CEYHAN’DA BİR MEVSİMLİK BAYRAM: TEPGEÇ/TEPREŞ

Yıl 2014, , 275 - 286, 15.06.2014

Fatmagül Küçük Tursun

https://doi.org/10.31795/baunsobed.664041

Öz

Kültür, insanlığın yüzyıllardır süren varoluş serüveninin tanığı olmuş bir olgudur.
Bir sonraki kuşağa aktarılarak günümüze ulaştırılan bu birikim, her toplumda
farklı şekillerde karşımıza çıkmaktadır. Toplumlara özgü olan kültürün kendi içindeki
unsurları arasında sürekli bir etkileşim vardır. Bir unsurda meydana gelen bir
değişim diğer tüm unsurları etkilemektedir. Bu durum, kültürün her coğrafyada bu
şekilde farklılaşarak çeşitlenmesine neden olmuştur. İnançlar, gelenekler, toplumsal
normlar ve düşünüş biçimleri de farklılaşarak, çeşitlenmiştir. Bu noktada halk kültürü
karşımıza çıkmaktadır. Halk kültürü, zaman içinde kuşaktan kuşağa aktarılarak
şekillenen, toplumun inançları, gelenekleri, yaşayış ve düşünüş tarzıyla normlarının
oluşturduğu bir bütündür.Tarihin ilk devirlerinden itibaren mevsimsel geçişler
tören şeklinde kutlanmıştır. Avcı toplumdan tarımcı topluma geçildiğinde bu törenler
bereket ve bolluğa yönelik olmuştur. Eski Türk kültüründe de kıştan sonra baharın
gelmesi törenlerle kutlanmıştır. İnsanoğlunun doğa karşısındaki tavrının neticesinde
baharın gelmesi karşısında duyulan sevinç, hemen her coğrafyada adı her
ne olursa olsun bir bahar bayramı kutlamasını karşımıza çıkarmaktadır. Kırım’dan
Türkiye’ye göç sonrası Türkiye’nin farklı coğrafyalarına yerleşen Kırım Türkleri
gibi, Ceyhan’da yaşayan Kırım Türkleri arasında da kutlanan bir mevsimlik bayram
olan Tepgeç/Tepreş, kültürün izlerini taşımakta ve bir sonraki kuşağa kültürü
aktarma işlevini kendinde barındırmaktadır. Makalemizde Ceyhan’da baharın gelmesiyle
birlikte Kırım Türklerince kutlanan Tepgeç/Tepreş bayramına ve ayrıntılarına
halk kültürü çerçevesinden bakmaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Tepgeç/Tepreş, Kırım Türkleri, Ceyhan, Kültür, Halk Kültürü, Mevsimlik Bayram

A Seasonal Festıval in Ceyhan: Tepgeç/Tepreş

Öz

Culture is a phenomenon that mankind has been witness to the centuries-long
adventure of existence . Transferring this knowledge to the next generation delivered
to the present day , in every society emerges in different ways . Specific elements
of the culture of their communities is a constant interaction . A change in
a single feature affects all the other elements . This culture led to a multiplicity of
differentiating in this way each region . Beliefs, traditions , social norms and differing
forms of thought , diversified. At this point, appears to folk culture . Folk
culture is transferred from generation to generation over time, shaped by society,
beliefs, customs, norms, created a style of living and thinking bütündür.Tarihin
seasonal transitions from the first ages of the form of the ceremony has been celebrating
Hunter agrarian society , such a society has for ceremonies blessing and
abundance . Former Turkish culture were held in the winter after the arrival of
spring . As a result of the arrival of spring in the face of human nature against the
attitude of joy, whatever it is called in almost every region emerges is a celebration
of the spring festival . Settled in the Crimea Crimean Turks migrated to Turkey
after Turkey’s diverse geography of the Crimean Turks living in Ceyhan, also
celebrated as the feast of seasonal Tepgeç/Tepreş bear traces of culture and the culture
of the next generation transmission function accommodates itself . In this article,
the Crimean Turks and celebrated with the coming of spring Ceyhan Tepgeç
/ Tepreş feast day and try to look at the details of the framework of folk culture .

Anahtar Kelimeler

Tepgeç/Tepreş, Crimean Turks, Ceyhan, Culture, Folklore, Seasonal Festival

Kaynakça

• ARTUN, Erman (2002), “Türk Halk Kültüründe Nevruz”, Türk Kültüründe Nevruz V. Uluslar Arası Bilgi Şöleni Bildirileri, (15-16 Mart 2002: Diyarbakır), Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, ss. 17-25, Ankara.
• AYDIN TUTKU, Filiz (2000), A Case in Diapora Nationalism : Crimean Tatars in Turkey, The Institute of Economics and Social Sciences of Bilkent University (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• BAYRAKTAR Zülfikar ve SAÇKESEN Ahmet (2012), “Eskişehir Kırım Tatar Türklerinde Tepreş Şenlikleri”, Jasss Dergisi , c.5, ss.49-61, Fransa.
• BUSHAKOV, V.Anatoliovych (2013), On Origin of the Noghay Holiday Tepreş and Its Name and on the Crimean Tatar Holiday Dervıza, The World Of Orient, Ukrayna Ulusal Bilimler Akademisi Şarkiyat Enstitüsü, Kiev.
• EKİCİ, Metin (2002), “Kutsanma ve Kutlama Anlayışında Nevruz”, Türk Kültüründe Nevruz V. Uluslar Arası Bilgi Şöleni Bildirileri, (15-16 Mart 2002: Diyarbakır), Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, ss. 60-70, Ankara.
• ERSOY, İlhan (2008), “Diaspora ve Kimlik: Eskişehir ve İstanbul’da Yaşayan Kırım Tatarlarında Çoklu Kültürel Kimliğin İfade Alanı Olarak Tepreş”, DEÜ Güzel Sanatlar Enstitüsü (Basılmamış Doktora Tezi), İzmir.
• KOCA, Salim (2002), “Eski Türklerde Bayram ve Festivaller.” Türkler Ansiklopedisi, Yeni Türkiye Yayınları, C.3,s.52., Ankara.
• OĞUZ, M. Öcal (2002), Kürselleşme ve Uygulamalı Halkbilimi, Akçağ Yayınları, Ankara.
• OĞUZ, M. Öcal ve KASIMOĞLU Seval (2005),Tepreç Şöleni (Eskişehir), Türkiye’de 2005 Yılında Yaşayan Geleneksel Kutlamalar, Gazi Üniversitesi THBMER Yayınları, Ankara.
• ÜLKÜSAL, Müstecip (1987), Dobruca ve Türkler, Türk Kültürünü Araştırma Ensitüsü Yayınları, Ankara.
• YURTSEVER, M.Vani (1973), “Hıdrellez-Tepreş”, Emel Dergisi, S.77, ss.41-42, İstanbul.
• Türk Dil Kurumu, Büyük Türkçe Sözlük, http://www.tdk.gov.tr/bts (E.T.www.esk-kirimdernegi.org/tepres.html (E.T. 11.05.2012).
• www.kirimdernegi.org/istanbul/bahcesaray/bulten.asp?sayi=13&yazi=4 (E.T.11.05.2012)