The Moderator Effect of Personality Traits in the Relationship between Workplace-From-Home Model and Organizational Loneliness

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 89 - 119, 31.12.2023

Sergen Çakır , Oya Seymen

Öz

The purpose of this article is to examine the relationship between remote work and organizational loneliness in the workplace and determine whether personality traits have a significant effect in this relationship. The study's population consists of 1012 public/private sector employees operating in Turkey. Data for the study was collected through 1012 surveys filled out and analyzed by public/private sector employees online. Before proceeding with data analysis, tests related to normal distribution were conducted to determine whether the data followed a normal distribution. Following this, confirmatory factor analysis, descriptive statistics, correlation analyses, regression analyses, and analysis of variance were performed. According to the results of the study, it was found that in both the workplace and remote work settings, remote work increased organizational loneliness (ß = 0.586, p < 0.001).

Anahtar Kelimeler

Personality traits, working in the office, remote work, organizational loneliness

İşyerinde-Evden Çalışma Modeli ve Örgütsel Yalnızlık İlişkisinde Kişilik Özelliklerinin Düzenleyici Etkisi

Öz

Bu makalenin amacı, işyerinde-evden çalışma ve örgütsel yalnızlık arasındaki ilişkiyi incelemek ve bu ilişkide kişilik özelliklerinin anlamlı bir etkisinin olup olmadığını belirlemektir. Araştırmanın evrenini, Türkiye’de faaliyet gösteren 1012 kamu/özel sektör çalışanları oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri, İnternet üzerinden kamu/özel sektör çalışanları tarafından doldurulan ve analiz edilen 1012 anket aracılığıyla elde edilmiştir. Verilerin analizine geçilmeden önce, normal dağılıp dağılmadığını belirlemek amacıyla, normal dağılım ile ilgili testler ve sonrasında doğrulayıcı faktör analizi, tanımlayıcı istatikseller, korelasyon analizleri, regresyon analizleri ve varyans analizi yapılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre; işyerinde ve evden çalışma modelinde, evden çalışmanın örgütsel yalnızlığı artırdığı (ß = 0,586, p < 0,001) belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kişilik özellikleri, işyerinde çalışma, evden çalışma, örgütsel yalnızlık

Kaynakça

• Abelsen, S. N., Vatne, S.-H., Mikalef, P., & Choudrie, J. (2021). Digital working during the COVID-19 pandemic: How task-technology fit improves work performance and lessens feelings of loneliness. Information Technology & People, 36(5), 2063-2087. https://doi.org/10.1108/ITP-12-2020-0870
• Ada, G. (2021). Beş faktörlü kişilik özelliklerinin yaşam doyumuna etkisi ve bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi.
• Akduman, G. (2020). 21. Yüzyılda örgütsel davranışta 21 güncel yaklaşım. Gazi Kitabevi.
• Akgündüz, Y. ve Çakıcı, A. C. (2015). Algılanan örgütsel desteğin örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisinde örgütsel stresin aracılık rolü: beş yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 7(2).
• Aksoy, S. (2019). Çalışma arkadaşlarına güvenin örgütsel özdeşleşmeye etkisinde işyerinde yalnızlığın aracılık rolü. Business and Economics Research Journal, 10(1), 203-218.
• Akveran, İ. O., ve Aytekin, P. E. (2020). Adı Vasfiye ve dağınık yatak filmlerinin Carl Rogers’in kişilik kuramı bağlamında incelenmesi. SineFilozofi, 130-147.
• Allport, G. W. (1937). Personality: A psychological interpretation. Holt.
• Allport, G. W. (1968). The person in psychology: Selected essays. Beacon Press.
• Ashcraft, D. M. (2015). Personality theories workbook (6th Edition). Cengage Learning.
• Atak, H. (2009). Big five traits and loneliness among Turkish emerging adults. International Journal of Behavioral, Cognitive, Educational and Psychological Sciences 1(2), 124-128.
• Atmaca, T. (2020). Öğretmenlerin kişilik tipleri ile mesleğe yabancılaşma arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 491-506.
• Aydın, S. (2019). Kişiliğin değerlendirilmesinde projektif testler. Palme Yayınevi.
• Aytaç, S. (2000). İnsanı anlama çabası. Ezgi Kitabevi Yayınları.
• Azucar, D., Marengo, D., & Settanni, M. (2018). Predicting the Big 5 personality traits from digital footprints on social media: A meta- analysis. Personality and individual differences, 124, 150-159.
• Berkün, S. (2013). Özürlülerin istihdamında ev esaslı tele çalışma (evde tele çalışma): Bursa ili belediyelerinden örnekler (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Uludağ Üniversitesi.
• Bolat, O. İ. (2017). İşletme hizmet verme yatkınlığı ve tükenmişlik ilişkisi: çalışan hizmet verme yatkınlığı ve duygusal emeğin etkisi. Detay Yayıncılık.
• Bolat, T. (2000). Otel işletmelerinde stratejik pazarlama planlaması ve bir uygulama. 5. Ulusal Pazarlama Kongresi, 137-158.
• Bruck, C. S., ve Allen, T. D. (2003). The relationship between big five personality traits, negative affectivity, type A behavior, and work– family conflict. Journal of Vocational Behavior, 63(3), 457-472.
• Can, H., Azizoğlu, Ö. A. ve Aydın, E. M. (2015). Örgütsel davranış (2. Baskı). Siyasal Kitabevi.
• Cattell, R. B. (1943). The description of personality: basic traits resolved into clusters. The Journal of Abnormal and Social Psychology, 38(4), 476–506. https://doi.org/10.1037/h0054116
• Ceyhan, S. ve Yıldırım, M. (2020). Kişilik özelliklerinin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi: Beş yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 18(38), 723-745.
• Costa, P. T., & Mccrae, R. R. (1995). Domains And Facets: Hierarchical Personality Assessment Using The Revised Neo Personality Inventory. Journal of Personality Assessment, 64(1), 21-50.
• Costello, A. B. and Osborne, J. (2019) Best practices in exploratory factor analysis: four recommendations for getting the most from your analysis. Practical Assessment, Research, and Evaluation, 10(7), 1-9.
• Cüceloğlu, D. (2010). İnsan ve davranışı, psikolojinin temel kavramları (19. Baskı). Remzi Kitabevi.
• Çelikbaş, B., Özdemir, H. ve Tatar, A. (2019). Genç yetişkinlerde benlik saygısının yordanmasında beş faktör kişilik modelinin rolünün incelenmesi. İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 281-296.
• Çetin, F., Şeşen, H. ve Basım, H. N. (2013). Örgütsel psikolojik sermayenin tükenmişlik sürecine etkileri: Kamu sektöründe bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(3), 95-108.
• Çetin, F., ve Varoğlu, A. K. (2009). Özellikler Bağlamında Girişimcinin Beş Faktör Kişilik Örüntüsü. Savunma Bilimleri Dergisi, 8(2), 51-66.
• Çiçek, İ. ve Aslan, A. E. (2020). Kişilik ve beş faktör kişilik özellikleri: Kuramsal bir çerçeve. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 10(1), 137-147.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları. (4. Baskı). Pegem Akademi.
• De Feyter, T., Caers, R., Vigna, C., & Berings, D. (2012). Unraveling the impact of the Big Five personality traits on academic performance: The moderating and mediating effects of self-efficacy and academic motivation. Learning and Individual Differences, 22(4), 439-448.
• Demir, N. ve İnandı, Y. (2023). Okul yöneticilerinin örgütsel adalt davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık ve örgütsel güven duyguları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 57, 1-29.
• Demir, S. ve Çobanoğlu, N. (2022). Eğitim örgütlerinde iş yaşamında yalnızlık ile yaşam doyumu ilişkisi: İşle bütünleşmenin aracı rolü. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 21(82), 546-558.
• DiClemente, R. J., Crosby, R., & Kegler, M. C. (2009). Emerging theories in health promotion practice and research. John Wiley.
• Digman, J. M., & Takemoto-Chock, N. K. (1981). Factors in the natural language of personality: Re-analysis, comparison, and interpretation of six major studies. Multivariate Behavioral Research, 16(2), 149–170. https://doi.org/10.1207/s15327906mbr1602_2
• Doğan T., Çetin B., Sungur M. Z. (2009). İş Yaşamında Yalnızlık Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 10, 271-277.
• Eysenck, H. J. (1947). Dimensions of personality. Kegan Paul.
• Geyik, Ö. ve Turna, F. (2021). Kayıt dışı ekonomide farklı bir boyut: evden çalışma. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 256-273.
• Giluk, T. L., & Postlethwaite, B. E. (2015). Big Five personality and academic dishonesty: A meta-analytic review. Personality and individual differences, 72, 59-67.
• Goldberg, L. R. (1992). The development of markers for the Big-Five factor structure. Psychological Assessment, 4(1), 26–42. https://doi.org/10.1037/1040-3590.4.1.26
• Güler, M. ve Nalbant, F. (2022). Evden çalışma uygulamasının çalışanlar üzerinde yaratabileceği sorunlar ve çözüm önerileri. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 11(1) , 530-549.
• Güney, S. (2020). Asistanlık, yüksek lisans, doktora yeterlilik ve doçentlik sınavları için yönetim ve organizasyon el kitabı. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Gürcan, D. (2015). Benlik farklılıklarına Rogers’in danışan odaklı terapisi ile yaklaşım: vaka çalışması. Ayna Klinik Psikoloji Dergisi, 2(1), 13-26.
• Hair, J., Black. W., Babin. B., & Anderson. R. (2010) Multivariate data analysis. (7. Baskı). Pearson Education.
• Hobfoll, S. E. (1988). The ecology of stress. Hemisphere Publishing Corp.
• Hobfoll, S. E., & Lilly, R. S. (1993). Resource conservation as a strategy for community psychology. Journal Of Community Psychology, 21(2), 128-148.
• Hobfoll, S. E., Freedy, J., Lane, C., & Geller, P. (1990). Conservation of social resources: Social support resource theory. Journal of Social and Personal Relationships, 7(4), 465-478.
• Holmgreen, L., Tirone, V., Gerhart, J., & Hobfoll, S. E. (2017). Conservation of resources theory. The handbook of stress and health: A guide to research and practice, 2(7), 443-457.
• Işık, Ş. (2020). Psikolojiye giriş (3. Baskı). Pegem Akademik Yayıncılık.
• İnanç, B. Y. ve Yerlikaya, E. E. (2015-2018-2020). Kişilik kuramları. Pegem Akademik Yayıncılık.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (5. Baskı). Asil yayın Dağıtım.
• Karaduman, M. (2013). İş yaşamında yalnızlık algısının örgütsel vatandaşlık davranışı ile ilişkisi ve öğretmenler üzerinde bir uygulama (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi.
• Keser, A. ve Karaduman, M. (2014). İş yaşamında yalnızlık algısının örgütsel vatandaşlık davranışı ile ilişkisi ve öğretmenler üzerinde bir araştırma. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 3(7), 178-197.
• Kıcır, B. (2019). Evden çalışma: Özgürlük mü esaret mi?. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1), 173-196.
• Kleinbaum, D. G., Kupper, L., Muller K., & Nizam, A. (1998). Applied regression analysis and other multivariate methods (3rd Edition). Duzbury Press.
• Koç, Y. (2020). Danışan merkezli manevi danışmanlık örneği olarak İslam peygamberi Hz. Muhammed’in uygulamaları. Türk Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Dergisi, 2, 159-200.
• Koçak, O. ve Kavi, E. (2010). Bilgi toplumunda evden çalışmanın etik boyutu. Journal of Social Policy Conferences, 0(59), 69-88.
• Korunur, R. ve Taştan, N. (2020). Üniversite öğrencilerinin eş seçimi kriterlerinin kişilik özellikleri ile ilişkisinin incelemesi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 313-322.
• Koyuncu, A. G. (2006). Enformel sektörde kadın emeği: Evde çalışma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi.
• Kurt, G. D. ve Yıldız, Ç. E. (2020). Kişilik kuramları: Gerçek yaşamdan kişilik analizi örnekleriyle. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Kürü, S. A. ve Kayış, A. (2020). Örgütsel politika algısı ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişki: Örgütsel yalnızlığın aracılık etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(38), 41-57.
• Luthans, F. (1995). Organizational behavior (6. Baskı). Literatür Yayıncılık.
• May, R. (1997). Kendini arayan insan (Çev. Ayşen Karbat). Kuraldışı Yayıncılık.
• McCrae, R. R., & Costa, P. T. (1991). The NEO Personality Inventory: Using the Five-Factor Model in counseling. Journal of Counseling & Development, 69(4), 367–372. https://doi.org/10.1002/j.1556- 6676.1991.tb01524.x
• McCrae, R. R., & Costa, P. T., Jr. (1999). A Five-Factor theory of personality. In L. A. Pervin & O. P. John (Eds.), Handbook of personality: Theory and research (pp. 139–153). Guilford Press.
• Mercan, N., Oyur, E., Alamur, B., Gül, S. ve Bengül, S. (2012). İşyeri yalnızlığı ve sosyal fobi arasındaki ilişkiye yönelik bir araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(1), 213-226.
• Merdan, E. (2013). Beş faktör kişilik kuramı ile iş değerleri ve ilişkisinin incelenmesi: Bankacılık sektöründe bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7).
• Niebuhr, F., Borle, P., Börner-Zobel, F., & Voelter-Mahlknecht, S. (2022). Healthy and happy working from home? Effects of working from home on employee health and job satisfaction. International journal of environmental research and public health, 19(3), 1122.
• Özdemir, B. (2021). İşyerinde yalnızlığın örgütsel sinizm üzerindeki etkisinde tükenmişliğin aracı rolünün incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(5), 1421-1439.
• Özdemir, S. ve Cemaloğlu, N. (2021). Örgütsel davranış ve yönetimi (3. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Özsoy, E. ve Yıldız, G. (2014). Kişilik kavramının örgütler açından önemi: Bir literatür taraması. İşletme Bilimi Dergisi, 1(2), 1-12.
• Pallant, J. (2007). SPSS Survival Manual. Routledge.
• Parlak, Ö. ve Koçoğlu Sazkaya, M. (2018). Beş faktör kişilik özelliklerinin iş yaşamında yalnızlık üzerine etkisinin incelenmesi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 8(1), 149-165.
• Schultz, D. P., & Schultz, S. E. (2016). Theories of personality. Cengage Learning.
• Seymen, O. (1995). İnsan kaynakları yönetiminde, “işgören performansının değerlendirilmesi süreci" nin konaklama işletmeleri açısından incelenmesi ve bir model önerisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi.
• Seymen, O. A. (1999). İşletmelerde yeniden yapılanma (reengineering) süreci ve otel işletmelerinde ziyafet organizasyonu için bir model önerisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi.
• Spagnoli, P., Manuti, A., Buono, C., & Ghislieri, C. (2021). The good, the
• bad and the blend: the strategic role of the “middle leadership” in work-family/life Dynamics during remote working. Behavioral Sciences, 11(8), 112.
• Sürgevil, O. (2008). Farklılık kavramına ve farklılıkların yönetimine temel oluşturan sosyopsikolojik kuramlar ve yaklaşımlar. Balıkesir
• Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(20), 111-124.
• Tarakçı, U. A. (2019). Örgütlerde öz yeterlilik algısı ve performans ilişkisinde kişilik profillerinin düzenleyici rolü ve koçluk hizmeti alan çalışanlar üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Balıkesir Üniversitesi.
• Tatar, A. (2021). Uzun form beş faktör kişilik envanteri ve gözden
• geçirilmiş uzun form altı faktörlü kişilik envanteri faktör yapılarının karşılaştırılması. Humanistic Perspective, 3(3), 610-625.
• Tatar, A. Namlı, M., Özüdoğru, M. T., Uysal, A. R., Yeşilkanat, G., Bahadır, E., Kalender, B. ve Aydın, S. (2017). A Psikolojik Yıldırma Ölçeği’nin geliştirilmesi ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi. İş’te Davranış Dergisi, 2(2), 79-88.
• Tekin, Ö. A. (2012). Beş faktör kişilik özellikleri ve yabancılaşma arasındaki ilişki: Beş yıldızlı otel çalışanları üzerine bir uygulama (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Akdeniz Üniversitesi.
• Thomas, J. C., & Segal, D. L. (Eds.). (2006). Comprehensive handbook of personality and psychopathology, personality and everyday functioning. John Wiley & Sons.
• Tiftik, C. (2021). Covid-19 başta olmak üzere salgınlar sürecinde evden çalışmanın işletmelerin gelecek stratejilerine etkileri. Ekonomi İşletme ve Yönetim Dergisi, 5(1), 26-48.
• Tilki, M., Yıldıran, C. ve Fidan, Y. (2021). A ve b kişilik tiplerine göre çalışanların performans algılarındaki farklılık analizi. Ekonomi İşletme ve Yönetim Dergisi, 5(2), 98-124.
• Topses, G. (2012). Davranışçı ve varoluşçu–hümanistik psikolojik danışma kuramlarının ayırt edici ve örtüşen nitelikleri. International Journal of New Trends in Arts, Sports ve Science Education 1(3), 67- 75.
• Tutar, H. (2016). Sosyal psikoloji (3. Baskı). Seçkin Yayınevi.
• Ulu, M. (2018). Hayatı anlamlandırma ile kişilik özellikleri arasındaki ilişki üzerine. Bilimname, 36, 165-187.
• Uslu Demir, Y., ve Hancıoğlu, Y. (2011). Örgüt içinde birey ve kişilik: iş ve kişilik uyumunun önemi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 46(2), 66-79.
• Wahyuni, D., & Muafi, M. (2021). Effects of workplace loneliness and perceived organizational support towards intention to leave mediated by Organizational commitment. International Journal of Research İn Business And Social Science (2147-4478), 10(4), 01-16.
• Wontorczyk, A., & Rożnowski, B. (2022). Remote, hybrid, and on-site work during the sarscov-2 pandemic and the consequences for stress and work engagement. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(4), 2400.
• Wright, S., Burt, C., & Strongman, K. (2006). Loneliness in the workplace: Construct definition and scale development. New Zealand Journal of Psychology, 35(2), 59-68
• Yeke, S. (2015). Çalışanların kişilik özellikleri, örgütsel vatandaşlık davranışı ve iş tutkunluğu arasındaki ilişkiler: Bir alan araştırması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi.
• Yıldırım, Ş. (2018). Müracaatçı merkezli yaklaşımın sosyal hizmet uygulamalarında kullanımı. MCBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 16(3), 97- 111.
• Zhou, X. (2018). A review of researches workplace loneliness. Psychology, 9(5), 1005- 1022.