Dağ Çayı (Sideritis condensata Boiss. Et. Heldr. Apud Bentham) ’ın Doğal ve Tarla Ortamındaki Uçucu Bileşenlerinin Belirlenmesi

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 3, 411 - 420, 15.12.2023

Güliz Türkmenoğlu , Hüseyin Fakir

https://doi.org/10.24011/barofd.1248664

Öz

Bu çalışmada doğadan toplanan ve tarla koşullarında yetiştirilen Sideritis condensata Boiss. Et. Heldr. Apud Bentham türü dağ çayının uçucu bileşenlerinin HS-SPME GC-MS tekniği ile karşılaştırılması amaç-lanmıştır. Bitkinin çelikleri Isparta İli, Yenişarbademli İlçesi, Dedegöl Dağı kayalık mevkiinden 2020 yılı Nisan ayında toplanmış ve sera ortamında köklendirilerek aynı yıl Mayıs ayı sonunda tarla koşullarına aktarılmıştır. 2021 yılı Haziran-Temmuz ayında (çiçeklenme dönemi) hem tarla hem de doğal koşullardan türe ait yaprak ve çiçek örnekleri toplanmış ve oda koşullarında kurutulmuştur. Katı faz mikro ekstraksi-yon tekniği kullanılarak, gaz kromatografisi kütle spektrometresi (GC-MS) ile S. condensata 'da doğal yetişme ortamında 72 adet uçucu bileşen ve tarla ortamında 88 adet uçucu bileşen belirlenmiştir. Doğal yetişme ortamı ve tarla ortamındaki uçucu bileşenlerinden α-pinene (9.30%-2.32%), β-pinene (18.12%-5.66%), β-ocimene (4.46%-1.06%), trans-caryophyllene (12.77%-0.83%), germacrene-D (10.59%-0.67%), γ-cadinene (2.09%-10.94%), α-gurjunene (0.03%-16.68%), farnesene (0.98%-6.00%) Sideritis condensata 'nın ana bileşenleri olarak tespit edilmiştir. Uçucu bileşen sınıflarına bakıldığında seskiterpen hidrokarbon-ların yüksek oranda olduğu bulunduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sideritis condensata, katı faz mikro ekstraksiyon tekniği, endemik, uçucu bileşen, β-pinene, α- pinene, germacrene-D

Proje Numarası

. 2021-D1-0132 No

Determination of Volatile Components in Mountain Tea (Sideritis condensata Boiss. Et. Heldr. Apud Bentham) Grown in its Natural and Agricultural Field Environment

Öz

In this study, it was aimed to compare the volatile components of Sideritis condensata Boiss. Et. Heldr. Apud Bentham species mountain tea collected from nature and grown under field conditions with HS-SPME GC-MS technique. The cuttings of the plant were collected from Isparta Province, Yenişarbademli District, rocky location of Dedegöl Mountain in April 2020, and were transferred to field conditions at the end of May in the same year after rooted in a greenhouse environment. In June-July 2021, during the flowering period, leaf and flower samples peculiar to the species were collected from both field and natural environments and dried under room conditions. Using solid based micro-extraction technique, 72 volatile components were determined in natural growing environment and 88 volatile components in field envi-ronment in S. condensata by gas chromatography mass spectrometry (GC-MS). Among the volatile com-ponents found in natural habitat and field environment, α-pinene (9.30%-2.32%), β-pinene (18.12%-5.66%), β-ocimene (4.46%-1.06%), trans-caryophyllene (12.77%-0.83%), germacrene-D (10.59%-0.67%), γ-cadinene (2.09%-10.94%), α-gurjunene (0.03%-16.68%), farnesene (0.98%-6.00%) were identified as the main components of Sideritis condensata. When the volatile components were examined, it was obser-ved that sesquiterpene hydrocarbons were high.

Anahtar Kelimeler

Sideritis condensata, solid-based micro extraction technique, endemic, volatile component, β-pinene, α- pinene, germacrene-D

Destekleyen Kurum

Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Yönetim Birimi

Proje Numarası

. 2021-D1-0132 No

Teşekkür

This study was produced from a part of the PhD Thesis titled “ Determination of some Botanical Characteristic and Agricultural Performances of Mountain Tea (Sideritis spp.) TaxaSpreading Naturally in Isparta Province” Isparta University of Applied Sciences, Graduate Education Institute. We are deeply grateful to Isparta University of Applied Sciences Scientific Research Projects Management Unit, who financially supported the thesis with the Project number 2021-D1-0132.

Kaynakça

• Arslan, N., Yılmaz, G., Akınerdem, F., Özgüven, M., Kırıcı, S., Arıoğlu, H., Gümüşçü, A., Telci, İ. (2000). Nişasta-şeker Tütün ve Tıbbi Aromatik Bitkilerin Tüketim Projeksiyonları ve Üretim Hedefleri, Türkiye Ziraat Mühendisliği V. Teknik Kongresi, 1. Cilt,17-21 Ocak, Ankara, Türki-ye, 453-483 ss.
• Arslan, N., Baydar, H., Kizil, S., Karik, Ü., Şekeroğlu, N., Gümüşcü, A. (2015). Tıbbi Aromatik Bitkiler Üretiminde Değişimler ve Yeni Arayışlar, Türkiye Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresi, 1. Cilt, 20-21 Mart, Ankara, 483-507 ss.
• Başer, K. H. C. (2000). Uçucu Yağların Parlak Geleceği, Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bülteni, Anadolu Üniversitesi Tıbbi ve Aromatik Bitki ve İlaç Araştırma Merkezi, Sayı:15, Eskişehir.
• Baydar, H. (2016). Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bilimi ve Teknolojisi, Nobel Akademik Yayınları, Is-parta, 39-59 ss.
• Çarıkçı, S. (2005). Sideritis condensata Boiss. & Heldr Phytochemical Analysis of the Plant, Master Thesis, Balıkesir University, Graduate School of Natural and Applied Sciences, Balıkesir. Ac-cess address: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Çelik, A. (2019). Medicinal and Aromatic Plants Market and Development Opportunities in Hatay Province, PhD Thesis, Çukurova University, Graduate School of Natural and Applied Scien-ces, Çukurova. Access address: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Çiçekli, M. (2014). The Effects of Inputs Applied to Some Medicinal and Aromatic Plants Grown Organically and Conventionally on Some Yield and Quality Parameters, PhD Thesis, Ege University, Graduate School of Natural and Applied Sciences, İzmir. Access address: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Davis, P.H. (Ed.). (1982). Flora of Turkey and The East Aegean Islands, Edinburgh University Press, Edinburgh, 7, pp. 297.
• Demir, S. (2019). Davraz Mountain (Isparta) Some Natural Mountain Island Tea (Sideritis spp.) De-termination of Leaf and Flower Volatile Components of Taxa, Master Thesis, Isparta Univer-sity of Applied Sciences, Graduate School of Education, Isparta. Access address: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Dönmez, E., (2022). Volatıle Oil Composition Of Teucrium Species Of Natural And Cultivated Origin in The Lake District Of Turkey, Applied Ecology and Environmental Research, 20(3):2235-2245. https://www.aloki.hu/pdf/2003_22352245.pdf
• Duman, H., Kırımer, N., Ünal, F., Güvenç, A., Şahin, P. (2005). Türkiye Sideritis L. Türlerinin Re-vizyonu, Tübitak Projesi Sonuç Raporu, Proje No: TBAG-1853 (199T090), Ankara.
• Durmuşkahya, C. (2005). Vegetation Ecology of the Lower Gediz Basin. PhD Thesis, Celal Bayar University, Graduate School of Natural and Applied Sciences, Department of Biology, Mani-sa. Access address: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Gümüşçü, A., Tugay, O. & Kan, Y. (2011). Comparison of Essential Oil Compositions of Some Natural and Cultivated Endemic Sideritis Species, Advances in Environmental Biology, 5(2): 222-226. http://www.aensiweb.com/old/aeb/2011/222-226.pdf
• Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M., Babaç, M.T. (2012). Türkiye Bitkileri Listesi, Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırma Derneği Yayını, İstanbul.
• Heywood, V.H. (1996). Flowering Plants of The World, BT Batsford Ltd., pp. 239, London.
• Kaya, A. (1997). Morphological, Anatomical and Chemical Researches on Acinos Miller Species Grown in Turkey, PhD Thesis, Anadolu University, Health Sciences Institute, Eskişehir. Ac-cess address: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Kırımer, N., Tabanca, N., Tümen, Duman, H.G., Başer, K. H. C. (1999). Composition of Essential Oil of Four Endemic Sideritis Species from Turkey, Flavour and Fragrance Journal, 14(6): 421-425.
• Kırımer, N., Tabanca, N., Demirci, B., Başer, K.H.C., Duman, H., Aytaç, Z. (2001). The essential oil of a new Sideritis species: Sideritis ozturkii Aytac and Aksoy, Chemistry of Natural Compo-unds, 37: 234–237.
• Mutlu, B., Erik, S. (2003). Flora of Kızıldağ Mountain (Isparta) and Environs, Turkish Journal of Botany, 27(6): 463-493.
• Rowell, D.L. (1996). Soil Science: Methods and Applications, Longman, London.
• Saraç, N., Uğur A. (2007). Antimicrobial activities and usage in folkloric medicine of some Lamia-ceae species growing in Mugla, Turkey. Eurasian Journal of Biosciences, 1(4): 28-34.
• Sarıkaya, A., & Canıs, S. (2019). Volatile components of leaf and flowers of natural mountain sage (Sideritis spp.) taxa from Davraz Mountain, Isparta-Turkey, International Journal of Biology and Chemistry, 12(2):70-79.
• Soysal, Y. (2000). A Research on the Drying of Various Medicinal and Aromatic Plants on a Busi-ness Scale, PhD Thesis, Çukurova University, Graduate School of Natural and Applied Scien-ces, Çukurova. Access address: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Şahin, F.P., Duman H., Ezer N. (2008). Comparative Morphological Investigation of Sideritis Spe-cies II: S. cilicica Boiss. & Bal & S. niveotomentosa Hub.-Mor., Turkish Journal of Pharmace-utical Sciences, 5(1): 35-44.
• Tabanca, N., Kırımer, N., Başer, K. H. C. (2001). The Composition of Essential Oils from Two Va-rieties of Sideritis erythrantha var erythrantha and var cedretorum, Turkish Journal of Che-mistry, 25: 201- 208.
• Yordanova, M., Apostolova, I. (2000). Estimation of the status of representative populations of Si-deritis scardica Griseb’in the Rhodopi Mts, Phytologia Balcanica, 6(1): 43-57. http://www.bio.bas.bg/~phytolbalcan/2000-6-1/2000-6-1-04.pdf