Sündiken Dağlarının Macroheterocera Faunası (Türkiye: Eskişehir)

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 1, 137 - 152, 15.04.2023

Nebahat Kocasaraç , Selma Seven Çalışkan , Mustafa Özdemir

https://doi.org/10.24011/barofd.1183114

Öz

Sündiken Dağları'nın güveleri henüz tam olarak bilinmemektedir. Çalışmada Lepidoptera'nın yayılışını, özellikle sınırlı kayıtlara sahip bazı nadir türler için daha ayrıntılı şekilde incelemeyi amaçladık. Makalede 2019-2022 yıllarında Sündiken Dağları'na yapılan arazi çalışmalarının sonuçları özetlenmiştir. Örnekler 49 istasyondan toplanmıştır. Çalışma sonucunda Sündiken Dağları'ndan dört yeni familya (Drepanidae, Lasiocampidae, Nolidae, Sphingidae) ile birlikte toplam 9 familyaya ait 113 tür tespit edilmiştir. Söz konusu 113 türün tamamı Sündiken Dağları güve faunası için, ve aynı şekilde 106 tür Eskişehir ili güve faunası için yenidir. Sekiz tür İç Anadolu Bölgesi için yeni kayıttır: Amphipoea oculea (Linn.,1761), Mythimna (Anapoma) riparia (Ram.,1829), Noctua (Paranoctua) interposita (Hb.,1790), Ascotis selenaria ([Den. & Sch.],1775), Chloroclysta siterata (Huf., 1767), Pachypasa otus (Dr., [1773]), Menophra berenicidaria (Tr., 1924), Aedia leucomelas (Linn., 1758). Bu çalışma ile Eskişehir ili Lepidoptera tür sayısı 160'tan 266 türe çıkmıştır. Tespit edilen türler tarım ve orman entomolojisi açısından değerlendirilmiş ve gösterge türler tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Lepidoptera, güveler, fauna, Sündiken Dağları, Eskişehir

The Macroheterocera Fauna of the Sündiken Mountains (Türkiye: Eskişehir)

Öz

The moths of the Sündiken Mountains are still not comprehensively known. We aimed to study the distribution of Lepidoptera in more detail, particular for some rare species with limited records. We sum up the results of the expeditions to the Sündiken Mountains in the period between 2019 and 2022. The moths were recorded from 49 stations. 113 species belonging to a total of 9 families along with four new families (Drepanidae, Lasiocampidae, Nolidae, Sphingidae) from the Sündiken Mountains were identified. All the given 113 species are recorded for the first time from moth fauna of the Sündiken Mountains and likewise, 106 species are recorded for the first time from the moth fauna of Eskişehir province. Eight species are new records for the Central Anatolia Region: Amphipoea oculea (Linn.,1761), Mythimna (Anapoma) riparia (Ram.,1829), Noctua (Paranoctua) interposita (Hb.,1790), Ascotis selenaria ([Den. & Sch.],1775), Chloroclysta siterata (Huf., 1767), Pachypasa otus (Dr., [1773]), Menophra berenicidaria (Tr., 1924), Aedia leucomelas (Linn., 1758). With this study, the number of Eskişehir lepidopters increasead from 160 to 266 species. The identified species were assessed in terms of agricultural and forest entomology and the indicator species were discussed.

Anahtar Kelimeler

Lepidoptera, moths, fauna, Sündiken Mountains, Eskişehir

Kaynakça

• Acatay, A. (1959). Pappelschadlinge in der Turkei. Anz. f. Schadl., 32, 129-134.
• Anonymous, (2008a). Zirai Mücadele Teknik Talimatları Cilt .3, T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Ankara, 332 s.
• Anonymous, (2008b). Zirai Mücadele Teknik Talimatları Cilt 4. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Ankara, 388 s.
• Aykal A. & Seven E. 2022. The geometrid moths (Lepidoptera) of the ancient city Hasankeyf (Batman) and a new species for the Turkish fauna. Trakya Univ J Nat Sci, 23(1): 81-94.
• Babics, J., &. Ronkay L. (2009). Two new Lygephila Billberg, 1820 species from the Himalayan-Sino-Tibetan region (Lepidoptera, Noctuidae, Catocalinae) Folia Entomologica Hungarica. Volume 70:169−180 pp.
• Bienert, T. (1870). Lepidopterologische Ergebnisse einer Reise in Persien in den Jahren 1858 und 1859. Inaugural-Dissertation zur Erlangung der philosophischen Doctorwürde an der Universität Leipzig: 1-56. Leipzig.
• Bodenheimer, F. S. (1941). Türkiye'de Ziraata ve Ağaçlara Zararlı Olan Böcekler ve Bunlarla Savaş Hakkında Bir Etüt. Bayur Matbaası,1958, Ankara,186 s.
• Boursin, C. (1940). Beiträge zur Kenntnis der "Agrotinae-Trifinae" XXIII. Mitteilungen der münchner entomologischen gesellschaff e. V. 30 (2): 474-543.
• Boursin, C. (1941). Beiträge zur Kenntnis der, Agrotidae-Trifinae XXIX. I. Über zwei für die französische Fauna neue Bryophila-Arten, nebst Beschreibung einer neuen Art (vorläufige Studie). Mitteilungen der münchner entomologischen gesellschaft e. V., 31 (1): 315-320.
• Boursin, C. (1962). Eine neue Aegle Hb. aus Anatolien. Z. wien. ent. ges. 47: 183-186.
• Çalışkan Seven S. (2014b). A new species of blues from Turkey, Neolycaena soezen sp.n. (Lepidoptera: Lycaenidae, Theclinae). SHILAP Revta. lepid., 42 (166), junio 2014, 311-317.
• Çalışkan Seven, S. (2014a). Review of the Genus Chrysoclista Stainton, 1854 (Lepidoptera: Agonoxenidae) in Turkey with a New Species. Journal of Entomologie Research Society. Vol 16, No 3 (2014): 67-73.
• Çanakçıoğlu, H. (1963). Orman ağaçlarımızın tohumlarına arız olan böcek ve bazı önemli türlerin mücadeleleri üzerine araştırmalar. T.C. Tarım Bak. Orman Gen. Müd. Yayınları. Sıra no: 343, Sei no: 17, 99 s.
• Danner, F., Eitschberger, U., & Surholt, B. (1998). Die Schwärmer der westlichen Palaearktis. Bausteine zu einer Revision (Lepidoptera, Sphingidae). — Herbipoliana 4 (1): Textband: 1-368. Tafelband: 772 S., pl. 1-571.
• Didmanidze, A., Petrov V.A., & Zolotuhin V.V., (2013). A List of Sphingidae (Lepidoptera) of Georgia and neighbouring countries with special attention to material from the Simon JANASHIA Museum of Georgia. Entomofauna, Band 34, Heft 21: 269-304.
• Ekim, T. (1991) Eskişehir İli, Sündiken Dağlarındaki Orman Vejetasyonunun Bitki Sosyolojisi Bakımından Araştırılması, Doğa Türk Botanik Dergisi, Sayı 15, No 1, 28-40.
• Eversmann, E. F. (1844). Fauna Lepidopterologica Volgo-Uralensis. Typis Universitatis, Casani, i–xiv, 1–633.
• Fibiger, M. (1990). Noctuidae Europaeae. Volume 1, Noctuinae I, Sorø, Denmark. 208 pp.
• Fibiger, M. (1993). Noctuidae Europaeae. Volume 2, Noctuinae II,Sorø, Denmark. 230 pp.
• Fibiger, M. (1997). Noctuidae Europaeae. Volume 3, Noctuinae III,Sorø, Denmark. 418 pp.
• Fibiger M. & Hacker, H. (2007). Noctuidae Europaeae. Volume 9, Sorø, Denmark. 410 pp.
• Fibiger M, Ronkay L, Steiner A, Yela JL., & Zilli A, (2009). Noctuidae Europaeae. Volume 11, Sorø, Denmark. 504 pp.
• Fibiger M, Ronkay L, Steiner A, Yela JL., & Zilli A, (2010). Noctuidae Europaeae. Volume 12, Sorø, Denmark. 451 pp.
• Fibiger M, László, G.M., Ronkay, G., Ronkay L, Speidel, W., Varga, Z., Wahlberg N., Witt T.J., Yela, J., Zahiri R. & Zilli A, (2011). Noctuidae Europaeae. Volume 13, Sorø, Denmark. 448 pp.
• Freina de , J. (1979): 1. Beitrag zur systematischen Erfassung der Bombyces- und Sphinges-Fauna Kleinasiens – Atalanta 10: 175-224
• Freina de, J. & Hacker, H. (1985). Neue Arten und Unterarten der Familie Noctuidae aus Anatolien und Türkisch Kurdistan (Lepidoptera, Noctuidae). Entomofauna, zeitscrift für entomologie. Band 6, Heft 19: 241-261.
• Hacker, H., Kuhna, P., & Gross F. J. (1986). 4. Beitrag zur Erfassung der Noctuidae der Türkei. Mitteilungen der Münchner Entomologischen Gesellschaft, 76, 79-141.
• Hacker, H. (1986a). Beitrag zur Erffassung der Noctuidae der Türkei Beschreinbung neuer Taxa, Erkenntnisse zur Systematic der kleinasiatischen Arten und faunistschic bemerkenswerte Funde aus den Aufsammlungen von de Freina aus den Jahren 1976-1983 (Lepidoptera). Spixiana 9 (1): 25-81.
• Hacker, H. (1986b). Erster Beitrag zur systematischen Erfassung der Noctuidae de Türkei (Lepidoptera). Atalanta, 17: 1-26.
• Hacker, H. (1987). Siebenter Beitrag zur Systematischen Erfassung der Noctuidae der Türkei Beschreibung neuer Taxa und bemerkenswerte Funde aus neueren Aufsammlungen (Lipidoptera). Atalanta 18: 121-167.
• Hacker, H., Ronkay,L., & Hreblay, M.(2002). Noctuidae Europaeae. Volume 4, Hadeninae I,Sorø, Denmark. 452 pp.
• Hausmann, A. (2001). Introduction, Archiearinae, Orthostixinae, Desmobathrinae, Alsophilinae, Geometrinae. In: Hausmann A. (Ed.) The Geometrid Moths of Europe 1. Apollo Books, Stentrup, 1-282.
• Hausmann, A. (2004). Sterrhinae. In: Hausmann A. (ed.): The Geometrid Moths of Europe 2. Apollo Books, Stenstrup, 600 pp., 24 pl., 237 text-figs, 420 b/w drawings, 198 maps.
• Hausmann, A. & Viidalepp, J. (2012). Larentiinae I. In: Hausmann A. (ed.). The geometrid moths of Europe 3. Stenstrup, Denmark, 743 pp.
• Herrich-Schäffer, G. A. W. (1843-1856). Systematische Bearbeitung der Schmetterlinge von Europa, Zugleich als Text, Revision und Supplement zu Jacop Hübner’s Sammlung Europäischer Schmetterlinge. 6 vols. Regensburg.
• Hübner, J. (1790). Beiträge zur Geschichte der Schmetterlinge [134 pp.], Augsburg, p.16.
• Hübner, J. 1796-[1838]. Sammlung europäischer Schmetterlinge. vol. 5, Geometrae: 113.
• İren, Z. (1972). Orta Anadolu Bölgesinde önemli bağ zararlılarının tespiti üzerine araştırmalar. T. C. Tarım Bak. Zirai Micadele Araşt. Yıllığı. Sayı: 6, 40-41.
• İren, Z., &. Bulut, H. (1981). Orta Anadolu Bölgesinde elma ağaçlarında gövde kurdu (Synanthedon myopaeformis Borkh., Lep. Aegeridae)'nun yayılışı, zararı ve yaşatışı üzerine araştırmalar. Tarım ve Orm. Bak. Zir. Müc. Ve Zir. Kar. Gen. Müd. Araşt. Dair. Başk. Zirai Mücadele Araştırma Yıllığı, Sayı:16, 66-68.
• Kansu, İ. A., 1961a. Lepidoptera pests of Fruit trees in Ankara and its vicinty. Un. of Ank. Yearbooh of the Faculty Agriculture, 58-68.
• Kansu, A., 1961b, Türkiye Lepidoptera faunası için ilkel liste: 1. Bitki Koruma Bülteni, Cilt: 2, Sayı: 10, 3-6.
• Kansu, İ. A., 1963, Türkiye Lepidoptera faunası için ilkel liste: II. Bitki Koruma Bülteni, Cilt: 3, No:1, 3-7.
• Karl E. (1871). Die forstinsekten Mitteleuropas. Wentworth Press, 878 pp.
• Kaygın, A.T., Yıldız, Y. & M.Avcı, (2009). Lepidoptera fauna in Bartin province, in western black sea region of Turkey. African Journal of Agricultural Research Vol. 4 (9), pp. 815 - 822.
• Kemal, M., Kızıldağ, S. & Koçak, A.Ö. 2020. On the occurence of Catarhoe semnana and permixtaria in South East Turkey (Lepidoptera, Geometridae). Miscellaneous Papers, 208: 1-8.
• Keyder S. (1961). Marmara ve Trakya Bölgesinde Zarar Yapan Noctuidae türleri üzerinde araştırmalar. Göztepe Zirai Mücadele Enstitüsü Yayınlarından, 47 pp.
• Koçak A. Ö., & Kemal, M. (2018). A synonymous and distributional list of the species of the Lepidoptera of Turkey. Centre for Entomological Studies, Memoirs, 8: 1–487.
• Koçak, A. Ö. (1990). Ecological notes on the Turkish Lepidoptera. Cent. ent. stud., misc. pap. 4: 1.
• Koçak, A. Ö., & Seven [Çalışkan], S. (1996). Anadolunun Diurnal Lepidoptera Birlikleri ve Ekolojisi. Cent.ent. stud., priamus 8 (3/4): 53-167.
• Koçak, A. Ö., Kemal, M., Uçak H., & Çalışkan S. S. (2021). Preliminary List of the Macro-Lepidoptera with some remarks of Ovacik District (Tunceli, East Turkey). Priamus 20 (1): 1-72, 49 figs.
• Koçak, A.Ö. (1991). Über Lepidopterenfauna von Kızılcahamam mit taxonomischen Notizen (Lepidoptera). Cent. ent. stud., misc. pap. 9: 1-10.
• Koçak, A.Ö., & Seven [Çalışkan], S. (1994a). Türkiye Lepidoptera faunasına katkılar-I. Cent. ent. Stud., Misc. Pap., 20, 1-8.
• Koçak, A.Ö., & Seven [Çalışkan], S. (1994b). Türkiye Lepidoptera faunasına katkılar-II. Cent. ent. Stud., Misc. Pap., 21, 1-8.
• Kornoşor, S. (1992). Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde Amphipyrinae (Lepidoptera, Noctuidae) faunası üzerine sistematik araştırmalar. Türkiye II. Entomoloji kongresi 28-31 Ocak 1992, Adana, 647-660.
• Kornoşor, S.,and E., Sertkaya, (1996). Dogu Akdeniz Bolgesi Sphingidae (Lepidoptera) Turleri Uzerinde Faunistik Arastirmalar, Türkiye 3. Entomoloji Kongresi, 24-28 Eylul 1996, Ankara. pp. 448-454.
• Kristensen N.P., Scoble M.J.,& Karsholt O., (2007). Lepidoptera phylogeny and systematics: the state of inventorying moth andbutterfly diversity. Zootaxa 1668: 699-747. Mann, J. (1861). Zur Lepidopterenfauna von Amasia. Wien. ent. monatschr., 5: 155- 162, 6: 183-193.
• Mathew, G. F. 1881. List of Lepidoptera observed in the neighbourhood of Gallipoli Turkey, in 1878. Entomologist’s mon. Mag., 18: 10-13, 29-32, 92-100.
• Mironov, V. (2003). Larentiinae II (Perizomini and Eupitheciini). In: Hausmann A, editor. The geometrid moths of Europe 4. Appollo Books, Stenstrup, 664pp.
• Mol, T. & M. Avcı, (1997). Some Sphingidae species in Marmara Region. Rev. Faculty Forestry Univ. İstanbul. Ser. A, 47: 15-29.
• Müller, B., Erlacher, S., Hausmann, A., Rajaei, H., Sihvonen, P., Skou, P. (2019). Geometrid Moths of Europe, vol. 6, Ennominae II. eiden : Brill , 906 p.
• Nizamoğlu, K., (1962). Sanayi Bitkileri Zararlıları Bölüm 3. Türkiye Ziraatine Zararlı Olan Böcekler ve Mücadelesi. 4: 33-48.
• Nizamoğlu, K., 1963. Sanayi Bitkileri zararlıları Bölüm 3. Türkiye Ziratine Zararlı Olan Böcekler ve Mücadelesi. 8:95-108.
• Özdemir, M. (2019). The Geometridae (Lepidoptera) fauna of Bartın province in Black Sea Region, with a new record (Pachycnemia tibiaria (Rambur, 1829)) for Turkey. Entomofauna 39/1 Heft 17, 391-413.
• Özhatay N., Byfield A. & Sema A. (2005). Türkiye’nin 122 Önemli Bitki Alanları.
• Pekarsky, O. (2013). Taxonomic and morphological survey of the Lygephila lusoria (Linnaeus, 1758) species-group with description of a new species (Lepidoptera, Erebidae, Toxocampinae). Zookeys. 2013; (351): 49–81.
• Rebel, H. (1903). Studien uber die Lepidopterenfauna der Balkanlander I. (Bulgarien, Ostrumelien). Annln. Naturh. Mus. (Wien), 18, 123-347 (1903).
• Rebel, H. (1905). Lepidopteren, [in] Penther, A. and Zedebauer, E., Ergebnisse einer naturwissenschaftlichen Reise zum Erdschias-Dagh (Kleinasien). Annln naturh. mus. wien 20 (2/3): 189-219.
• Rebel, H. (1913). Studien über die Lepidopterenfauna der Balkanländer III.Teil. Sammelergebnisse aus Montenegro, Albanien, Mazedonien und Thrazien. Annln naturh. mus. wien 28: 281-334.
• Rebel, H. (1933). Neue Lepidopteren aus Ankara. Z. öst. Entver. 18: 23-24.
• Riemis, A. (1992). Geometridae of Turkey 1. Description of a new species from Eastern Turkey in the genus Aplocera Fletcher [sic!] (Lepidoptera, Geometridae). Phegea 20 (2): 75-78.
• Riemis, A. (1994). Geometridae of Turkey 3. A provisional list of the Geometridae of Turkey (Lepidoptera). Phegea 22 (1): 15-22.
• Riemis, A. (1998). Geometridae of Turkey 7. Additions and corrections to the provisional list of Geometridae of Turkey (Lepidoptera: Geometridae). Phegea 26 (2): 76–80.
• Ronkay, L. (1989). Taxonomic studies on the genus Autophila Hübner, 1823 (Lepidoptera, Noctuidae), II. Acta zoologica hungarica 35 (1-2): 111-141.
• Ronkay, L.,Yela, J.L. & Hreblay, M. (2001). Noctuidae Europaeae. Volume 5, Hadeninae II,Sorø, Denmark. 452 pp.
• Schwingenschus, L. (1938-1939). Sechster Beitrag zur lepidopterenfauna Inner Anatolians. Ent.rdsch. 55:
• Scopoli, J. A. (1763). Entomologia Carniolica exhibens insecta Carnioliae indigena et distributa inordines, genera, species, varietates, methodo Linn. Vindobonae, Trattner, 37 pls, xxxvi+ pp 420
• Seven [Çalışkan] S. (1996). Türkiye Lepidopterası Faunası ve Ekolojisi Üzerine Ekolojik Araştırmalar. Centre for Entomological Studies Priamus, vol.8, 1-52.
• Seven [Çalışkan], S., Hüseyinoğlu Y., Kemal Koçak M., & Özdemir M. (2000). Recent collections of the diurnal Lepidoptera of the Soğuksu N.P. Işık Dağı (Kızılcahamam, Ankara Prov., N.Turkey). Centre for Entomological Studies Ankara, Miscellaneous Papers, cilt.64, ss.1-6.
• Seven [Çalışkan], S. (2000). Studies on the ecology and taxonomy of Kırıkkale Lepidoptera Fauna Centre for Entomological Studies Ankara, Priamus, vol.10, pp.1-101, (Peer-Reviewed Journal).
• Seven [Çalışkan], S., & Bakowskı, M. (1996). The contributions for Lepidoptera Fauna of Soğuksu National Park, (Ankara). Priamus 7(4): 156-170.
• Seven [Çalışkan], S., 2014. A new species of blue from Turkey, Neolycaena soezen Seven, sp.n. (Lepidoptera: Lycaenidae). Shilap-Revista De Lepidopterologia, cilt.42, sa.166, ss.311-317, 2014.
• Seven, E. 2019. New data and notes on the Protorhoe Herbulot, 1951 (Lepidoptera, Geometridae, Larentiinae) species in Turkey with first report of Protorhoe centralisata (Staudinger, 1892). Acta Biologica Turcica, 32(3): 123-127.
• Seven, E. Hausmann, A. & Aykal, A. (2021). Redescription of the little-known geometrid moth Perigune jordanaria (Staudinger, 1901), with description of a new subspecies (Lepidoptera: Geometridae), Zoology in the Middle East, 67(1): 65-72.
• Seven, E., Mironov, V.G. & Akın, K. 2019. A new species of Eupithecia Curtis (Lepidoptera: Geometridae, Larentiinae) from Turkey. Zootaxa, 4668(3): 443-447.
• Skou, P. & Sihvonen, P. (2015). The Geometrid Moths of Europe [A. Hausmann (ed.)]. Volume 5. Subfamily Ennominae I (Abraxini, Apeirini, Baptini, Caberini, Campaeini, Cassymini, Colotoini, Ennomini, Epionini, Gnophini (part), Hypochrosini, Lithinini, Macariini, Prosopolophini, Theriini and 34 species of uncertain tribus association). - 657 S.; (Brill) Leiden.
• Staudinger, O. (1878-1879). Lepidopteren-fauna Kleinasien’s. Horae soc. ent. ross., 14: 176-482.
• Torun Ö. & Çalışkan, S., (2019). Caterpillar (Lepidoptera) communities on oak (Quercus pubescens) in Ankara Province (Turkey). Turkish Journal of Entomology, cilt.40, sa.3, ss.281-290.
• Varga, Z. (1979). Neue Noctuiden aus der Sammlung Vartian (Wien), II. (Lepidoptera, Noctuidae). Zeitschrift der arbeitsgemeinschaft österr. entomologen, 31 (1/2): 1- 12.
• Wanke, D., Hausmann, A., Krogmann, L., Petrányi, G. & Rajaei, H., 2020. Taxonomic revision of the genus Nychiodes Lederer, 1853 (Geometridae: Ennominae: Boarmiini) with description of three new species—an integrative approach. Zootaxa, 4812(1), 001-061.
• Wehrli, E. (1932). Neue Geometriden-Arten und -Rassen (Lepid. Het.) von der Maras Expedition L. Osthelder u. E.Pfeiffer, München. Mitt. münch. ent. ges. 22: 3-11.
• Wiltshire, E. P. (1976). Middle East Lepidoptera, xxxiii. Some new Lasiocampidae, Noctuidae, Geometridae and Limacodidae. Z. arbgem. öst. ent. (1975) 27 (3/4): 73-84.
• Witt, T. (1981). Trichiura verenae sp.n. (Lepidoptera, Lasiocampidae) Entomofauna, zeitschrift für entomologie, Band 2, Heft 23: 263-284.
• Zeller, P. C. (1847). Verzeichnis der vom Professor Loew in der Türkey und Asien gesammelten Lepidoptera. Isis: 3-39.
• Zilli, A., Ronkay, L. & Fibiger, M., (2005). Noctuidae Europaeae. Volume 8, Sorø, Denmark. 323 pp.
• Zolotuhin, V.V. (2018). The genus Laothoe Fabricius, 1807 (Lepidoptera: Sphingidae): how many species?. Eversmannia, 54: 3-12.