DÖNÜŞÜMCÜ LİDERLİK TARZI VE ÖRGÜTSEL ADALET İLİŞKİSİ: KAVRAMSAL BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 2, 31 - 53, 30.12.2020

Oğuzhan Kinter , Oya Seymen

Öz

Liderliğin ve çalışanların örgütsel adalet algılarının, çalışma hayatının kalitesi üzerinde çok büyük
bir öneme sahip olduğu bilimcilerce kabul edilmektedir. Bu nedenle alanyazın incelendiğinde liderlik ve örgütsel adalet kavramlarına yönelik çok sayıda araştırmanın yapıldığı görülmektedir. Yapılan bu araştırmalarda, çalışanların örgütsel adalet algılarının oluşumunda, liderlerin davranışlarının çok belirleyici olduğu; bu nedenle, liderlik ve örgütsel adalet arasında önemli bir ilişkinin olduğu görülmektedir (Folger & Cropanzano, 1998; Pillai vd.; 1999; Carter, 2009; Kinter, 2020). Kavramlar ile ilgili çalışmalar sayıca fazla olsa da bu kavramlar, çalışma hayatı var olduğu sürece güncelliğini ve önemini yitirmeyecektir; tersine örgütler arası rekabetin artması ile birlikte her geçen gün daha da önem kazanacaktır. Bundan ötürü, yazına bir katkıyı da dönüşümcü liderlik ve örgütsel adalet kavramlarını ele alan bu çalışmanın yapacağı düşünülmektedir. Dönüşümcü liderlik tarzı ve örgütsel adalet algısı arasındaki ilişki çalışmanın problemini oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Liderlik, Dönüşümcü Liderlik, Örgütsel Adalet

Kaynakça

• Acar, A. Z. (2013). Farklı Örgüt Kültürü Tipleri ve Liderlik Tarzları İle Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki: Lojistik işletmelerinde bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(2), 5-31.
• Akbulut, Y. (2010). Sosyal bilimlerde SPSS Uygulamaları: Sık kullanılan istatiksel analizler ve açıklamalı SPSS çözümleri. İdeal Kültür Yayıncılık.
• Akgüney, E. (2014). The Relationship Between Teachers' Perceptions Of Organizational Justice And Organizational Citizenship Behaviours. Master’s Degree, Marmara University Institute of Education Sciences, İstanbul Turkey.
• Akyavuz, E. K. (2017). Öğretmenlerin Örgütsel Adalet ve Örgütsel Güven Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 805-831.
• Altınkurt, Y. (2010). Milli Eğitim Müdürlüğü Çalışanları ve Okul Yöneticilerinin Stratejik Planlamaya İlişkin Tutumları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimler Dergisi, 10(4), 1927-1968.
• Altınkurt, Y. & Yılmaz, K. (2010). Değerlere Göre Yönetim ve Örgütsel Adalet İlişkisinin Ortaöğretim Okulu Öğretmenlerinin Algılarına Göre İncelenmesi. Kuram ve ygulamada Eğitim Yönetimi, 4(4), 463-485.
• Aykanat, Z., & Yıldırım, A. (2012). Etik Liderlik ve Örgütsel Adalet İlişkisi: Teorik ve Uygulamali Bir Araştirma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 260-274.
• Bakhshi, A., Kumar, K., & Rani, E. (2009). Organizational justice perceptions as predictor of job satisfaction and organization commitment. International journal of Business and Management, 4(9), 145-154.
• Baldwin, R. E. (2006). Globalisation: the great unbundling (s) (No. BOOK). Economic council of Finland.
• Bass, B. M. (1985). Leadership and Performance Beyond Expectations. The Free Pres: New York.
• Bass, B. M. (1990). From transactional to transformational leadership: Learning to share thevision. Organizational dynamics, 18(3), 19-31.
• Bies, R. J. (2001). Interactional (in) justice: The sacred and the profane. Advances in organizational justice, 89118.
• Bies, R. J., & Moag, J. S. (1986). Interactional Justice: The Management Or Moral Outrage. Research in Organizational Behavior, 9, 289-319.
• Bolat, T. (2008). Dönüşümcü Liderlik, Personeli Güçlendirme ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İlişkisi. Detay Yayıncılık: Ankara.
• Boone, L. E. & Kurtz, D. L. (2013). Çağdaş İşletme (Çev. A. Yalçın). (14.Basım). Nobel Yayıncılık: Ankara.
• Buerge, I. J. & Hug, S. J. (1998). Influence of organic ligands on chromium (VI) reduction by iron (II). Environmental science & technology, 32(14), 2092-2099.
• Carter, M. (2009). Visible Learning: A Synthesis Of Over 800 Meta‐Analyses Relating To Achievement.
• Chipunza, C. & Gwarinda, S. A. (2010). Transformational leadership in merging higher education institutions: A case study. SA Journal of Human Resource Management, 8(1), 130-140.
• Cho, J., & Dansereau, F. (2010). Are Transformational Leaders Fair? A Multi-Level Study Of Transformational Leadership, Justice Perceptions, And Organizational Citizenship Behaviors. The Leadership Quarterly, 21(3), 409-421.
• Cihangiroğlu, N. & Yılmaz, A. (2010). Çalışanların örgütsel adalet algılarının örgüt için önemi. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 19, 196-212.
• Cohen-Carash, Y. & Spector, P.E. (2001). The Role of Justice in Organizations :A MetaAnalysis. Journal Of Organizational Behavior and Human Decision Processes, 86(2), 278-321.
• Colquitt, J., Lepine, J. A., Wesson, M. J. ve Gellatly, I. R. (2011). Organizational behavior: Improving performance and commitment in the workplace (Vol. 375). New York, NY: McGraw-Hill Irwin.
• Cropanzano, R. & Wright, T. A. (2003). Procedural Justice And Organizational Staffing: A Tale Of Two Paradigms. Human Resource Management Review, 13(1), 7-39.
• Cropanzano, R., Bowen, D. E. ve Gilliland, S. W. (2007). The management of organizational justice. Academy of management perspectives, 21(4), 34-48.
• Cropanzano, R., Byrne, Z. S., Bobocel, D. R. ve Rupp, D. E. (2001). Moral virtues, fairness heuristics, social entities, and other denizens of organizational justice. Journal of vocational behavior, 58(2), 164-209.
• Çelik, H. (2011). Influence Of Social Norms, Perceived Playfulness And Online Shopping Anxiety On Customers' Adoption Of Online Retail Shopping. International Journal of Retail & Distribution Management.
• Çırak, S. & Baskan, G. A. (2015). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Örgütsel Adalet Algısı (Ankara/Yenimahalle). Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(3), 1091-1106.
• Demir, C., Yılmaz, K. & Çevirgen, A. (2010). Liderlik Yaklaşımları ve Liderlik Tarzlarına İlişkin Bir Araştırma. Akdeniz Üniversitesi Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 2(1), 129-152.
• Demir, H. & Okan, T. (2008). Etkilesimsel ve Dönüsümsel Liderlik: Bir Ölçek Gelistirme Denemesi. Yönetim Dergisi, 19(61), 72-90.
• Demir, K. (2008). Transformational Leadership and Collective Efficacy: The Moderating Roles of Collaborative Culture and Teachers' Self-Efficacy. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), (33).
• Demir, K. (2008). Transformational Leadership and Collective Efficacy: The Moderating Roles of Collaborative Culture and Teachers' Self-Efficacy. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), (33).
• Demirel, Ö. (2011). Öğretim İlke ve Yöntemleri: Öğretme Sanatı. Pegem Akademi.
• Demirel, Y. & Seçkin, Z. (2011). Örgütsel adaletin bilgi paylaşımı üzerine etkisi: İlaç sektörü çalışanlarına yönelik bir araştırma. Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanlığı, 56, 99-119.
• Dlamini. N.N.N., Garg, A.K and Muchie, M. (2017). The Impact of Transformational Leadership Style on Organizational Commitment in The Hospitality Industry, African Journal of Hospitality, Tourism and Leisure, 6 (3): 1-21.
• Eker, I. (2006). Sliding mode control with PID sliding surface and experimental application to an electromechanical plant. ISA transactions, 45(1), 109-118.
• Eraslan, L. (2004). Liderlik Olgusunun Tarihsel Evrimi, Temel Kavramlar ve Yeni Liderlik Paradigmasının Analizi, Milli Eğitim Dergisi, 2(2), 162-174.
• Erdis, E. (2013). The effect of current public procurement law on duration and cost of construction projects in Turkey. Journal of Civil Engineering and Management, 19(1), 121-135.
• Folger, R. G. ve Cropanzano, R. (1998). Organizational Justice And Human Resource Management (Vol. 7). Sage.
• Giderler A, C. (2015). Örgütsel Adalet. Örgütsel Davranışta Güncel Konular, 41-63.
• Greenberg, J. (1987). Reactions to procedural injustice in payment distributions: Do the means justify the ends?. Journal of applied psychology, 72(1), 55.
• Greenberg, J. (1990). Employee theft as a reaction to underpayment inequity: The hidden cost of pay cuts. Journal of applied psychology, 75(5), 561.
• Greenberg, L. S. (2011). Emotion-focused therapy. American Psychological Association.
• Güçlü, N. & Koşar, S. Eğitim Yönetiminde Liderlik. Ankara: Pegem Akademi.
• Gülşen, M. U. (2010). Örgütsel adalet ve kimliklenme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Kocaeli.
• Gümüş, H. (2010). Liderlik ve Örgütsel Güven Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Gürboyoğlu, J. (2009). Lider-üye etkileşiminin örgütsel adalet algısı ve tükenmişlik üzerine etkileri (Master's thesis, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Hoy, W. K. & Tarter, C. J. (2004). Organizational justice in schools: No justice without trust. International Journal of Educational Management.
• İçerli, L. (2009). Örgüt yapısı ve örgütsel adalet arasındaki ilişkiler (Doctoral dissertation, DEÜ Sosyal Bilimleri Enstitüsü).
• İçerli, L. (2010). Örgütsel adalet: Kuramsal Bir Yaklaşım. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(1), 67-92.
• İşcan, E. (2010). Petrol Fiyatının Hisse Senedi Piyasası Üzerindeki Etkisi. Maliye Dergisi, 158, 607-617.
• İyigün, N. Ö. (2012). Örgütsel adalet: Kuramsal Bir Yaklaşım. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21), 49-64.
• Karaeminoğulları, A. (2006). Öğretim Elemanlarının Örgütsel Adalet Algıları İle Sergiledikleri Üretkenliğe Aykırı Davranışlar Arasındaki İlişki Ve Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Kazancı, N. (2010). İlköğretim okullarındaki yöneticilerin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki düzeyi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Kılıç, Y., & Demirtaş, Z. (2015). Lise öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 46-58.
• Kiersch, C. E., & Byrne, Z. S. (2015). Is Being Authentic Being Fair? Multilevel Examination Of Authentic Leadership, Justice, And Employee Outcomes. Journal of Leadership & Organizational Studies, 22(3), 292-303.
• Kinter, O. (2016). Örtük Liderlik Kuramı Çerçevesinde Güç Mesafesi ile Dönüşümcü ve Etkileşimci Liderlik İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Kinter, O. (2020). Liderlik Tarzları ve Örgütsel Sessizlik İlişkisinde Örgütsel Adalet ve Kuşak Farklılıklarının Etkisi. Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Koçel, T. (2018). İşletme Yöneticiliği. Beta Yayıncılık: İstanbul.
• Kužnin, M. & Walker, J. K. (2017, October). Contemporary Leadership Challenges in Hospitality Organizations in Times of Uncertainty and Change. In DIEM: Dubrovnik International Economic Meeting (Vol. 3, No. 1, pp. 455-468). Sveučilište u Dubrovniku.
• Lerner, M. J. (1977). The justice motive: Some hypotheses as to its origins and forms 1. Journal of personality, 45(1), 1-52.
• Leventhal, H. (1980). Toward a comprehensive theory of emotion. In Advances in experimental social psychology (Vol. 13, pp. 139-207). Academic Press.
• Mehar, M. R., Sarwar, B., Rauf, S. & Asıf, M. (2015). Transformational Leadership Style and Organization Commitment. Paradigms: A Research Journal of Commerce, Economics, and Social Sciences, 9(1), 88-101.
• Meydan, C. H. & Şeşen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Detay Yayıncılık.
• Minibas-Poussard, J. & Erkmen, T. (2008). Yönetim, İletişim, Kültür [Management, communication, culture]. Istanbul: Arıkan Yayınevi.
• Mittal, S. & Dhar, R. L. (2015). Transformational leadership and employee creativity. Management Decision.
• Moorman, R. H. (1991). Relationship Between Organizational Justice And Organizational Citizenship Behaviors: Do Fairness Perceptions Influence Employee Citizenship?. Journal of applied psychology, 76(6), 845-856.
• Morçin, S. E., & Çarıkçı, İ. (2016). Dönüştürücü/Etkileşimci Liderliğin İş Tatminine Etkisinde Örgütsel Özdeşleşmenin Aracılık Rolü: Antalya’daki Beş Yıldızlı Otel İşletmeleri Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 97-112.
• Naktiyok, A., & İşcan, Ö. F. (2004). Örgütlerde Farklı Karar Verme Modelleri ve Yöneticilerin Performans Değerlendirme Kriterleri ile Bireysel Karar Verme Süreçleri Arasındaki İlişki. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 18(1-2), 287-306.
• Ngah, T. W. & Feldman, D.C. (2011). Employee Voice Behavior: A Metaanalytic Test Of The Conservation Of Resources Framework, Journal of Organizational Behavior, 33(2), 216-234.
• Nikezic, S., Puric, S. & Puric, J. (2012). Transactional and transformational leadership: Development through changes. International Journal for Quality Research, 6(3), 285-296.
• Oğuz, E. S. (2011). Toplum Bilimlerinde Kültür Kavramı. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 28(2).
• Önderoğlu, S. (2010). Örgütsel adalet algısı, iş aile çatışması ve algılanan örgütsel destek arasındaki bağlantılar. Yayınlanmış Yükseklisans Tezi)) Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji (Sosyal Psikoloji) Anabilim Dalı.
• Öter, S. & Ayan, M. S. (2016). Denizcilik İşletmelerinde Dönüşümcü Liderlik Ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişkiler Üzerine Bir Literatür Araştırması. Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dergisi, 8(1), 129-157.
• Pawar, B. S. & Eastman, K. K. (1997). The nature and implications of contextual influences on transformational leadership: A conceptual examination. The Academy of Management Review, 22(1), 80–109.
• Pelit, E. & Bozdoğan, İ. (2014). Çalışanların örgütsel adalet algılamalarının tükenmişlik düzeyleri üzerindeki etkisi: Kemer’deki beş yıldızlı otel işletmelerinde bir uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 6(2), 37-66.
• Pillai, R., Schriesheim, C. A., & Williams, E. S. (1999). Fairness Perceptions And Trust As Mediators For Transformational And Transactional Leadership: A Two-Sample Study. Journal of management, 25(6), 897-933.
• Rhodes, C. (2012). Ethics, Alterity And The Rationality Of Leadership Justice. Human Relations, 65(10), 1311-1331.
• Rowold, J. & Rohmann, A. (2009). Transformational ve Transactional Leadership Styles, Followers‟ Positive ve Negative Emotions, ve Performance in German Nonprofit Orchestras. Nonprofit Management & Leadership, 20(1), 41-59.
• Samardžija, J., Walker, J. K. & Kužnin, M. (2017). STUDENT LEADERSHIP, CAREER DEVELOPMENT AND PERSONAL SUCCESS PROFILES. Ekonomska misao i praksa, (1), 343-361.
• Sonğur, L., Turan, A. & Sonğur, G. (2017). Sağlık Sektöründe Hizmet Kalitesinin Servperf Ölçeği İle Ölçülmesi:" Şereflikoçhisar Devlet Hastanesi Örneği". Journal Of International Social Research, 10(53).
• Spector, D. L. (2001). Nuclear domains. Journal of cell science, 114(16), 2891-2893.
• Tabak, A. (2005). Lider ve Takipçileri. Asil Yayın Dağıtım: Ankara.
• Taşkıran, E. (2011). Liderlik Tarzının Örgütsel Sessizlik Üzerindeki Etkisinde Örgütsel Adaletin Rolü Ve Bir Araştırma. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Thibaut, J. W. & Walker, L. (1975). Procedural justice: A psychological analysis. L. Erlbaum Associates.
• Türk Dil Kurumu Sözlüğü (TDK), https: www.tdk.gov.tr 2020.
• Tyler, T. R., & Blader, S. L. (2003). The Group Engagement Model: Procedural Justice, Social İdentity, And Cooperative Behavior. Personality and social psychology review, 7(4), 349-361.
• Yeşil, A. (2016) Liderlik ve Motivasyon Teorilerine Yönelik Kavramsal Bir İnceleme. Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(3), 158-180.
• Yoldaş, A. (2018). Okul Yöneticilerinin Etik Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algıları Üzerine Etkilerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yukl, G. (2010). Leadership in organizations, Upper Saddler River. New Jersey: Person.