TERKİBİ ARAYAN AYDIN: AHMET HAMDİ TANPINAR

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 3, 687 - 706, 16.09.2020

Ömer Faruk Yücel

https://doi.org/10.11616/basbed.v20i56819.752122

Öz

Toplumu her yönüyle “yeni” ve “Batılı” ilerleme anlayışında değiştiren modernleşme, Türk toplum ve devlet yapısına 19. yüzyıldan itibaren girmeye başlamıştır. Batı dışı toplum ve devlet yapısına sahip ülkeler Batının dinamiklerinden ve gelişim aşamalarından mahrumdur. Bu yüzden modernleşme / batılılaşma vakıası Türk İslâm kültür ve geleneği içinde birtakım meseleleri de beraberinde getirmiştir. Bu meselelerin aşılmasında toplumun düşüncelerini temsil eden gazeteci – sanatçı – bilim adamı olan aydınların önemli bir etkisi söz konusudur. Türk modernleşmesinde de aydınların önemli rolü vardır. Bu çalışma, Cumhuriyet devri aydınlarından Ahmet Hamdi Tanpınar’ın görüş, düşünce ve kanaatleriyle nasıl bir aydın kimliği ortaya koyduğunu ele almaktadır. Muhtelif eserlerinde Tanpınar, bizzat kendi aydın kişiliğini yansıtır. Doğu Batı arasında müşterek bir bağ inşa eden, “terkibin peşinde” bir aydın olarak Tanpınar’ın muhtelif eserleri, modernleşme, Türk modernleşmesi ve aydın kavramlarının teorik temelleri ışığında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Modernleşme, Aydın, Türk Modernleşmesi, Tanpınar

Kaynakça

• Akün, Ö. F. (31 Aralık 1962). Ahmet Hamdi Tanpınar. Türk Dili ve Edebiyatı, 12, 1-32.
• Atiker, E. (1998). Modernizm ve Kitle Toplumu. Ankara: Vadi Yayınları.
• Bayramoğlu, Z. (2007). Huzursuz Huzur ve Tekinsiz Saatler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Berkes, N. (2017). Türkiye'de Çağdaşlaşma. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Börekçi, Ü. A. (2014). Muhalif Aydın: Romanlar Üzerinden Zihniyet Okuması. Ankara: İmge Kitabevi.
• Börekçi, Ü. A. (2017). Entelektüelin Toplumsal ve Siyasal İşlevi Üzerine Bir Değerlendirme. International Journal Of Eurasia Social Sciences, 8(28), 394-407. Giddens, A. (1998). Modernliğin Sonuçları. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gökalp, Z. (2006). Türkleşmek İslâmlaşmak Muasırlaşmak. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Gündüz, O. (2002). Türkiye'nin Batılılaşma Serüveninde Özgün Bir Portre: Ahmet Hamdi Tanpınar. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi(3), 12-28.
• İleri, S. (2008). Sahnenin Dışındakiler. H. İ. Abdullah Uçman (Dü.) içinde, "Bir Gül Bu Karanlıklarda" (s. 221-224). İstanbul: 3F Yayınevi.
• Jeanniere, A. (2000). Modernite Nedir? M. Küçük (Dü.) içinde, Modernite Versus Postmodernite (N. Tutal, Çev., s. 95-101). Ankara: Vadi Yayınları.
• Kantarcıoğlu, S. (2008). Huzur'da Aydın Tipi. A. Uçman, & H. İnci (Dü) içinde, "Bir Gül Bu Karanlıklarda" (s. 325-340). İstanbul: 3F Yayınevi.
• Kaplan, M. (2008). Saatleri Ayarlama Enstitüsü. A. Uçman, & H. İnci (Dü) içinde, "Bir Gül Bu Karanlıklarda" Tanpınar Üzerine Yazılar. İstanbul: 3F Yayınevi.
• Lewis, B. (1998). Modern Türkiye'nin Doğuşu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Mardin, Ş. (2017). Türk Modernleşmesi. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Meriç, C. (2016). Mağaradakiler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Moran, B. (2008). Saatleri Ayarlama Enstitüsü. A. Uçman, & H. İnci (Dü) içinde, "Bir Gül Bu Karanlıklarda" (s. 262-267). İstanbul: 3F Yayınevi.
• Naci, F. (2008). Sahnenin Dışındakiler. A. Uçman, & H. İnci (Dü) içinde, "Bir Gül Bu Karanlıklarda" (s. 229-238). İstanbul: 3F yayınevi.
• Okay, M. O. (2010). Tanpınar, Ahmet Hamdi. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Cilt 39, s. 567-570). içinde Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Özgür, N. (2010). Modernleşme ve Aydın Kavramları Çerçevesinde Edebiyat Bağlamında Aykırı Eserler Veren Romancı/Aydınlar. İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, s. 31.
• Said, E. (2015). Entelektüel. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2014). Huzur. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2015c). Beş Şehir. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2015a). Saatleri Ayarlama Enstitüsü. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2015b). Sahnenin Dışındakiler. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2016). Mahur Beste. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tecer, A. K. (1963, Ocak 24). Saatleri Ayarlama Enstitüsü. Cumhuriyet, s. 2.
• Ülken, H. Z. (2015). Türkiye'de Çağdaş Düşünce Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.