An agreement reference to Babagân Bektaşiship

Yıl 2022, , 473 - 491, 31.12.2022

Kenan Ziya Taş

https://doi.org/10.31795/baunsobed.1137697

Cited By: 1

Öz

Erkannames, which express the collective memory of Babagan Bektashism and describe its erkan, are refined texts that aim to give more information with less words. Except for a few exceptions, since almost all of them were written in Ottoman Turkish and Arabic letters, it is not possible for today's people to benefit from these texts. The transfer of Bektashi annals to today's Turkish and the analysis of the content are important in terms of the correct recognition of Bektashism in Turkish society, as well as having a key role for today's Bektashi studies.
The subject of this study is Der Beyân-ı Ta‘rîf-i Erkan Fî Tarîkati 'Aliyye-i Bektaşiyye Erkannâme, which describes the confession method in Babagân Bektashism. The work is registered in the library of Hacı Bektaş-ı Veli Research Application and Research Center in terms of Turkish Culture, affiliated to Hacı Bayram Veli University, with archive number B 279 Dossier 112 and under the name Albania Erkanname. In the text, which is a classical Bektashi mandate, the ceremony of joining the sect is described by making a confession.
In the study, the text features and sources of the erkannâme named Der Beyân-ı Ta'rîf-i Erkan Fî Tarikat 'Aliyye-i Bektaşiyye were emphasized, the religion and sect nationalities included in the erkanname were determined, the application of the professed order according to the erkanname and the principles of belief that should be found in an aspirant. moral characteristics are explained. After the content of the text was deciphered, transliteration of the promulgation was made and finally the original of the text was included.

Anahtar Kelimeler

Confession, erkân, erkânnâme, Babagân, Bektashism

Babagân Bektaşiliğine ait bir ikrar erkânnâmesi

Öz

Babagân Bektaşiliğinin kolektif belleğini ifade eden ve erkânını anlatan erkânnâmeler, az sözle çok bilgi vermeyi amaçlayan rafine metinlerdir. Bunların birkaç istisnası hariç neredeyse tamamı Osmanlı Türkçesiyle ve Arap harfleriyle kaleme alındıkları için günümüz insanının bu metinlerden istifade etmesi söz konusu değildir. Bektaşi erkânnâmelerinin günümüz Türkçesine aktarılması ve içerik analizinin yapılması, günümüz Bektaşi araştırmaları için anahtar bir role sahip olduğu gibi Bektaşiliğin Türk toplumunda doğru tanınması bakımından da önemlidir.
Bu çalışmanın konusu Babagân Bektaşiliğinde ikrar erkanını anlatan Der Beyân-ı Ta‘rîf-i Erkân Fî Tarîkati ‘Aliyye-i Bektaşiyye adlı erkânnâmedir. Eser, Hacı Bayram Veli Üniversitesi’ne bağlı Türk Kültürü Açısından Hacı Bektaş-ı Veli Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi kütüphanesinde B 279 Dossier 112 arşiv numarasıyla ve Arnavutluk Erkanname adıyla kayıtlıdır. Klasik bir Bektaşi erkânnâmesi olan metinde ikrar vererek tarikata intisap töreni anlatılmaktadır.
Çalışmada Der Beyân-ı Ta‘rîf-i Erkân Fî Tarîkati ‘Aliyye-i Bektaşiyye adlı erkânnâmenin metin özellikleri ve kaynakları üzerinde durulmuş, erkânnâmede yer verilen din ve tarikat uluları tespit edilmiş, erkânnâmeye göre ikrar erkânının uygulanması ve bir talipte bulunması gereken inanç esasları ve ahlaki özellikleri izah edilmiştir. Metnin içeriği deşifre edildikten sonra erkânnâmenin transliterasyonu yapılmış ve nihayet metnin orijinaline yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İkrar, Bektaşilik, erkân, erkânnâme, Babagân

Kaynakça

• Kur’ân-ı Kerim Me’âli, Diyanet İşleri Başkanlığı (2011). (Haz. Altuntaş Halil - Şahin Muzaffer). Yenigün Mat. San. Tic. Ltd.. Şti.
• Noyan, B. (2010). Bütün yönleriyle Bektaşilik ve Alevilik (8. Cilt) Ankara: Ardıç Yayınları.
• Oytan, M. T. (1956). Bektaşiliğin içyüzü: Dibi köşesi yüzü ve astarı nedir? İstanbul: İstanbul Maarif Kitaphanesi.
• Öğe, M. (2022a). Risâle-i Merâsim-i Bektaşi Adlı Esere Göre Bektaşi Nasıl İkrar Verir?. Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 7 (2), 951-979.
• Öge, M. (2022b). Babagân Bektaşililğine ait bir tıraş erkânnâmesi ‘Der Beyân-ı Erkân-ı Tırâş ve İntisâb-ı Tarîk-i Bektâşiyye’. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 103 (Eylül 2022), 363-375.
• Öğe, M. (2022c). Bektaşi Tarikatına Ait Bir Halifelik Tıraş Erkânnâmesi: “Menzil-i Hilâfet Tıraş-ı Erkân”. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12 (2), 1159-1174.
• Özdemir, A. R. (2021).“Alevi-Bektaşi yolunda anlam ve özellikleriyle ‘Erkan’ kavramı”. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (SBARD) 37, 111-130.
• Özdemir, Ö. ve Özdemir A. R. (2022). Babagân Bektaşiliğinin kolektif belleği: Erkânnâmeler ve Türkiye’deki Neşri. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 15 (37) , 72-90
• Soyyer, A. Y. (2019). Hünkâr: Ansiklopedik Bektaşilik Sözlüğü. İstanbul: Post Yayınevi.