TARİHİ COĞRAFYA PERSPEKTİFİNDEN “BALIKESİR VİLAYETİ COĞRAFYASI"

Yıl 2019, , 1 - 20, 31.12.2019

Alper Uzun , Mustafa Fırat Gül

https://doi.org/10.31795/baunsobed.657016

Öz

Bir mekânın geçmişine ait bilgi ve belgelerin olması; mekânın hangi aşamalardan geçtiği ve coğrafi faktörlerin sosyoekonomik ve kültürel hayata nasıl yansıdığı konularında bilgiler içerir. Bu bilgiler, ilgili mekânın geleceğine yönelik planlamalarında da kullanılabilir. Bu araştırma, Mehmed Gazâlî tarafından 1927 yılında yazılmış olan “Balıkesir Vilayeti Coğrafyası” isimli eseri tarihi coğrafya perspektifinden değerlendirmeyi amaçlamıştır. Yaklaşık olarak bir asır öncesi Balıkesir ilinin bir nevi fotoğrafı (jeoloji, iklim, dağlar, nehirler, göller, bataklıklar, denizler, ormanlar, bitkiler, hayvanlar, tarım, ulaşım, nüfus, yerleşme vb.) şeklinde olan bu eser, Balıkesir’in hangi aşamalardan geçtiğini ortaya koyması bağlamında önem arz eden bir eserdir. Araştırma sonuçlarına bakıldığında; Gazâlî’nin Balıkesir’in fiziki ve beşeri coğrafya özelliklerini birlikte ele aldığı bu çalışma, bölgesel coğrafya kapsamında değerlendirilebilecek bir eserdir. Eser, genellikle tasvire dayalı açıklamaları kapsamaktadır. Eserin yazıldığı tarih ile birlikte yazarının da coğrafyacı olmadığı dikkate alındığında, dönemi için başarılı bir eser olduğu söylenebilir. Yazar, ilgili kurumlardan ve kaynaklardan aldığı verileri başarılı bir şekilde metninde kullanmış; genellikle tasvire dayalı açıklamalar üzerinden ortaya bir eser çıkarmış olsa da bazen önemli çıkarımlar veya kıyaslamalar yapmaktan da geri kalmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Mehmed Gazâlî, Tarih, Tarihi Coğrafya, Balıkesir

Geography of Balıkesir Province from the Perspective of Historical Geography

Öz

The existence of information and documents about the history of a space contains information about the stages of the place and how the geographical factors are reflected in the socioeconomic and cultural life. This information can also be used for planning the future of the space. This study aimed to evaluate the work of “Geography of Balıkesir Province” written by Mehmed Gazâlî in 1927, from the perspective of historical geography. This work, which is in the form of a photograph of the province of Balıkesir (geology, climate, mountains, rivers, lakes, swamps, seas, forests, plants, animals, agriculture, transportation, population, settlement etc.) approximately a century ago, is an important work in terms of revealing the stages through which Balıkesir passes. When the results of the research are considered, this study of Gazali, where the physical and human geography characteristics of Balıkesir are handled together, is a work that can be evaluated within the scope of regional geography. The work usually includes explanations based on description. Considering that the date the work was written and the author was not a geographer, it can be said that it was a successful work for his period. The author has successfully used the data obtained from relevant institutions and sources in his text. Although he often produced a work based on depictive explanations, he sometimes made important inferences or comparisons in the study.

Anahtar Kelimeler

Mehmed Gazâlî, Geography, History, Historical Geography, Balikesir

Kaynakça

• Avcı, İ. (2016). Balıkesirli Mehmed Gazâlî’nin “Türk Kadın Şairleri” Başlıklı Yazı Dizisi Üzerine. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (36), 31-80.
• Aydın, İ. (2006). Madencilik-Şehirleşme İlişkisine Farklı Bir Örnek: Balya. Marmara Coğrafya Dergisi, 12, 133-148.
• Baker, Alan R. H. (2003). Geography and History: Bridging the Divide. Cambridge: Cambridge University Press.
• Butlin, R. A. (1993). Historical Geography, Through the Gates of Space and Time. London: Edward Arnold.
• Eskikurt, A. (2005). Tarihi Coğrafya Çalışmalarının Metodolojisi Konusunda Genel Bir Değerlendirme. Marmara Coğrafya Dergisi, 11, 39-64.
• Gazâlî, M. (1927). Balıkesir Vilayeti Coğrafyası. Balıkesir: Balıkesir Vilayeti Matbaası. Gömbeyaz, K. (2017). Kitap Değerlendirmesi Yazım Kılavuzu. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 21 (2), 1415-1421.
• Gümüşçü, O. (2006). Tarihi Coğrafya. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Gümüşçü, O. (2012). Coğrafyaya Davet. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Gümüşçü, O. (2018). Tarihi Coğrafya ve Kültürel Miras. Erdem, 75, 99-120.
• Hooke, D. (1999). The Role of the Historical Geographer Today. Norsk Geografisk Tidsskrift - Norwegian Journal of Geography, 53 (2-3), 61-70.
• Işık, Ş. (1999). Tarihsel Coğrafya Açısından Temettuat Defterlerinin Değerlendirilmesi ve Aşağı Akçay Havzası Örneği. Ege Coğrafya Dergisi, 10, 239-280.
• Kayalık, P. (2007). Türkiye’de Rüzgâr Erozyonu Olgusu, Karapınar (Konya) Örneğindeki Çalışmaların İrdelenmesi ve Öneriler. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Kepsut Belediyesi (2018). Kepsut Ziraat Mektebi. 19.04.2019 tarihinde http://kepsut.bel.tr /kepsut/detay.asp?id=35 ağ adresinden erişildi. Kırıcı, S. (2017). Asırlık “Ziraat Mektebi” Turizme Kazandırılacak. 18.01.2019 tarihinde https://www.aa. com.tr/tr/kultur-sanat/asirlik-ziraat-mektebi-turizme-kazandirilacak-/1005652 ağ adresinden erişildi.
• Koldemir, B. (2006). İstanbul Boğazı Trafiğinde Seyir Güvenliği Sorunu Olan Bölgelerin Belirlenmesi İçin Bir Yöntem. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 12 (1), 51-57.
• Konur Usta, Ö. (2016). Vaşakların Sayısını Bile Bilmiyoruz. 02.03.2019 tarihinde https://www.aydinlik. com.tr/vasaklarin-sayisini-bile-bilmiyoruz ağ adresinden erişildi.
• Mitchel, J. B. (1954). Historical Geography. Cambridge: English Universities Press. Mitchel, J.B., 1975. Historical Geography. London: Hodder Arnold H&s.
• Tağıl, Ş. (2006). Kazdağı Milli Parkı’nda Arazi Örtüsü Organizasyonunu Kontrol Eden Jeomorfometrik Faktörler: Bir CBS Yaklaşımı. Coğrafi Bilimler Dergisi, 4 (2), 37-47.
• Yağcı, A. ve Erdem, A. (2019). Amerikan Asma Anaçlarının Kullanım Nedenleri ve Bazı Anaçların Özellikleri. 04.03.2019 tarihinde https://arastirma.tarimorman.gov.tr/manisabagcilik/Belgeler/ genel bagcilik/AMERIKAN%20ANACLARI%20ADEM%20YAGCI.pdf ağ adresinden erişildi.
• Yalazı, Ş. (2018). Bir zamanlar İstanbul’dan Uluabat’a Denizyolu Ulaşımı Vardı. 03.04.2019 tarihinde https://www.belgeseltarih.com/bir-zamanlar-istanbuldan-apolyonta-uluabat-deniz-yoluyla-ulasim-vardi/ ağ adresinden erişildi.
• 2018/205170 Numaralı İhale Çağrısı (2018). Kepsut ilçesi Eski Ziraat Mektebi ve Kışla Kompleksi (İhsaniye Mahallesi Karabelen Mev kii 196 ada 33 parsel) Projelendirme( Röle ve -Restitüsyon ve Restorasyon) İşi. 24.01.2019 tarihinde https://ekap.kik.gov.tr/EKAP/Ortak/IhaleArama/index.html ağ adresinden erişildi.