Erken Cumhuriyet Dönemi dergilerinde kadın imajı ve modern konut ilişkisi üzerine bir inceleme

Yıl 2023, , 493 - 508, 29.10.2023

Pınar Şahin

https://doi.org/10.31795/baunsobed.1354721

Öz

Erken Cumhuriyet Dönemi, geleneksel kültür ve yaşamdan modern yaşama bir geçiş niteliği taşır. Yirminci yüzyılın başında, hayatın hemen her alanında hissedilen bu değişim ve dönüşüm süreci, toplumsal yaşamda, kent mekânında ve mimarlık alanında da kendisini göstermiştir. Özellikle, kadının birey olarak güçlenen rolü ve bunun sosyal ilişkilerdeki etkileri, günlük yaşamı ve dolayısı ile en temel yaşam birimi olan konut mekanını önemli ölçüde etkilemiştir. Bu dönemde, modern, eğitimli ve sosyal yaşamda var olan kadın imajı ile ilişkilendirilen yeni konut anlayışı, topluma modern yaşamı öğretmeyi görev bilen yazılı medyada da çokça yer almıştır. Dönemin kültür, sanat, yaşam temalı dergileri incelendiğinde modern konut tasarımı, iç mekân düzenlemesi ve mobilya seçimlerinin modern kadın temasıyla ilişkilendirildiği pek çok içeriğin yer aldığı görülmektedir. Bu da konutun barınma mekânı olmaktan öte, yeni yaşam kültürünün bir yansıması, kadının ise bu kültürün temsili olarak değerlendirildiğine dikkat çekmektedir. Bu bağlamda çalışmada, Erken Cumhuriyet’in modern konut anlayışı ve kadın imajı ilişkisinin, dönemin dergi içerikleri üzerinden araştırılması amaçlanmıştır. Çalışmada, dönemin popüler yayınlarından Muhit, Ev Kadın, Ev İş, Yıldız ve Yedigün dergileri incelenmiştir. Yapılan çalışma sonucunda, içeriklerde genel olarak kadının evin birincil kullanıcısı ve karar vericisi olarak kabul edildiği belirlenmiştir. Bunun yanı sıra, yeni konut tasarımına dair detayların, mekânsal önerilerin ve mobilya tercihlerinin, modern kadın temalı görseller ve söylemler aracılığı ile ifade edildiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Erken Cumhuriyet Dönemi, Konut, Kadın, Dergi

An investigation on the relationship between the image of women and modern housing in the magazines of the Early Republican Period

Öz

The Early Republican Period was a transition from traditional culture and life to modern life. This process of change and transformation, experienced in almost every aspect of life at the beginning of the twentieth century, also manifested itself in social life, urban space, and the field of architecture. In particular, the empowering role of woman as individual and its effects on social relations significantly affected daily life and, thus, the most basic living unit, housing space. During this period, the new concept of housing, associated with the image of modern, educated, and social woman, was also widely featured in the print media, which considered it its duty to teach modern life to society. When the culture, art, and life-themed magazines of the period are analysed, it is seen that there were many contents in which modern housing design, interior arrangement, and furniture choices were associated with the theme of modern woman. This draws attention to the fact that the house was considered a reflection of the new living culture rather than a place of shelter, and the woman was regarded as the representation of this culture. In this context, this study aims to investigate the relationship between the concept of modern housing and the image of woman in the Early Republic through the magazine contents of the period. In the study, Muhit, Ev Kadın, Ev İş, Yıldız, and Yedigün magazines, which were popular publications of the period, were examined. As a result of the study, it was determined that the woman was generally accepted as the primary user and decision-maker of the house in the contents. Furthermore, it has been observed that the details, spatial suggestions, and furniture preferences of the new housing design were expressed through modern women-themed images and discourses.

Anahtar Kelimeler

Early Republican Period, Housing, Woman, Magazine

Kaynakça

• Abadan-Unat, N. (1978). The modernization of Turkish women. Middle East Journal, 32(3), 291-306.
• Akcan, E. (2012). Architecture in translation. Duke University Press.
• Akın, İ. (2019). Yıldız Dergisi (1938-1954) odağında sinema dergiciliği ve modernleşmeye bir bakış. [Master dissertation]. Istanbul University.
• Alsaç, Ü. (1976). Türkiye’deki mimarlık düşüncesinin Cumhuriyet dönemindeki evrimi. [Doctoral dissertation]. Istanbul Technical University.
• Aslanoğlu, İ. (2001). Erken Cumhuriyet Dönemi mimarlığı, 1923-1938. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları.
• Atatürk Ansiklopedisi. (n.d.). Muhit Dergisi. In Atatürk Ansiklopedisi. Retrieved October 04, 2023, from https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/muhit-dergisi.
• Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi. (2006). Atatürk’ün söylev ve demeçleri I-III (5th ed.). Ankara: Divan Yayıncılık.
• Aydın, H. (2015). Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Türkiye’de kadın. Current Research in Social Sciences, 1(3), 84-96.
• Bakacak, A.G. (2009). Cumhuriyet dönemi kadın imgesi üzerine bir değerlendirme. Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 44, 627-638.
• Batur, A. (2005). A concise history: architecture in Turkey during the 20th century. Chamber of Architects of Turkey.
• Bayraktar, A.N. (2016). Başkent Ankara’da Cumhuriyet sonrası yaşanan büyük değişim: modern yaşam kurgusu ve modern mekânlar. Ankara Araştırmaları Dergisi, 4(1), 67-80. https://doi.org/10.5505/jas.2016.69875
• Bozdoğan, S. (2005). Modernin cinsiyeti: Türk modernleşmesi araştırmalarında eksik boyutlar. In S. Bozdoğan, R. Kasaba (Eds.), Türkiye’de modernleşme ve ulusal kimlik (pp. 115-134). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Bozdoğan, S. (2012). Modernizm ve ulusun inşası: Erken Cumhuriyet Türkiyesi’nde mimari kültür. Metis Yayınları.
• Bulut, S. (2010). Türkçülerin penceresinden Osmanlı’da kadın meselesi ve Orta Asya referansı. Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Tarihin Peşinde, 10, 313-336.
• Cahit, C. (1944, September). Kibirli kadın. Yedigün, 602.
• Chapman, T. and Hockey, J.L. (1999). Ideal homes?: social change and domestic life. Psychology Press.
• Efilti Atay, S. and Karavar, H. (2021). Akis Dergisi “kadınlar arasında” bölümünde kadın algısı. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (45), 355-374. https://doi.org/10.21497/sefad.944165
• Ev. (1939, April). Yedigün, 13(317), 22.
• Ev döşeyelim. (1944). Yıldız, 28.
• Ev hanımı sahifesi. (1929, March). Muhit, 5, 390.
• Ev nedir ve bir ev nasıl kurulmalı? (1938, March). Modern Türkiye Mecmuası, 2, 16-17.
• Ev ve eşya. (1933, April). Yedigün, 7, 2.
• Ev ve eşya. (1934, March) Yedigün, 3(53),13.
• Ev ve eşya. (1934, March). Yedigün, 3(55), 11.
• Frigidaire. (1934, April). Frigidaire sıhhatinizin kasasıdır [Advertisement]. Yedigün, 3(58), 28.
• Gökçe, B. (1990). Türk kadını ve çağdaşlaşma. Hacettepe Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8 (2), 37-47.
• Göksel, B. (1998). Çağlar boyunca Türk kadını ve Atatürk. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 14(41), 406-416.
• Hasol, D. (2020). 20. yüzyıl Türkiye mimarlığı. Yem Yayın.
• Her ev kadınının özlediği saadet yuvası evler. (1945, July). Ev-Kadın, 4, 5.
• İçli, T. G. (1998). Cumhuriyet döneminde kadının sosyal konumu. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Özel Sayı.
• Kandiyoti, D. (2005). Modernin cinsiyeti: Türk modernleşmesi araştırmalarında eksik boyutlar. In S. Bozdoğan, R. Kasaba (Eds.), Türkiye’de modernleşme ve ulusal kimlik (pp. 115-134). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Kaymaz, İ. Ş. (2010). Çağdaş uygarlığın mihenk taşı: Türkiye’de kadının toplumsal konumu. Atatürk Yolu Dergisi, 12(46), 333-366.
• Kıray, M. B. (2006). Toplumsal yapı toplumsal değişme. Bağlam Yayınları.
• Kurnaz, Ş. (1991). Cumhuriyet öncesinde Türk kadını. T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Laraine Day’in evinde. (1946, July). Yıldız, 52-53.
• Oğuzhan, E. (2011). Sedat Simavi’nin Türk basın ve basım faaliyetleri. [Master dissertation]. Istanbul University.
• Olivia’nın evi. (1942, April). Yıldız, 7(80), 15-16.
• Ozaki, R. (2001). Housing as a reflection of culture: privatised living and privacy in England and Japan. Housing Studies, 17(2), 209-227. https://doi.org/10.1080/02673030220123199
• Oygar, İ. (1950, July). Ev Dekorasyonu. Ev-İş, 14(159), 28-29.
• Pencereler. (1929, November). Muhit, 3, 238.
• Rca. (1934, April). Yuvanızda eğlence ve neşe [Advertisement]. Yedigün, 10(247).
• Sözen, M. (1984). Cumhuriyet dönemi Türk mimarlığı (1923-1983). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Şahin, M. (2016). The New York Times’ın gözünden erken cumhuriyet döneminde Türkiye’de sosyal hayat. Journal of Human Sciences, 13(3), 4748-4763. https://doi.org/10.14687/jhs.v13i3.4143
• Tekeli, İ. (1998). Türkiye’de Cumhuriyet döneminde kentsel gelişme ve kent planlaması. In Y. Sey (Ed.), 75 yılda değişen kent ve mimarlık (pp. 1-24). Tarih Vakfı.
• Tekeli, Ş. (1981). Women in Turkish politics. In N. Abadan-Unat (Ed.), Women in Turkish society (pp. 293-318). E.J. Brill.
• Uzun, R. and Arsak Hasdemir, T. (2010). Genç Türkiye Cumhuriyeti’nin üst yapı kurumları: Matbuat Umum Müdürlüğü, Anadolu Ajansı ve radyo. In N. Güngör (Ed.), Cumhuriyet döneminde iletişim, kurumlar, politikalar (pp. 77-99). Siyasal Kitabevi.
• Yenituna, B. (2013). 1930’lar Türkiye’sinde bir modernleşme aracı: basın. [Doctoral dissertation]. Istanbul University.
• Yetim, F. and Akkoyunlu, S.B. (2017). Türk modernleşmesine Erken Cumhuriyet Dönemi basınında karikatür üzerinden bir bakış. Tarih ve Gelecek Dergisi, 3(3), 77-96.
• White, J. (2003). State feminism, modernization and the Turkish republican woman. NWSA Journal, 15(3), 145-159. https://doi.org/10.2979/NWS.2003.15.3.145