Body Examination and Taking Samples from the Body in Criminal Procedure Law

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 1, 25 - 53, 30.06.2024

Kemal Aydın , Seydi Çelik

Öz

The measures of body (physical) examination and taking samples from the body, which have gained an extremely important place at the point of reaching the material truth with the effect of the developing technology in our age, are not only an expert and exploratory examination as it is a method of obtaining scientific evidence, but also a protection measure due to its structure that involves severe interventions in the body integrity and fundamental rights of the person. For this reason, it can be said that the measure, which incorporates both qualities, has a mixed structure. Due to the structure of the measure, which includes severe interventions on fundamental rights and freedoms, it should be regulated and regulated under strict conditions within the scope of the Law and should be implemented accordingly. However, it is seen that the regulations under the Criminal Procedure Law No. 5271 and the Regulation No. 8202 on Physical Examination, Genetic Examinations and Determination of Physical Identity in Criminal Procedure are insufficient, contradictory and problematic in this respect. Within the scope of our study, the problematic aspects and deficiencies of the regulations in the legislation regarding the measures of physical examination and taking samples from the body are mentioned and solution suggestions are given in this regard.

Anahtar Kelimeler

Measures of Body (Physical) Examination, Taking Samples From The Body, Criminal Procedure Law, Human Rights, Protection Measure.

Ceza Muhakemesi Hukukunda Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması

Öz

Çağımızda gelişen teknolojinin de etkisiyle maddi gerçeğe ulaşmada son derece önemli bir yeri olan beden muayenesi ve vücuttan örnek alınması tedbirleri, bilimsel bir delil elde etme yöntemi olması nedeniyle bir bilirkişi ve keşif incelemesi olmasının yanı sıra kişinin vücut bütünlüğüne ve temel haklarına ağır müdahaleler içeren yapısı gereği aynı zamanda bir koruma tedbiridir. Her iki niteliği de bünyesinde barındıran tedbirin, bu nedenle karma nitelikte bir hukuki niteliğe sahip olduğu söylenebilir. Tedbirin, temel hak ve özgürlüklere ağır müdahaleler içeren yapısı gereği Kanun kapsamında sıkı koşullara bağlanarak düzenlenmesi ve bu doğrultuda uygulanması gerekmektedir. Hukukumuzda 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ile 8202 sayılı Ceza Muhakemesinde Beden Muayenesi, Genetik İncelemeler ve Fizik Kimliğin Tespiti Hakkında Yönetmelik kapsamında düzenleme altına alınan tedbirlerin, bu bakımdan yetersiz, çelişkili ve sorunlu olduğu görülmektedir. Çalışmamız kapsamında beden muayenesi ve vücuttan örnek alınması tedbirleriyle ilgili mevzuatta yer alan düzenlemelerin sorunlu yanlarına ve eksikliklere değinilerek bu hususta çözüm önerilerine yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Beden Muayenesi, Vücuttan Örnek Alınması, İç ve Dış Beden, Koruma Tedbiri

Kaynakça

• Arslan Öncü G, ‘Özel Yaşama ve Aile Yaşamına Saygı Hakkı’ iç Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi 8 (Avrupa Konseyi Ankara Program Ofisi 2019)
• Aygün A, ‘Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması’ (2016) 8 Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi 49
• Bağlar YE, ‘Ceza Muhakemesi Hukukunda Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması’ (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi 2021)
• Centel N ve Zafer H, Ceza Muhakemesi Hukuku (11 bs, Beta Yayınları 2011)
• Dursun G, ‘Ceza Muhakemesinde Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması ve Konuya İlişkin AİHM Kararlarının İncelenmesi’ (2017) 19 (Özel Sayı) DEÜ Hukuk Fakültesi Dergisi Prof. Dr. Şeref Ertaş’a Armağan 2955
• Eryılmaz MB, Ceza Muhakemesi Hukuku Dersleri (1 bs, Seçkin Yayıncılık 2012)
• Gökçen A vd, Ceza Muhakemesi Hukuku (4 bs, Adalet Yayınevi 2020)
• Hakeri H, ‘Türk Tıp Hukukunda Aydınlatma ve Tıbbi Müdahalelerde Bilgilendirilmiş Rıza Alınması Yönetmeliği Taslağı’ (2006) 3 (2) Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 31
• İnci ZÖ, ‘5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması’ (2017) İzmir Barosu Dergisi 134
• Karakoyunlu M, ‘Ceza Muhakemesi Hukukunda Koruma Tedbirleri Ekseninde Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hal Kavramı’ (2022) 8 (1) International Anatolia Academic Online Journal Social Sciences Journal 11
• Koyuncu RG, ‘Ceza Muhakemesi Hukukunda Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması’ (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi 2020)
• Mahmutoğlu FS, “Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması” (2011) <https://docplayer.biz.tr/12066853-beden-muayenesi-ve-vucuttan-ornek- alinmasi.html> Erişim Tarihi 02 Ocak 2023
• Metin Y, Ölçülülük İlkesi (1 bs, Seçkin Yayıncılık 2002)
• Özbek VÖ, Doğan K ve Bacaksız P, Ceza Muhakemesi Hukuku (12 bs, Seçkin Yayıncılık 2019)
• Özkan C, ‘Ceza Muhakemesi Hukukunda Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması’ (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yaşar Üniversitesi 2018)
• Öztürk B vd, Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku (15 bs, Seçkin Yayıncılık 2021)
• Öztürk B, Kazancı BE ve Güleç SS, Ceza Muhakemesi Hukukunda Koruma Tedbirleri (5 bs, Seçkin Yayıncılık 2022)
• Şahin C, Ceza Muhakemesi Hukuku, (14 bs, Seçkin Yayıncılık 2023)
• Şen E ve Ceylan D, ‘“Nemo Tenetur” İlkesi Kapsamında Şüphelinin/Sanığın Kimliğinin Teşhisi ve Vücudundan Örnek Alınması’ <https://sen.av.tr/tr/makale/nemo-tenetur-ilkesi-kapsaminda-suphelinin-sanigin-kimliginin-teshisi-ve-vucudundan-ornek alinmasi> 25 Mart 2024, Erişim Tarihi 25 Mayıs 2024
• Taner FG, Ceza Muhakemesi Hukukunda Adil Yargılanma Hakkı Bağlamında Çelişme ve Silahların Eşitliği İlkesi (2 bs, Seçkin Yayıncılık 2021)
• Tulay ME, ‘Kanunilik İlkesi Işığında Ceza Hukuku Kurallarının Zaman Bakımından Uygulanması ve Delil Elde Etme Yöntemlerinde Zaman Bakımından Uygulanma Sorunu’ (2016) 22 (3) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cevdet Yavuz’a Armağan 2718
• Turinay FY, ‘Ceza Muhakemesi Hukukunda Koruma Tedbirlerinin Sınırlandırılması’ (2021) 70 (2) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 475 Yener Ü ve Hakeri H, Ceza Muhakemesi Hukuku (19 bs, Adalet Yayınevi 2022)
• Yenisey F ve Nuhoğlu A, Ceza Muhakemesi Hukuku (9 bs, Seçkin Yayıncılık 2021)
• Yıldız AK, ‘Ceza Muhakemesi Hukukunda Bilirkişilik’ (2006) X (3-4) Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2