Cumhuriyetin 100. yılında cumhuriyeti hazırlayan olaylardan İzmir'in işgalinin Balıkesir basınına yansımaları

Yıl 2023, , 33 - 48, 29.10.2023

Aydın Güler

https://doi.org/10.31795/baunsobed.1353525

Öz

Çalışma, I. Dünya Savaşı’nın sonunda Yunanlıların İzmir’i işgal edişinin Balıkesir basınında nasıl karşılık bulduğunun tespit edilmesini amaçlamaktadır. İzmir’in işgalinden önce Wilson ilkeleriyle kısmen sakinleyen Türk milleti, Paris Barış Antlaşması’nın kararlarıyla ciddi anlamda sarsılmıştır. 15 Mayıs 1919’da Yunanlıların İzmir’e işgal amacıyla ayak basmasıyla yalın gerçekle burun buruna gelmiş, Padişah ve İstanbul Hükümeti’nden kendilerine herhangi bir fayda veya yardım gelmeyeceğini anlamıştır. Bu durumu doğru bir şekilde kavrayan Türk milleti, İzmir’de başlayan işgalin devamının geleceğini anlayarak hızla örgütlenmiş, yurt genelinde Müdafaa-i Hukuk veya Redd-i İlhak gibi cemiyetler kurmuştur. Bu şekilde işgallerin haksız ve hukuksuz yollardan gerçekleştirildiğini uluslararası camiaya hukuk yoluyla anlatmış hem de silahlı direnişin yani Kuva-yı Milliye’nin hazırlıklarını yapmıştır. Yurt çapında böyle geniş bir hareket, basın tarafından da sıkı bir şekilde desteklenmiştir. Millî Mücadele döneminde çıkan İzmir’e Doğru da bu gazetelerden biridir. Bu gazeteye ilaveten Balıkesir’in köklü gazeteleri olan Karesi¸ Türk Dili ve Balıkesir Postası gibi gazeteler de yayımladıkları şiirler, haberler, anma haberleri ve hatıratlar yoluyla İzmir’in işgali gibi Türk tarihinin önemli dönüm noktalarından birini sayfalarına taşımışlardır. Bu bilgiden hareketle, çalışmada bu haberler, hatıratlar içeriğin işaret ettiği şekillerde tasnif edilerek incelenmiş, Balıkesir basınının İzmir’in işgali karşısındaki duruşu ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

İzmir’in işgali, Karesi, İzmir’e Doğru, Türk Dili, Balıkesir Postası

At the 100th anniversary of the republic reflections of the occupation of Izmir, the event that prepared the republic, on the Balıkesir press

Öz

The study aims to determine how the Greeks' occupation of Izmir at the end of World War I was received in the Balıkesir press. The Turkish nation, which had partially calmed down with the Wilsonian principles before the occupation of Izmir, was seriously shaken by the decisions of the Paris Peace Treaty. On 15 May 1919, when the Greeks set foot in Izmir for the purpose of occupation, they came face to face with the stark reality and understood that they would not receive any benefit or help from the Sultan and the Istanbul Government. Understanding this situation correctly, the Turkish nation, understanding that the occupation that started in Izmir would continue, quickly organised itself and established associations such as Müdafafa-i Hukuk or Redd-i İlhak throughout the country. In this way, they explained to the international community that the occupations were carried out unjustly and unlawfully through legal means, and made preparations for armed resistance, that is, the Kuva-yı Milliye. Such a nationwide movement was also strongly supported by the press. İzmir'e Doğru, published during the period of the National Struggle, is one of these newspapers. In addition to this newspaper, the well-established newspapers of Balıkesir such as Karesi¸ Türk Dili and Balıkesir Postası carried one of the important turning points of Turkish history such as the occupation of İzmir to their pages through poems, news, commemorative news and memoirs they published. Based on this information, in this study, these news and memoirs were classified and analysed in the ways indicated by the content, and the stance of the Balıkesir press against the occupation of Izmir was revealed.

Anahtar Kelimeler

Occupation of Izmir, Karesi, İzmir’e Doğru, Türk Dili, Balıkesir Postası

Kaynakça

• Akarslan, M. (1996). Millî Mücadele döneminde Balıkesir’de kamuoyunun oluşması ve Hey’et-i Merkeziye karar defteri, Atatürk Yolu, 5(17), 1-24.
• Akşin, S. (1986). Paris Barış Konferansı’nın Yunanlıları İzmir’e çıkarma kararı. Üçüncü Askeri Tarih Semineri Bildirileri- Tarih Boyunca Türk Yunan İlişkileri, Genelkurmay Basımevi.
• Arıkan, Z. (1988). İşgal dönemi İzmir basını. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 5, 145-166.
• Arıkan, Z. (1999-2003). Milli Mücadele’de Balıkesir, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 24, 469-474.
• Avcı, C. (2019). Millî Mücadele ve Atatürk döneminde Balıkesir’in yeri ve önemi, Millî Mücadelenin 100. Yılında Kuva-yı Milliye Şehri Balıkesir Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı I. Cilt, Balıkesir: Balıkesir Büyükşehir Belediyesi Kent Arşivi Kültür Yayınları, 117-124.
• Ayhan, B. (2008). Kuva-yı Millîye’nin propaganda gazetesi: İzmir’e Doğru, Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 325-343.
• Bolak, M. V. (1950, 13 Nisan). Millî Mücadele’de Balıkesir -1, Balıkesir Postası, 2-3.
• Bozan, O. (2019). İzmir’in işgaline Mardin ve çevresinden tepkiler, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, 30-42.
• Cephelerde vaziyet (1919, 20 Teşrinisani). İzmir’e Doğru, 2, 2.
• C.H.F. Halkevleri talimatnamesi esas maddelerinden (1932). Hakimiyeti Milliye Matbaası.
• Çakır, G. (2022a) Türk ordusunun İzmir’e giriş sürecinin Türk basınındaki yansımaları (26 Ağustos 1922- 13 Eylül 1922), Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi¸ XXII (Özel sayı 2022), 35-71.
• Çakır, G. (2022b). Büyük Taarruz öncesinde Yunanistan’ın Anadolu’da tutunma çabaları: İstanbul’un işgali projesi ve Anadolu’da muhtariyet ilanları, Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 100. Yılında Büyük Taarruz Özel Sayısı, 6, 61-82.
• Çevik, Z. (2017). Kuvâ-yı Milliye şehri Balıkesir kentin yakın tarihinden sosyal ve kültürel izler, Karesi Belediyesi Kültür Yayınları.
• Fas hükümetinin tebliği (1919, 9-13 Kânunuevvel). İzmir’e Doğru, 9,2.
• Gökdemir, O. (haz.) (2010). İzmir’e Doğru, İzmir Büyükşehir Belediyesi.
• Hatipoğlu, F. (1945a, 13 Mart). Balıkesir’de Kuva-yı Milliye nasıl teşekkül etti -1, Balıkesir Postası, 2.
• Hatipoğlu, F. (1945b, 17 Mart). Balıkesir’de Kuva-yı Milliye nasıl teşekkül etti -5, Balıkesir Postası, 2.
• Hatipoğlu, F. (1945c, 19 Mart). Balıkesir’de Kuva-yı Milliye nasıl teşekkül etti -6, Balıkesir Postası, 2.
• Hatipoğlu, F. (1945d, 20 Mart). Balıkesir’de Kuva-yı Milliye nasıl teşekkül etti -7, Balıkesir Postası, 2.
• Hatipoğlu, F. (1945e, 21 Mart). Balıkesir’de Kuva-yı Milliye nasıl teşekkül etti -8, Balıkesir Postası, 2.
• Hatipoğlu, F. (1945f, 22 Mart). Balıkesir’de Kuva-yı Milliye nasıl teşekkül etti -9, Balıkesir Postası, 2.
• İlgürel, M. (1999). Balıkesir kongreleri, İstanbul: Atatürk Araştırma Merkezi.
• İskender, S. (2005). Karesi gazetesindeki edebî ve kültürel muhteva üzerine bir inceleme [yüksek lisans tezi], Balıkesir Üniversitesi.
• İşgal aleyhinde (1919, 20 Teşrinisani). İzmir’e Doğru, 2.2.
• İzmir’e Doğru (1919, 16 Teşrinisani). İzmir’e Doğru,1, 1.
• İzmir’imiz için miting (1919, 23 Teşrinisani). İzmir’e Doğru, 4,1.
• İzmir meselesi (1919, 18 Kânunuevvel). İzmir’e Doğru, 10,1.
• İzmir Metropoliti’nin Şenaatleri (1919, 20 Kânunuevvel). İzmir’e Doğru, 11,2.
• İzmir Türk’tür (1920, 16 Mayıs). İzmir’e Doğru, 62,2.
• İzmir zenginleri (1920, 7 Kânunusani). İzmir’e Doğru, 16,2.
• Kaya, E. (2008). Milli Mücadele’de İzmir’e Doğru Gazetesi, Turkish Studies, 3(1), 296-313.
• Kocabaşoğlu, U. ve Birinci, A. (1995). Osmanlı vilâyet gazete ve matbaaları üzerine gözlemler. Kebikeç, 2, 101-103.
• Kutay, C. (1986). Milli Mücadele’de devletleşen belde: Balıkesir, Milli Mücadele’de Balıkesir, 9-30.
• Matbuat cemiyetinin tebliği, (1920, 12 Mart). İzmir’e Doğru, 41, 2.
• Mısır’da Rumlar (1919, 9-13 Kânunuevvel). İzmir’e Doğru, 9,2.
• Milli Mücadele’de Balıkesir (2021). Ed. Dündar Alikılıç, Balıkesir: Balıkesir Büyükşehir Belediyesi Kent Arşivi Yayınları.
• Okurlarımıza (14 Eylül 1975). Türk Dili, s.3.
• Özer, F. (1998). Millî Mücadele’de Balıkesir [Doktora Tezi], İstanbul Üniversitesi.
• Özkaya, Y. (1988). İzmir’in işgalinin Anadolu’daki tepkileri, Atatürk Yolu Dergisi, 1(1), 65-74.
• Özsarı, M. (2013). Türk Dili gazetesinde 1935’te yayımlanan bir edebiyat anketi. Ş. Çelik, S. Genç (Ed.) Uluslararası Balıkesir’e Değer Katan Şahsiyetler Sempozyumu: Bildiriler (255-261). Balıkesir Belediyesi.
• Özüçetin, Y. (2011). Anadolu gazetelerinden biri olan “İzmir’e Doğru” ve Pierre Loti’nin gazetedeki yazıları, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(18), 264-273.
• Sevgili İzmir’imiz için miting (1919, 30 Teşrinisani). İzmir’e Doğru, 5,1.
• Son Haberler (1920, 26 Mayıs). İzmir’e Doğru, 65, 2.
• Sunay, S. (2021). Mülki ve askerî görevlilerin raporlarına göre Yunan işgali altında Balıkesir (1920-1922), Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 39, 1-37.
• Turan, Ş. (1991). Türk devrim tarihi, Bilgi Yayınevi.
• Yunan gazeteleri (1920, 7 Kânunusani). İzmir’e Doğru, 16, 2.
• Yunan ordusunda isyan (1920, 12 Mart). İzmir’e Doğru, 41, 2.
• Yunan Tahrikâtı, (1919, 24 Kânunuevvel). İzmir’e Doğru, 12,1.
• Yunan zabıtasının icraatı (1919, 20 Kânunuevvel). İzmir’e Doğru, 11,2.
• Yurdakök, A. (1992). Balıkesir basın tarihi, İnce Ofset.
• Zürcher, E. J. (1987). Millî Mücadelede İttihatçılık, Bağlam Yayınları.