Vesvesenin Temizlik ve İbadetin Geçerliliği Üzerindeki Etkisi ve Onu Kontrol Eden Kaideler

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 152 - 165, 31.12.2023

Shawish Murad

https://doi.org/10.58657/batmanakademi.1363880

Öz

Bu çalışma, fakihlerin eserlerinde kullandıkları “vesvese” kavramının analiz etmeyi amaçlamaktadır. Çünkü fakihler, bu hastalığın ciddi bir rahatsızlık olduğunu ve bu hastalıktan kurtulmanın, dini hükümleri bil-mek, zihni arındırmak ve kişinin korku ve şüphelerine dikkat etmemek gibi bilgiye ve akla ihtiyaç duyulduğunu fark etmişlerdir. Bu özellikle temizlik ve ibadette önemlidir. Bu nedenle fıkıh alimlerinin kitaplarında, vesvese konusu oldukça geniş bir yer kaplamaktadır. Ancak bu konu, çalışmaları içinde yayılmış bir şekilde bulunmaktadır. Çağımızda bu has-talıktan muzdarip olanların çokluğu ve çektikleri sıkıntı nedeniyle, bu konuyu araştırmayı istedik. Bu sayede, vesvesenin temizlik ve ibadetlerin geçerliliği üzerindeki etkisini ortaya koyacağız. Bu hastalık, kişinin temiz-lik ve ibadetlerinde kendisini en çok meşgul eden şeydir. Burada bahsedi-len vesvese, kişinin iradesine aykırı olarak zihnine gelen ve içinden geçen düşüncelerdir. Bu düşünceler, önce hayal ile başlar ve sonra vesveseye dönüşür. Kişinin aklına ani düşünceler gelir ve sürekli kafasını kurcalar. Bu düşünceler, kişinin şüphelerini artırır ve aklını ele geçirir. Kişiyi olum-suz şeylere yönlendirir ve şüpheleri artar. Ele aldığımız bu kaideler, vesve-senin, temizlik ve ibadetlerin geçerliliği üzerinde hiçbir etkisi olmadığını, ancak kişinin kesinlik üzerine hareket etmesi, temizlik ve ibadetlerden sonra gelen şüphe ve vesveseye aldırış etmemesi gerektiğini vurgulamak-tadır.

Anahtar Kelimeler

İslam Hukuku, Vesvese, Vesvesenin Etkisi, Temizliğin Geçerliliği, İbadetle-rin Geçerliliği, Fıkıh Kaideleri.

Teşekkür

أشكر سادة القائمين على مجلة باتمان ، وأدامهم الله ذخراً لأهل العلم

The effect of obsessive-compulsive disorder on the validity of purity and acts of worship And the controls and rules governing it

Öz

This study seeks to analyze the meaning of obsessive-compulsive disorder according to jurists, and they based rulings on it. Because it is a serious disease that is difficult to get rid of except by knowing the rulings of reli-gion, clearing the mind, and not pay-ing attention to the thoughts and doubts that afflict its sufferer, especially in matters of purity and worship, and in view of the large number of people infected with this disease in the present era, and the extent of what they suffer from, we wanted to devote this topic to study, by explaining obsessive-compulsive disorder What is meant by it is the obsession that afflicts the mind and spreads within it without the person’s choice, and that begins with imagination and then reaches the point of obsession. A sudden idea comes into his mind that increases his doubts and overwhelms his mind. Evil is stirred up in his soul and he hesitates about it to the point that he may speak in disorderly words. he mentioned the jurisprudential rulings that confirmed that ob-session does not affect the validity of purity and acts of worship as long as they are preserved. It was done on the basis of certainty, and without paying attention to the doubt and obsessions that afflict its owner after completing purity and acts of worship.

Anahtar Kelimeler

Islamic Fiqh, obsessive-compulsive, The effect of obsessive, the validity of purity, the validity of worship, Fiqhi rules.

أثر الوسواس القهري في صحة الطهارة والعبادات والضوابط والقواعد المتحكمة فيه

Öz

تسعى هذه الدراسة إلى تحليل معنى الوسواس القهري الذي أطلقه الفقهاء في مصنفاتهم الفقهية، وبنوا أحكاماً خاصة لمن أصيب به؛ لمعرفتهم أن هذا داء خطير يصعب الخلاص منه إلا بالمعرفة أحكام الدين وتصفية الذهن وعدم الالتفات إلى ما ينتاب صاحبه من الخواطر والشكوك، وخاصة في أمور الطهارة وأفعال العبادات؛ ولهذا أخذ موضوع الوسوسة في كتب الفقهاء مساحة ليست بضئيلة، ولكنها مبثوثة في ثنايا أبحاثهم ودراساتهم، ولكثرة المبتلين بهذا الداء في العصر الحاضر، وعظم ما يعانون منه، أردنا أن نخص هذا الموضوع بالدراسة، نلملم به شتاته، ونبين به أثر هذا الوسواس على صحة الطهارة والعبادات؛ وأن المقصود منه ذلك الوسواس الذي يطرق الفكر ويجري فيه بلا اختيار من الإنسان، والذي يبدأ بالتخييل ثم يصل إلى مرتبة الوسوسة فيلقى في باله فِكرةٌ تكون طارئة تكّثر بها شكوكه ويغلب على عقله فتحرك نفسه بالشر ويتردد بذلك حتى أنه قد يتكلم بكلام غير منظوم، حيث أكدت الدراسة أنه لا أثر للوسوسة في صحة الطهارة والعبادات مادامت قد أُديت بناء على اليقين، وعدم الالتفات إلى الشك والوسواس الذي يعتري صاحبه بعد الانتهاء من الطهارة والعبادات.

Anahtar Kelimeler

الفقه الإسلامي، الوسواس القهري، أثر الوسواس، صحة الطهارة، صحة العبادات، القواعد الفقهية.

Kaynakça

• Aynî, Mahmûd b. Ahmed. el-Binâyetu şerhi’l-Hidâye. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-İlmiyye, 2000.
• Bekri ed-Dimyâtî, Osman b. Muhammed. İânetu’t-tâlibîn fî helli elfâzi Fethi’l-muîn. Beyrut: Dâru’l-Fikr,1997.
• Buceyremî, Süleyman b. Muhammed. Tufetu’l-habîb ‘alâ şerhi’l-Hatîb. b.y.y, 1995.
• Debûsî, Ebû Zeyd Abdullah Ömer. Te’sîsu’n-nazar. thk: Mustafa el-Kabânî, Beyrut: Dâru İbni Zeydûn, trs. Demirî, Muhammed b. Musa. en-Necmu’l-vehhâc fî şerhi’l-Minhâc. Cidde: Dâru’l-Minhâc, 2004.
• Ensârî, Zekerya b. Muhammed. el-Gureru’l-behiyye fi şerhi’l-Behcetu’l-verdiyye. Kahire: Meymene yay., trs.
• Ferâhidî, Halil b. Ahmed. Kitâbu’l-Ayn. thk: Mehdi Mahzûmî-İbrahim Samarrâi, Kahire: Mektebetu’l-Hilal, trs.
• Gazalî, Muhammed b. Muhammed. İhyâi ulûmi’d-Dîn. Beyrut: Dâru’l-Marife, trs.
• Ğazî, Muhammed Sadikî b. Ahmed. Mevsûatu’l-kavîdi’l-fıkhiyye. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle yay, 2003.
• Hadrâmî, Said b. Muhammed. el-Mukaddimetu’l-Hadrâmiyye. Cidde: Dâru’l-Minhâc, 2004.
• Hattab er-Ruaynî, Muhammed b. Muhammed. Mevâhibu’l-celîl fi şerhi Muhtasari Halîl. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1992.
• İbn Abidin, Muhammed Emin b. Ömer. Reddu’l-Muhtâr ‘alâ’d-durri’l-Muhtâr. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1992.
• İbn Cevzî, Abdurrahman b. Alî. Telbîsu’l-İblîs. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2001.
• İbn Dakîki’l-Îyd, Muhammed b. Ali. Şerhu’l-arbe’îne’n-Neveviye fî’l-ehâdîsi’sahîhati’n-Nebeviyye. Beyrut: Muessesetu’r-Reyân, 2003.
• İbn Hacer el-Heytemî, Ahmed b. Muhammed. el-Fetâvâ’l-fıkhiyetu’l-kubrâ. Cereş: el-Mektebetu’l-İslamiyye, b.y.y, trs.
• İbn Kayım el-Cevziyye, Muhammed b. Ebî Bekr. İğâsetu’l-lehfân fî mesâyidi’ş-Şeytân. thk. Muhammed Aziz Şems, Mekke: Dâru Âlimu’l-fevâid, 2011.
• İbn Manzur, Muhammed b. Mukarrem. Lisânu’l-Arab. Beyrut: Dâru Sâdr, 1994.
• İbn Maze, Mahmud b. Ahmed. el-Muhîtu’l-Burhânî fi’l-fıkhi’n-Numânî. thk. Abdulkerim el-Cundî, Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-İlmiyye, 2004.
• İbn Mulekkin, Ömer b. Alî. Ucâletu’l-muhtâc ilâ tervcîhi’l-Minhâc. thk. Azeddin Hişâm, Ürdün: Dâru’l-Kitâb, 2001.
• İbn Necîm, Zeynyddin b. İbrahim. el-Eşbâh ven’-nezâir alâ mezhebi Ebi Hanife en-Numan. thk. Zekerya Umeyrat, Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-İlmiyye, 1999.
• İbn Receb, Abdurrahman b. Ahmed. Câmiu’l-ulûm ve’l-hikem. thk. Muhammed el-Ahmedî, Kahire: Dâru’s-selâm, 2004.
• İbn Salâh, Osman b. Abdurrahman. Fetâvâ İbn’s-Salâh. thk. Mûfik Abdulkadir, Beyrut: Âlimu’l-kutub yay, 1987.
• İbn Seyda, Ali b. İsmail. el-Muhassis. thk. Halil İbrahim Cefâl, Beyrut: Dâru İhyâi’t-turâsi’l-Arabî, 1996.
• İbn Teymiye, Ahmed b. Abdulhalim. Mecmû’u’l-fetâvâ. thk. Abdurrahman Kasım, Medine: Macmau’l-Melik Fahd yay, 1995.
• Kâsânî, Ebubekir b. Mesud. Bedâiu’s-sanâi’ fi tertibi’ş-şarâi’. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, 1986.
• Komisyon. el-Mevsuatu’l-fıkhiyye el-Kuveytiyye. Kuveyt: İslam ve Vakıflar İşleri Bakanlığı Yay, 2006.
• Makdisî, Abdurrahman b. İbrahim. el-İdde fi şerhi’l-Umde. Kahire: Dâru’l-Hadis, 2003.
• Mâverdî, Ali b. Muhammed. el-hâvi’l-kebîr. thk: Ali Muavved- Adil Mevcud, Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-İlmiyye, 1999.
• Merdâvî, Ali b. Süleyman. et-Tehbîr şerhu’t-Tahrîr fi usûli’l-fıkh. thk: Abdurrahman el-Cebrîn, Riyad: Mektebetu’r-Rüşd, 2000.
• Mevâk, Ebû Abdullah Muhammed b. Yusuf, et-Tacu ve’l-İklîl, Li muhtasari’l-Halil, Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-İlmiyye, 1994.
• Mubâr Kafûrî, Muhammed Abdurrahman. Tuhfetu’l-Âhûzî bi şerhi Camii’t-Tirmizî. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-İlmiyye, trs.
• Müslim, Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî. Sahihi Müslim. thk: Muhammed Fuad Abdulbaki, Beyrut: Dâru İhyâi’t-turâsi’l-Arabî, trs.
• Nefrâvî, Ahmet b. Ğanim. el-fevâkihe’d-Divânî alâ Risâleti İbn Ebî Kayravânî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1995.
• Nevevî, Yahya b. Şerif. el-Mecmû’u şerhu’l-Muhazzeb. Beyrut: Dârul-Fikr, trs.
• Saidî, Ali b. Ahmed. Haşiyetu’l-Adavî ‘alâ şerhi Kifâyetu’t-talibi’r-Rebbânî. thk: Yusuf Bekâî, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1994.
• Sâvî, Ahmed b. Muhammed. Bulğatu’s-sâlik li akrebi’l-mesâlik. thk: Ahmed Said Ali, Kahire: Mektebetu2l-Mustafa, 1952.
• Şir Neblâlî, Hasan b. Ammâr. Murâki’l-felâh şerhi Nûri’l-Îdâh. Beyrut: Mektebetu’l-Asriyye, 2005.
• Tayâr, Abdullah b. Muhammed. Veylu’l-ğamâme fi şerhi umdeti’l-fıkhi li İbn Kudâme. Riyad: Dâru’l-Vatan, 2011.
• Tirmizî, Muhammed b. İsâ. Sunenu’t-Tirmizî. thk: Beşâr Maruf, Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslamî, 1998.
• Zerkeşî, Muhammed b. Abdullah. el-Mensûr fi kavâidi’l-fıkhiyye. Kuveyt: Vizaretu’l-Evkâfi’l-Kuveytiyye, 1985.
• Zubeydî, Muhammed b. Muhammed. Tâcu’l-‘arus min cevâhiri’l-kâmûs. Kahire: Dâru’l-Hidaye, trs.