. Kantarcı MD, Özel HB, Ertekin M, Kırdar E. (2011). Konya-Karapınar kara kumulu ağaçlandırmalarında kullanılan altı ağaç türünün bozkır yetişme ortamına uyumu konusunda bir değerlendirme. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 13(19), 107-127.
• 20. Kendir, G., Güvenç, A., (2010). Etnobotanik ve Türkiye’de Yapılmış Etnobotanik Çalışmalara Genel Bir Bakış, Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi, Cilt 30 / Sayı 1 / Ocak 2010 / ss. 49-80.
• 21. Kırdar E, Özel HB, Ertekin M. (2010). Effects of pruning on height and diameter growth at stone pine (Pinus pinea L.) afforestations. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 12(18), 1-10.
• 22. Mulliken, T. (2000). Sustainable use of medicinal plants – A multi-sectoral challenge and opportunity. Harvesting of non-wood forest products, Seminar Proceedings, 2-8 October, Izmir (2000).
• 23. Ozel HB, Bilir N. (2016). Effects of light and moisture on growth and morphological characteristics of horse chestnut (Aesculus hippocastanum L.) seedlings in the western blacksea region in Turkey. Agriculture & Forestry/Poljoprivreda i Sumarstvo, 62(1):65-69.
• 24. Ozel HB, Kırdar E, Bilir N. (2015). The effects of magnetic field on germination of the seeds of oriental beech (Fagus orientalis Lipsky.) and growth of seedlings. Agriculture & Forestry/Poljoprivreda i Sumarstvo, 61(3): 195-206.
• 25. Özel HB, Ertekin M, Kırdar E, Demirci A. (2011). Bartın-Arıt yöresi Doğu Kayını (Fagus orientalis Lipsky.) doğal gençleştirme alanlarında 23 yıllık büyüme durumunun değerlendirilmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 13(20), 59-70.
• 26. Özbucak TB, Kutbay HG, Özbucak S. (2006). Ordu İli Boztepe Piknik Alanının Florası. Ekoloji, 15(59), 37-42.
• 27. Özel HB, Ertekin M, Yilmaz M, Kirdar E. (2010). Factors affecting the success of natural regeneration in oriental Beech (Fagus orientalis Lipsky) forests in Turkey. ACTA Sılvatıca et Lıgnarıa Hungarıca: an Internatıonal Journal ın Forest, Wood and Envıronmental Scıences, 6, 149-159.
• 28. Özel HB, Ertekin M. (2012). The change of stand structure in Uludağ fir (Abies nordmanniana subsp. bornmuelleriana Mattf.) forests along an altitudinal gradient. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 12(3): 96-104.
• 29. Schippmann, U., Leaman, D., Cunningham A.B. (2006). A Comparison of Cultivation and Wild Collection of Medicinal and Aromatic Plants Under Sustainability Aspects. In: R J Bogers (Ed.): Medicinal and Aromatic Plants. Dordrecht: Springer. Wageningen, UR Frontis Series No. 17: 75-95.
• 30. Schippmann, U., Leaman, J.D., Cunningham, A.B. (2002). Impact of Cultivation and Gathering of Medicinal Plants on Biodiversity: Global Trends and Issues. Inter- Departmental Working Group on Biological Diversity for Food and Agriculture, Rome.
• 31. Sevık, H. (2012). Variation in seedling morphology of Turkish fir (Abies nordmanniana subsp. bornmulleriana Mattf). African Journal of Biotechnology, 11(23), 6389-6395.
• 32. Sevik H, Cetin M, Guney K, Belkayali N. (2017). The Influence of House Plants on Indoor CO2, Pol. J. Environ. Stud. 26 (4): 1643-1651.
• 33. Sevik H, Cetin M, Işınkaralar K. (2016). Bazı İç Mekan Süs Bitkilerinin Kapalı Mekanlarda Karbondioksit Miktarına Etkisi. Düzce Un. Bilim ve Teknoloji Dergisi, 4(2): 493-500.
• 34. Sevik H, Cetin M. (2015). Effects of Water Stress on Seed Germination for Select Landscape Plants, Pol.J.Environ.Stud., 24(2), 689-693.
• 35. Sevik H, Cetin M. (2016). Effects of some hormone applications on germination and morphological characters of endangered plant species Lilium artvinense L. Onion scales. Bulgarian Chemical Communications 48 (2), 256-260.
• 36. Sevik H. (2011). Dallanma Karakterleri Bakımından Noel Ağacı Üretimine Uygun Uludağ Göknarı Populasyonlarının Belirlenmesi, Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, 11 (1): s. 102-107, Kastamonu.
• 37. Tarakçı, S., (2006)., Beykoz Civarındaki Tıbbi Özellik Taşıyan Bitkiler Üzerine Araştırmalar, Doktora Tezi, Danışman: Sümer, S., Marmara Üniversitesi Fen Bil. Enst. (2006).
• 38. Topacoglu O, Sevik H, Akkuzu E. (2016). Effects of Water Stress on germination of Pinus nigra subsp. pallasiana Arnold. Seeds. Pakistan Journal of Botany. 48(2): 447-453.
• 39. Tunçtaner K, Özel HB, Ertekin M. (2007). Bartın Yöresindeki Ağaçlandırma Alanlarında Kullanılan Yerli ve Yabancı Türlerin Adaptasyon Yetenekleri Üzerine Araştırmalar. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 9(11): 11-225.
• 40. Tüfekçi, A. (2003). Mesudiye'de Biyoçeşitlilik ve Organik Tarım Alternatifi, Mesudiye Gelişme Yayını Vakfı, İstanbul.
• 41. IUCN, OMS, WWF: Directrices sobre conservacion de plantas medicinales Organizasion Mundial de la Salud (OMS). Union Internacional para la Conservacion de la Naturaleza (IUCN) and World Wildlife Fund (WWF), Gland, Switzerland (1993).
• 42. URL-1. 29/03/2016 tarihinde (http://akdagmadeni.bel.tr/cografi-konum-s49.html) adresinden alınıştır.
• 43. Yahyaoğlu, Z., Demirci, A., Bilir, N., Genç, M. (2001). Comparison of taurus cedar (Cedrus libani A. Rich.) origins by seedling morphological distance. Turkish Journal of Biology, 25(2), 221-228.
• 44. Yıldırım, T.B., Gülgün, B. (2004). Preservation of Ornamental Plant Materials With Glycerine. Bangladesh Journal of Botany 33 (2) 115-119.
• 45. Yıldırım, T.B., Yılmaz, R. (2005). High Performance Plant Selection For Landscape Reclamation in the Subtropic Climate Zone: A Case Study. Pakistan Journal of Agronomy 4 (3) 262-266.
• 46. Yigit N, Öztürk A, Sevik H. (2014). Ecological impact of urban forests (Example of Kastamonu urban forest). International Journal of Engineering Sciences & Research Technology. 2014; 3 (12): 558-562.
• 47. Yigit N, Sevik H, Cetin M, Kaya N. (2016b). Chapter 3: Determination of the Effect of Drought Stress on the Seed Germination in Some Plant Species. Intech open. Water Stress in Plants, Eds: İsmail Mofizur Rahman, Zinnat Ara Begum, Hiroshi Hasegawa, isbn: 978-953-51-2621-8, pp: 43-62 (126).
• 48. Yücedağ C, Gailing O. (2013). Genetic Variation and Differentiation in Juniperus excelsa M. Bieb. Populations in Turkey. Trees-Structure and Function, 27(3): 547-554.
• 49. Zeren I, Cesur A, Saleh EAA, Mossi MMM. (2017a). Variation of Chlorophyll Amount in Some Landscape Plants: A Case Study of Rize, Journal of Chemical, Biological and Physical Sciences, 7(3): 807-817.