Adıyaman ilinin herpetofaunası

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 2, 448 - 463, 07.07.2023

Mehmet Zülfü Yıldız , Fatma Üçeş , Eda Sami , Burhan Sarıkaya

https://doi.org/10.25092/baunfbed.1191727

Öz

Bu çalışma ile Adıyaman ili kurbağa ve sürüngen envanterinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Adıyaman'da 19 familyaya ait toplam 49 tür (3 kuyruklu kurbağa, 4 kuyruksuz kurbağa, 3 tatlı su kaplumbağası, 1 kara kaplumbağası, 1 kör kertenkele, 12 kertenkele ve 25 yılan türü) tespit edilmiştir. Bu çalışma ile Dolichophis schmidti, Eirenis decemlineatus, Elaphe sauromates, Platyceps collaris, Hemorrhois ravergieri ve Natrix tesellata türlerinin Adıyaman için ilk kez kaydı verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Amfibi, sürüngen, biyoçeşitlilik, yeni kayıt, Adıyaman

Destekleyen Kurum

Adıyaman Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeler Birimi

Proje Numarası

FEFBAP/2014-0010, FEFYL/2016-008, FEFYL/2017-001 nolu projeler

Teşekkür

Bu çalışmanın bir bölümü, Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen “Adıyaman ilinin Karasal ve İç Su Ekosistemleri Biyolojik Çeşitlilik Envanter ve İzleme projesi”, kapsamında bir bölümü ise Adıyaman Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenen FEFBAP/2014-0010, FEFYL/2016-008, FEFYL/2017-001 nolu projeler kapsamında gerçekleştirilmiştir. Arazi çalışmaları sırasındaki yardımlardan dolayı Sayın Mehmet Akif BOZKURT’a, Abdullah Furkan ÖZCAN’a, Şehriban KARADAĞ’a, kmz noktalarını düzenleyen Mehtap SÖMER’e, harita çiziminden dolayı Mehmet GÜL’e, arazi çalışmaları sırasındaki her türlü desteklerinden dolayı Adıyaman DKMP şube müdürlüğü ve personeline, ayrıca aramızdan ayrılan ve rahmetle andığımız Adıyaman DKMP personeli Murat BİLGİÇ’e teşekkür ederiz.

The herpetofauna of Adıyaman province

Öz

It is aimed to determine the amphibian and reptilian inventory of Adıyaman province with this study. A total of 49 species (3 urodelian, 4 anuran, 3 freshwater turtles, 1 tortoise, 1 amphisbaenian, 12 lizard and 25 snake species) belonging to 19 families were determined in Adıyaman province. Dolichophis schmidti, Eirenis decemlineatus, Elaphe sauromates, Platyceps collaris, Hemorrhois ravergieri and Natrix tessellata were recorded for the first time from Adıyaman province in this study.

Anahtar Kelimeler

Amphibia, reptilia, biodiversity, new record, Adıyaman

Proje Numarası

FEFBAP/2014-0010, FEFYL/2016-008, FEFYL/2017-001 nolu projeler

Kaynakça

• Mittermeier, R.A., Gil, P.R., Hoffman, M., Pilgrim, J., Brooks, T., Mittermeier, J.C., Lamoreux, J. ve da Fonseca, G.A.B., Hotspots revisited: Earth’s biologically richest and most endangered terrestrial ecoregions, 392, Amsterdam University Press, Amsterdam, (2005).
• Şekercioğlu, Ç., Anderson, S., Akçay, E., Bilgin, R., Can, Ö.E., Semiz, G., Tavşanoğlu, Ç., Yokeş, M.B., Soyumert, A., İpekdal, K., Sağlam, İ.K., Yücel, M. ve Dalfes, H.N., Turkey’s globally important biodiversity in crisis, Biological Conservation, 144, 2752-2769, (2011).
• Ambarlı, D., Zeydanlı, U.S., Balkız, Ö., Aslan, S., Karaçetin, E., Sözen, M., Ilgaz, Ç., Gürsoy- Ergen, A., Lise, Y., Demirbaş Çağlayan, S., Welch, H.J., Welch, G., Turak, A.S., Bilgin, C.C., Özkil A. ve Vural, M., An overview of biodiversity and conservation status of steppes of the Anatolian biogeographical region. Biodiversity and Conservation, 25, 12, 2491-2519, (2016).
• Budak, A. ve Göçmen, B., Herpetoloji, 243, İzmir Ege Üniversitesi Yayınları, Fen Fakültesi Yayını, (2008).
• Bird, C.G., The distribution of Reptiles and Amphibians in Asiatic Turkey, with notes on a collection from the Vilayets of Adana, Gaziantep, and Malatya, Annals and Magazine of Natural History, 28, 257-281, (1936).
• Bodenheimer, F.S., Introduction into the knowledge of the Amphibia and Reptilia of Turkey, Istanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Mecmuası Serisi B, 9, 1-78, (1944).
• Clark, R.J. ve Clark, E.D., Report on a collection of amphibians and reptiles from Turkey. Occasional Papers of the California Academy of Sciences, 104, 1-62, (1973).
• Baran, İ., Kumlutaş, Y., Ilgaz, Ç, Türkozan, O. ve Avcı, A., New locality records extended the distribution of some ophidians in Southeastern Anatolia, Russian Journal of Herpetology, 11, 6-9, (2004).
• Ilgaz, Ç., Kumlutaş, Y., Avcı, A., Baran, İ. ve Özdemir, A., The morphology and distribution of Varanus griseus (Daudin, 1803) (Reptilia: Sauria: Varanidae) in Southeastern Anatolia, Russian Journal of Herpetology, 15, 3, 173-178, (2008).
• Kumlutaş, Y., Ilgaz, Ç. ve Yakar, O., Herpetofauna of Karabük province, Acta Biologica Turcica, 30, 4, 102-107, (2017).
• Avcı, A., Üzüm, N., Bozkurt, E. ve Olgun, K., Herpetofauna of poorly known Tunceli province (Turkey), Russian Journal of Herpetology, 25, 1, 17-25, (2018).
• Akman, B., Çakmak, M. ve Yıldız, M.Z., On the herpetofauna of the central Anatolian province of Kırıkkale (Turkey) (Amphibia; Reptilia), Acta Biologica Turcica, 33, 2, 70-78, (2020).
• Yıldız, M.Z., Herpetofauna of Kilis province (Southeast Anatolia, Turkey), Amphibian and Reptile Conservation, 14, 2, 145-156, (2020).
• Akman B. ve Yıldız M.Z., Reptilia: Sürüngenler. in Almas, E., Sinop İlinin Biyoçeşitliliği, Dumat Ofset Matbaacılık, 335-372, Ankara, Türkiye,(2021),
• Yaşar, Ç., Çiçek, K., Mulder, J. ve Tok, C.V., The distribution and biogeography of Amphibians and Reptiles in Turkey. North-Western Journal of Zoology, 17, 2, 232-275, (2021).
• Yalçınkaya, D., Yıldız, M.Z., Sami, E., Bozkurt, M.A., Üçeş, F. ve Özcan, A.F., Amphibian and Reptile diversity of Kahramanmaraş (Turkey) province. Biological Diversity and Conservation, 15, 1, 10-21, (2022).
• Sami, E. ve Yıldız, M.Z., Adıyaman ilinin kurbağaları, Biological Diversity and Conservation, 11, 1, 1-12, (2018).
• Franzen, M., A record of Spalerosophis diadema (Reptilia Colubridae) from Adıyaman province, Turkey, Zoology in the Middle East, 19, 33-36, (1999).
• Baran, İ., Kumlutaş, Y., Tok, C.V. ve Ilgaz, Ç., Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Herpetofaunasının Araştırılması. TÜBİTAK, TBAG-2407 (104T017), (2006).
• İğci, N., Akman. B., Göçmen, B., Demirsoy, A.İ. ve Oğuz, M.A., Range extension of four species of snakes (Ophidia: Eirenis, Pseudocyclophis, Platyceps) in Eastern Anatolia, Biharean Biologist, 9, 2, 166-169, (2015).
• Çakmak, Ş. Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki bazı illerin Gekkonidae faunası, Yüksek Lisans Tezi, Adıyaman Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adıyaman, (2018).
• Mebert, K., Göçmen, B., Iğci, N., Karış, M., Oğuz, M.A., Yıldız, M.Z., Teynié, A., Stümpel, N. ve Ursenbacher, S., Mountain vipers in central-eastern Turkey: huge range extensions for four taxa reshape decades of misleading perspectives, Herpetological Conservation and Biology, 15, 1, 169-187, (2020).
• Yıldız, M.Z., Bozkurt, M.A., Akman, B., Özcan, A.F., Çiçek, K., Sami, E., Sarıkaya, B., Koyun, M., Yakalı-Evsen, N. ve İğci, N., Some new records of Anatolia Newt, Neurergus strauchii (Steindacher 1887) from Eastern Anatolia, Turkey, Biodicon, 11, 1, 120-124, (2018).
• Franzen, M., A distribution record of the Banded Newt, Triturus vittatus from the Mesopotamian Plain, Southeastern Turkey, Herpetological Bulletin, 74, 26-39, (2001).
• Franzen, M. ve Schmidtler, J.F. Verbreitung und ökologie des bandmolchs, Triturus vittatus (Jenyns, 1835), in der Südlichen Türkei, Salamandra, 36, 1, 39-58, (2000).
• Mulder, J., Herpetological observations in Turkey (1987-1995), Deinsea, 2, 51-66, (1995).
• Teynie, A., Observations herpetologiques en Turquie 2eme Partie. Bulletin de la Société Herpétologique de France, 58, 21-30, (1991).
• Baran, İ. ve Atatür, M.K., Türkiye Herpetofaunası, 214, Çevre Bakanlığı, Ankara, Türkiye, (1998).
• Başoğlu, M. ve Baran, İ., Türkiye Sürüngenleri. Kısım I. Kaplumbağa ve Kertenkeleler, 272, İlker Matbaası, İzmir, Türkiye, (1977).
• Sindaco, R., Venchi, A.G., Carpaneto, M. ve Bologna, M.A., The reptiles of Anatolia: a checklist and zoogeographical analysis, Biogeographia, 21, 441-554, (2000).
• Sucu, M., Kültürel ve Turistik Değerleriyle; Adıyaman, 123, Adıyaman Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul, (2008).
• Akman, Y., İklim ve Biyoiklim, 350, Kariyer Matbaacılık Ltd., Ankara, (1999).
• Vigna Taglianti, A., Audisia, P.A., Biondi, M., Bologna, M.A., Carpeneto, G.M., De Biase, A., Fattorini, S., Piattella, E., Sindaco, R., Venchi, A. ve Zapporoli, M.A., A proposal for a chorotype classification of the Near East fauna, in the framework of the Western Palearctic region, Biogeographia, 20, 31-59, (1999).
• Ayaz, D., Türkozan, O., Tosunoğlu, M., Tok, C.V. ve Cihan, D., Morphologic and serologic comparison of two Turkish populations of Mauremys rivulata and M. caspica, Chelonian Conservation and Biology, 5, 1, 10-17, (2006).
• Fritz, U., Ayaz, D., Buschbom, J., Kami, H.G., Mazanaeva, L.F., Aloufi, A.A., Auer, M., Rifai, L., Šilic, T. ve Hundsdörfer, A.K., Go east: phylogeographies of Mauremys caspica ve M. rivulata – discordance of morphology, mitochondrial and nuclear genomic markers and rare hybridization, Journal of Evolutionary Biology, 21, 527-540, (2008).
• Türkozan, O., Dinçer, A., Tok, C.V. ve Cihan, D., On Testudo graeca Linnaeus, 1758 specimens of Mardin province, Turkish Journal of Zoology, 27, 145-151, (2003).
• Taşkavak, E., Atatür, M.K., Ghaffari, H. ve Meylan, P.A., Rafetus euphraticus (DAUDIN, 1801) Euphrates Softshell Turtle, Chelonian Conservation and Biology, 5, 9, 1-11, (2016).
• Altunışık, A., Yıldız, M.Z., Üçeş, F., Bozkurt, M.A. ve Sömer, M., Altitude impacts body size but not age in the Asia Minor Thin-toed Gecko (Mediodactylus heterocercus). Canadian Journal of Zoology, 100(5), 315-321, (2022).
• Baran, İ., Kasparek, M. ve Öz, M., On the distribution of four species of Agama (Agamidae) in Turkey, Zoology in the Middle East, 3, 37-48, (1989).
• Gül, Ç. ve Tosunoğlu, M., External morphological and osteological features of Turkish populations of Laudakia stellio (Linnaeus, 1758) (Squamata: Sauria: Agamidae), Herpetozoa, 24(1/2), 73-88, (2011).
• Ergül, T., Özdemir, N., Gül, Ç. ve Tosunoğlu, M., Variation in body size and age structure of Stellagama stellio (L., 1758) (Reptilia: Agamidae) from Turkey, Acta Zoologica Bulgarica, 66, 65-72, (2014).
• Baran, İ., Ilgaz, Ç., Avcı, A., Kumlutaş, Y. ve Olgun, K. Türkiye Amfibi ve Sürüngenleri, 204, TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları, Ankara, Türkiye, (2012).
• Bozkurt, E. ve Olgun, K., Taxonomic investigation of the genus Ablepharus (Sauria; Scincidae) with molecular and morphological methods in Anatolian populations, Turkish Journal of Zoology, 44, 2, 134-145, (2020).
• Güçlü, Ö., Candan, K., Kankılıç, T., Kumlutaş, Y., Durmuş, S.H., Poulakakis, N. ve Ilgaz, Ç., Phylogeny of Trachylepis sp. (Reptilia) from Turkey inferred from mtDNA sequences, Mitochondrial DNA, 25, 6, 456-463, (2014).
• Yıldırım, E., Kumlutaş, Y., Candan, K. ve Ilgaz, Ç., The study on the relationships between the age structure and body size of the Bridled Skink, Heremites vittatus, (Oliver, 1804) from different altitudes in Turkey, Journal of the Institute of Science and Technology, 11, 2, 906-915, (2021).
• Kapli, P., Botoni, D., Ilgaz, Ç., Kumlutaş, Y., Avcı, A., Rastegar-Pouyani, N., Fathinia, B., Lymberakis, P., Ahmadzadeh, F. ve Poulakakis, N., Molecular phylogeny and historical biogeography of the Anatolian lizard Apathya (Squamata, Lacertidae), Molecular Phylogenetics and Evolution, 66, 992-1001, (2013).
• Schmidtler, J.F., Orientalische smaragdeidechsen: 2. über systematik und synökologie von Lacerta trilineata, L. media und L. pamphylica (Sauria: Lacertidae), Salamandra, 22(2/3), 126-146, (1986).
• Yalçınkaya, D., Anadolu ve Kıbrıs Acanthodactylus schreiberi Boulenger, 1879 (Squamata: Sauria: Lacertidae) populasyonlarının morfolojik, serolojik ve ekolojik yönden karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bornova, İzmir, (2008).
• Cihan, D., Türkiye`deki Eryx jaculus (LINNAEUS, 1758) (Henophidia, Boidae) Türünün Taksonomik Durumu, Morfolojisi ve Dağılışı Üzerine Araştırmalar, Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bornova, İzmir, (2020).
• Kornilios, P., Ilgaz, Ç., Kumlutaş, Y., Giokas, S., Fraguedakis-Tsolis, S. ve Chondropoulos, B. The role of Anatolian refugia in herpetofaunal diversity: an mtDNA analysis of Typhlops vermicularis Merrem, 1820 (Squamata, Typhlopidae), Amphibia-Reptilia, 32, 351-363, (2011).
• Uğurtaş, İ.H., Sevinç, M., Öz, M. ve Kaya, R.S., New localities for Leptotyphlops macrorhynchus (JAN, 1862) (Reptilia: Leptotyphlopidae) in Turkey, Turkish Journal of Zoology, 30, 373-376, (2006).
• Yıldız, M.Z., Göçmen, B. ve Akman, B., Taxonomical comments on Sudan Beaked Worm Snake, Leptotyphlops macrorhynchus (Jan&Sordelli, 1860) (Serpentes: Leptotyphlopidae) from Anatolia, Turkey, Biharean Biologist, 3, 2, 151-156, (2009).
• Göçmen, B., İğci, N., Akman, B. ve Oğuz, M.A., New locality records of snakes (Ophidia: Colubridae: Dolichophis, Eirenis) in Eastern Anatolia, North-Western Journal of Zoology, 9, 2, 276-283, (2013).
• Schmidtler, J.J. ve Schmidtler, J.F., Eine neue zwergnatter aus der Türkei, mit einer Übersicht über die Gattung Eirenis (Colubridae, Reptilia), Annalen des Naturhistorischen Museums in Wien, 81, 383-400, (1978).
• Tayhan, Y., Dinçaslan, Y.E., Avcı, A. ve Tok, C.V., A new record of Eirenis (Pediophis) eiselti Schmidtler and Schmidtler, 1978 (Ophidia: Colubridae), in Eastern Anatolia, Turkey, Biharean Biologist, 5, 1, 1-3, (2011).
• Yıldız, M.Z., Sorguç, G., Bozkurt, M.A., Sarıkaya, B., Çengel, O. ve Göçmen, B., New locality records of a rare species in Turkey: the Striped Dwarf Snake, Eirenis lineomaculatus Schmidt, 1939 (Squamata: Ophidia: Colubridae), Biharean Biologist, 13, 2, 101-105, (2019).
• Baran, İ., Türkiye yılanlarının taksonomik revizyonu ve coğrafi yayılışları, 177, Türkiye, TÜBİTAK Yayınları, Ankara, (1976).
• Mahlow, K., Tillack, F., Friedrich, J. ve Müller, S., An annotated checklist, description and key to the dwarf snakes of the genus Eirenis JAN, 1863 (Reptilia: Squamata: Colubridae), with special emphasis on the dentition, Vertebrate Biology, 63, 1, 41-85, (2013).
• Baran, İ., Kumlutaş, Y. ve Ilgaz Ç., Geographical distributions and taxonomical states of Telescopus fallax (Fleischman, 1831) and Vipera barani Böhme-Joger, 1983, Turkish Journal of Zoology, 29, 217-224, (2005).
• Avcı, A., Ilgaz, Ç., Kumlutas, Y., Olgun, K. ve Baran, I., Morphology and distribution of Rhynchocalamus melanocephalus satunini (NIKOLSKY, 1899) in Turkey, Herpetozoa, 20, 82-85, (2007).
• Avcı, A., Ilgaz, C., Rajabizadeh, M., Yılmaz, C., Üzüm, N., Adriaens, D.,Kumlutaş, Y. ve Olgun, K., Molecular phylogeny and micro ct-scanning revealed extreme cryptic biodiversity in Kukri Snake, Muhtarophis Gen. Nov., a new genus for Rhynchocalamus barani (Serpentes: Colubridae), Russian Journal of Herpetology, 22, 3, 159-174, (2015).
• Radspieler, C. ve Schweigger, M., Die Levanteotter Daboia (Syn. Vipera) lebetina (LINNAEUS, 1758). Teil 1: Taxonomische und ökologische Betrachtungen, Herpetofauna, Weinstadt, 11, 62, 29-34, (1989).
• Yıldız, M.Z., İğci, N., Üçeş, F., Bozkurt, M.A., Sami, E., Karadağ, Ş., Aydoğdu, M., Akman, B., Sömer, M. ve Polat, E., Herpetofaunal diversity of Şanlıurfa province (Southeastern Turkey) with comments on the taxonomic status of Platyceps karelini in Turkey, Russian Journal of Herpetology (Basımda), (2023).
• Turkherptil, Türkiye Kurbağa ve Sürüngenleri Gözlemciliği ve Fotoğrafçılığı Topluluğu. http://www.turkherptil.org/default.asp, (11.01.2023)
• Sarıkaya, B., Yıldız, M.Z. ve Sezen, G., The herpetofauna of Adana province (Turkey). Commagene Journal of Biology, 1, 1, 1-11, (2017).
• Yıldız, M.Z., İğci, N., Akman, B. ve Göçmen, B., Results of herpetological survey in the Province of Ağrı (East Anatolia, Turkey) (Anura; Testudines; Squamata), Herpetozoa, 31(1/2), 47-59, (2018).
• Akman, B. Yıldız, M.Z, Özcan, A.F., Bozkurt, M.A., İğci, N. ve Göçmen, B. The herpetofauna of the East Anatolian Province of Bitlis (Turkey), Herpetozoa, 31(1/2), 69-82, (2018).
• Yıldız, M.Z., Üçeş, F. ve Bozkurt, M.A., Herpetofauna of Elazığ province (Elazığ ilinin herpetofaunası). 1st İnterenational Symposium of Biodivrsity Studies (1. Uluslarası Biyoçeşitlilik Sempozyumu), May/Mayıs 23-25, 2022, Ankara (Oral Presentation /Sözlü Sunum), National Botanik Garden of Türkiye, Symposium Book/Sempoayum Kitabı, (2022).
• Akelma, R. ve Coşkun, Y., Diyarbakır yöresi herpetofaunası. Diyarbakır Yer Üstü Kaynakları, 2, 16-42, (2013).