Devrim Arabasından Türkiye’nin Otomobiline: Toplumsal zihniyetin dönüşümü

Yıl 2021, , 1107 - 1129, 31.12.2021

Salih Arslan

https://doi.org/10.31795/baunsobed.942702

Öz

Çalışmanın konusu; “Devrim Arabası” ve “Türkiye’nin Otomobili” projelerine toplumun bakışındaki benzerlik ve farklılıklardır. Çalışmanın sorusu; toplumun iki benzer projeye yaklaşımındaki farklılıklar toplumsal zihniyetteki dönüşüm ile mi ilgilidir? Çalışmanın amacı; toplumun iki projeye yaklaşımındaki farklılığı ortaya çıkarmak ve bu farklılıklar üzerinden toplumsal zihniyetteki dönüşümü açıklamaktır. Çalışmanın yöntemi; konuya ilişkin gazete haberlerinin içerik analizi ve söylem analizi ile çözümlenmesidir. Analiz materyali; projelerin kamuoyuna tanıtıldığı dönemde ulusal gazetelerde yer alan haberlerdir. Çalışmada ulaşılan temel bulgular; iki projeye toplumun yaklaşımı önem verme ve başarılacağına inanma konusunda benzer, ilgi gösterme ve destekleme konusunda farklıdır. Çalışmada ulaşılan ana sonuç; Türkiye’de toplumsal zihniyet projeyi sahiplenme ve destekleme konusunda dönüşmüştür.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal zihniyetin dönüşümü, Yeni kurumsal kuram, Devrim arabası, Türkiye’nin otomobili

Teşekkür

Devrim Arabası ile ilgili ulaşamadığım bazı gazete haberlerini kişisel arşivinden benimle paylaşarak araştırmama destek olan Dr. Süleyman Aşık'a katkılarından dolayı teşekkür ederim.

From “Devrim Arabası” to “Türkiye’nin Otomobili” : The transformation of social mentality

Öz

The subject of the study; the similarities and differences in the society’s perceptions on two projects: "Devrim Arabası" (the car of the revolution) and "Türkiye’nin Otomobili" (Turkey’s auto). The question of the study; is the difference in the society's approach to two similar projects related to the transformation in the social mentality? Purpose of the study; to reveal the differences between the approaches to the two projects and to explain the transformation in social mentality through these differences in approaches. The method of the study; it is the analysis of newspaper news on the subject with content analysis and discourse analysis. Analysis material; these are the news that appeared in national newspapers at the time the projects were introduced to the public. Basic findings of the study; the society's approach to the two projects is similar in giving importance and believing that they will be achieved, and different in showing interest and support. The main result reached in the study; social mentality in Turkey has turned on project ownership and support.

Anahtar Kelimeler

Social mentality transformation, New institutional theory, Devrim arabası, Türkiye’nin otomobili

Kaynakça

• Ainsworth, S. ve Hardy, C. (2004). Discourse and identities. D.Grant, C.Hardy, C.Oswick ve L.Putman (Ed), Sage handbook of organizational discourse içinde (s. 153-173). Sage.
• Akşam (1961, 28-30-31 Ekim / 23 Kasım; 2019, 27-31 Aralık; 2020, 1-30 Ocak)
• Alexa (2020). 13 Eylül 2020 tarihinde https://www.alexa.com/topsites/category/Top/World/Türkçe/Basın_ve_Yayın adresinden erişildi.
• Alvesson, M. ve Karreman, D. (2000a). Taking the linguistic turn in organizational research: Challenges, responses, consequences. Journal of Applied Behavioral Science, 36(2), 136-158. https://doi.org/10.1177/0021886300362002
• Alvesson, M. ve Karreman, D. (2000b). Varieties of discourse: On study of organizations through discourse analysis. Human Relations, 53(9), 1125-1149. https://doi.org/10.1177/0018726700539002
• Anadolu Ajansı (2020, 06 Ocak). 10 Ağustos 2020 tarihinde https://www.aa.com.tr/tr/politika/bakan-varank-turkiyenin-otomobilinin-tasarimlari-icin-tescil-basvurulari-yapildi/1693428 adresinden erişildi.
• Anık, C. (2011). Toplumsal zihniyet aracılığıyla sosyal kontrol. Uluslararası Terörizm ve Güvenlik Dergisi, 2(1), 101-115. https://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423936139.pdf
• Aşık, S. (2020). Devrim Arabaları: İlk kez yayınlanan arşiv belgeleriyle bir devrin hikâyesi. Kopernik.
• Barley, S.R. ve Tolbert, P.S. (1997). Institutionalization and structuration: Studying the links between action and institution. Organization Studies, 18(1), 93-117. https://doi.org/10.1177/017084069701800106
• Berger, P.L. ve Luckmann, T. (1967). The social construction of reality. Doubleday.
• Bottomore, T. ve Nisbet, R. (2002). Yapısalcılık. (B.Toprak, Çev.), T.Bottomore ve R.Nisbet (Ed). Sosyolojik çözümlemenin tarihi içinde (s. 555-593). Ayraç. (Orijinal yayın tarihi, 1978)
• Bourdieu, P. (2018). Bir pratik teorisi için taslak. (N.Ökten, Çev.). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. (Orijinal yayın tarihi, 1972)
• Cohen, I.J. (2013). Yapılaşma teorisi ve toplumsal praxis. (Ü.Tatlıcan, Çev.), A.Giddens ve J.Turner (Ed). Günümüzde sosyal teori içinde (s. 307-345). Say. (Orijinal yayın tarihi, 1987)
• Coleman, J.S. (1986). Social theory, social research and a theory of action. American Journal of Sociology, 91(6), 1309-1335. https://www.jstor.org/stable/2779798
• Collins, R. (1981). On the microfoundations of macrosociology. American Journal of Sociology, 86(5), 984-1014. https://www.jstor.org/stable/2778745
• Collins, R. (2015). Sosyolojide dört ana gelenek. (Ü.Tatlıcan, Çev.). Sentez. (Orijinal yayın tarihi, 1994)
• Cumhuriyet (1961, 19-29-30 Ekim; 2019, 27-31 Aralık; 2020, 1-30 Ocak)
• Deetz, S. (1996). Describing differences in approaches to organization science: Rethinking Burrell and Morgan and their legacy. Organization Science, 7(2), 191-207. https://doi.org/10.1287/orsc.7.2.191
• DiMaggio, P.J. (1997). Culture and cognition. Annual Review of Sociology, 23, 263-287. https://doi.org/10.1146/annurev.soc.23.1.263
• Dünya (1961, 07-29-30 Ekim / 01-03 Kasım) (1961, 07-29-30 Ekim / 01-03 Kasım)
• Elliott, A. (2017). Çağdaş sosyal teoriye giriş. (İ.Yıldız ve A.G.Baran, Çev.). Dipnot. (Orijinal yayın tarihi, 2014)
• Fairclough, N. (2013). Critical discourse analysis: The critical study of language. (Second Edition). Routledge.
• Fairclough, N. (2003). Analysing discourse: Textual analysis for social research. Routledge.
• Fairhurst, G.T. ve Cooren, F. (2004). Organizational language in use: Interaction analysis, conversation analysis and speech act schematics. D.Grant, C.Hardy, C.Oswick ve L.Putman (Ed). Sage handbook of organizational discourse içinde (s. 131-152). Sage.
• Farberman, H.A. (1970). Mannheim, Cooley and Mead: Toward a social theory of mentality. Sociological Quarterly, 11(1), 3-13. https://www.jstor.org/stable/4105272
• Foucault, M. (2014). Bilginin arkeolojisi. (V.Urhan, Çev.). Ayrıntı. (Orijinal yayın tarihi, 1969)
• Friedland, R. ve Alford, R.R. (1991). Bringing society back in: Symbols, practies and institutional contradictions. W.W.Powell ve P.J.DiMaggio (Ed). The new institutionalism in organizational analysis içinde (s. 232-263). University of Chicago Press.
• Giddens, A. (1984). The constitution of society: Autline of the theory of structuration. University of California Press.
• Giddens, A. (2013). Yapısalcılık, post-yapısalcılık ve kültürün üretimi. (Ü.Tatlıcan, Çev.), A.Giddens ve J.Turner (Ed). Günümüzde Sosyal Teori içinde (s. 219-251). Say. (Orijinal yayın tarihi, 1987)
• Goffman, E. (1983). The interaction order: American sociological association, 1982 presidential address. American Sociological Review, 48(1), 1-17. https://doi.org/10.2307/2095141
• Habertürk (2019, 27-31 Aralık; 2020, 1-30 Ocak) (2019, 27-31 Aralık; 2020, 1-30 Ocak)
• Habertürk (2020, 18 Temmuz). 10 Ağustos 2020 tarihinde https://www.haberturk.com/dunden-bugune-yerli-otomobil-2747503-ekonomi adresinden erişildi.
• Havadis (1961, 30 Ekim) (1961, 30 Ekim) (1961, 30 Ekim)
• Heracleous, L.T. (2004). Interpretivist approaches to organizational discourse. D.Grant, C.Hardy, C.Oswick ve L.Putman (Ed). Sage handbook of organizational discourse içinde (s. 175-192). Sage.
• Hirsch, P.M. (1997). Sociology without social structure: Neo-institutional theory meets brave new world. American Journal of Sociology, 102(6), 1702-1723. https://doi.org/10.1086/231132
• Holt, R. ve Sandberg, J. (2013). Fenomenoloji ve örgüt teorisi. (A.Elverici ve H.C. Demir, Çev.). H. Tsoukas ve R. Chia (Ed). Felsefe ve örgüt teorisi içinde (s. 215-250). Nobel. (Orijinal yayın tarihi, 2011).
• Hürriyet (1961, 30 Ekim / 01 Kasım; 2019, 27-31 Aralık; 2020, 1-30 Ocak)
• Jepperson, R.L. (1991). Institutions, institutional effects and institutionalism. W.W.Powell ve P.J.DiMaggio (Ed). The new institutionalism in organizational analysis içinde (s. 143-163). University of Chicago Press.
• Jepperson, R.L. ve Meyer, J.W. (2011). Multiple levels of analysis and the limitations of methodological individualisms. Sociological Theory, 29(1), 54-73. https://doi.org/10.1111/j.1467-9558.2010.01387.x
• Kala, M. E. (2019). Zihnin ontolojik yapısı ve zihniyet bağımlı dilin “ben” ahlakı. Felsefe Dünyası Dergisi, 69, 169-184. https://dergipark.org.tr/tr/pub/felsefedunyasi/issue/58338/851170
• Karar (2019, 27-31 Aralık; 2020, 1-30 Ocak) (2019, 27-31 Aralık; 2020, 1-30 Ocak)
• Kikkawa, T. (2014). Social mentality in contemporary Japan. Osaka University Press
• Kudret (1961, 28-29-30 Ekim / 01 Kasım) (1961, 28-29-30 Ekim / 01 Kasım)
• Layder, D. (2006). Understanding social theory. (Second Edition). Sage.
• Maigret, E. (2014). Medya ve iletişim sosyolojisi. (H.Yücel, Çev.). İletişim. (Orijinal yayın tarihi, 2004)
• Mayring, P. (2011). Nitel sosyal araştırmaya giriş. (A.Gümüş ve M.S. Durgun, Çev.). Bilgesu. (Orijinal yayın tarihi, 1990)
• Mead, G.H. (2017). Zihin, benlik ve toplum. (Y.Erdem, Çev.). Heretik. (Orijinal yayın tarihi, 1934)
• Meyer, J.W. ve Rowan, B. (1977). Institutionalized organizations: Formal structure as myth and ceremony. American Journal of Sociology, 83(2), 340-363. https://www.jstor.org/stable/2778293
• Meyer, J.W. (2008). Reflections on institutional theories of organizations. R.Greenwood, C.Oliver, K.Sahlin ve R.Suddaby (Ed). Sage handbook of organizational institutionalism içinde (s. 788-809). Sage.
• Meyer, J.W. (2010). World society, institutional theories and the actor. Annual Review of Sociology, 36, 1-20. https://doi.org/10.1146/annurev.soc.012809.102506
• Meyer, J.W. (2017). Reflections on institutional theories of organizations. R.Greenwood, C.Oliver, T.B.Lawrence ve R.E. Meyer (Ed). Sage handbook of organizational institutionalism içinde (s. 831-852). (2nd Edition). Sage.
• Milliyet (1961, 28-29-30 Ekim / 01-06 Kasım; 2019, 27-31 Aralık; 2020, 1-30 Ocak)
• Öncü (1961, 09-30 Ekim / 01 Kasım) (1961, 09-30 Ekim / 01 Kasım)
• Phillips, N. ve Malhotra, N. (2008). Taking social construction seriously: Extending the discursive approach in institutional theory. R.Greenwood, C.Oliver, K.Sahlin ve R.Suddaby (Ed). Sage handbook of organizational institutionalism içinde (702-720). Sage.
• Powell, W.W. ve Colyvas, J.A. (2008). Microfoundations of institutional theory. R.Greenwood, C.Oliver, K.Sahlin ve R.Suddaby (Eds). Sage handbook of organizational institutionalism içinde (s. 276-298). Sage.
• Putnam, L.L. ve Fairhurst, G.L. (2001). Discourse analysis in organizations. F.M.Jablin ve L.L. Putnam (Ed). Sage handbook of organizational communication içinde (s. 78-136). Sage.
• Sabah (2019, 27-31 Aralık; 2020, 1-30 Ocak) (2019, 27-31 Aralık; 2020, 1-30 Ocak)
• Sarup, M. (2019). Post-yapısalcılık ve postmodernizm. (A.Güçlü, Çev.). Pharmakon. (Orijinal yayın tarihi, 1993)
• Scott, W.R. (2008). Approaching adulthood: The maturing of institutional theory. Theory Sociology. 37, 427-442. http://dx.doi.org/10.1007/s11186-008-9067-z
• Sewell, W.H. (1992). A theory of structure: Duality, agency and transformation. American Journal of Sociology, 98(1), 1-29. https://www.jstor.org/stable/2781191
• Similarweb (2020). 13 Eylül 2020 tarihinde https://www.similarweb.com/top-websites/turkey/category/news-and-media/ adresinden erişildi.
• Son Havadis (1961, 30 Ekim) (1961, 30 Ekim) (1961, 30 Ekim)
• Son Posta (1961, 30 Ekim) (1961, 30 Ekim) (1961, 30 Ekim)
• Sözcü (2019, 27-31 Aralık; 2020, 1-30 Ocak) (2019, 27-31 Aralık; 2020, 1-30 Ocak)
• Speedmedya (2020). 13 Eylül 2020 tarihinde http://app.speedmedya.com/Report/ReportDetail?ReportCode=110 adresinden erişildi.
• Şimşek, M. (2017). Yarım kalan devrim rüyası: Cumhuriyet dönemi endüstrileşme maceramız. (3.Baskı). Alfa.
• Tercüman (1961, 07-30 Ekim) (1961, 07-30 Ekim)(1961, 07-30 Ekim)
• Tolbert, P.S. ve Zucker, L.G. (1996). The institutionalization of institutional theory. S.Clegg, C.Hardy ve W.Nord (Ed). Handbook of organization Studies içinde (s. 175-190). Sage.
• Ulus (1961, 04-30 Ekim / 01 Kasım) (1961, 04-30 Ekim / 01 Kasım)
• Van Dijk, T.A. (1988). News as discourse. Lawrence Erlbaum Associates.
• Van Dijk, T.A. (1993). Principles of critical discourse analysis. Discourse & Society, 4(2), 249-283. https://doi.org/10.1177/0957926593004002006
• Van Dijk, T.A. (2001). Multidisciplinary CDA: A plea for diversity. R. Wodak ve M. Meyer (Ed). Methods of critical discourse analysis içinde (s. 95-120). Sage.
• Van Dijk, T.A. (2008). Discourse and context: A sociocognitive approach. Cambridge University Press.
• Van Dijk, T.A. (2009). Society and discourse: How social contexts influence text and talk. Cambridge University Press.
• Van Dijk, T.A. (2014). Discourse and knowledge: A sociocognitive approach. Cambridge University Press.
• Van Dijk, T.A. (2015). Critical discourse analysis. D. Tannen, H. E. Hamilton ve D. Schiffrin (Ed). Handbook of discourse analysis içinde (s. 466-485). (2nd Edition). Wiley Blackwell.
• Vatan (1961, 14-30 Ekim; 01-27-28-29-30 Kasım) (1961, 14-30 Ekim; 01-27-28-29-30 Kasım)
• Weick, K.E. (1993). The collapse of sensemaking in organizations: The Mann Gulch disaster. Administrative Science Quarterly, 38(4), 628-652. https://doi.org/10.2307/2393339
• Wiley, N. (1988). The micro – macro problem in social theory. Sociological Theory, 6(2), 254-261. https://doi.org/10.2307/202119
• Woff, K.H. (2002). Fenomenoloji ve sosyoloji. (H. Rızatepe, Çev.). T.Bottomore ve R.Nisbet (Ed). Sosyolojik çözümlemenin tarihi içinde (s. 497-553). Ayraç. (Orijinal yayın tarihi, 1978)
• Yeni Akit (2019, 27-31 Aralık; 2020, 1-30 Ocak)(2019, 27-31 Aralık; 2020, 1-30 Ocak)
• Yeni İstanbul (1961, 30 Ekim / 01 Kasım) (1961, 30 Ekim / 01 Kasım)
• Yeni Sabah (1961, 30-31 Ekim)(1961, 30-31 Ekim)
• Yeni Şafak (2019, 27-31 Aralık; 2020, 1-30 Ocak)(2019, 27-31 Aralık; 2020, 1-30 Ocak)
• Yiğit, Z. (2009). Anadolu toplumu zihinsel yapısı bağlamında Kabadayı filmi. Turkish Studies, 4(8), 2492-2507. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.1054
• Zucker, L.G. (1977). The role of institutionalization in cultural persistence. American Sociological Review, 42(5), 726-743. https://doi.org/10.2307/2094862