SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİM PROGRAMI ve DERS KİTAPLARININ (2018) DİJİTAL VATANDAŞLIK KAVRAMI ve ALT BOYUTLARI BAĞLAMINDA İNCELENMESİ

Yıl 2019, Cilt: 22 Sayı: 41, 133 - 154, 15.06.2019

Tolga Kara , Emin Atasoy

https://doi.org/10.31795/baunsobed.581917

Cited By: 6

Öz

Teknolojik ve siyasi gelişmelerin
hızlandığı, sosyal, davranışsal ve etik anlayışların dönüşüme uğradığı, çığır
açan yeni bilimsel ve kültürel gelişmelerin yaşandığı bir zaman diliminde
yaşanılmaktadır. Özellikle insanlık tarihinin son yüzyılında yaşanılan
inanılmaz gelişimi ve dünyanın artık küresel bir köy haline gelmesi, günümüzde
kullanılan birçok kavramı, olguyu veya anlayışı ya değişime uğratmış ya da
tamamen ortadan kaldırmıştır. Değişime uğrayan ve üzerinde tartışmaların
yaşandığı olgulardan biri de “vatandaşlık” olgusudur.

 

Coğrafi ve siyasi sınırlara bağlı
bir vatandaşlık anlayışının küreselleşmeyle birlikte ortadan kalkması,
teknolojinin özellikle de internetin gündelik hayatın hemen her alanına egemen
olması, akıllı teknolojik cihazların kullanımının 4-5 yaş düzeyindeki çocuklara
kadar inmesi, teknoloji çağı olarak adlandırılan bu dönemde vatandaşlık
olgusunu da dijital bir boyuta taşımıştır. Bu kapsamda bilişim
teknolojilerindeki güncel gelişmeleri izleyen ve aktif olarak kullanım sağlayan
bireylerin, bilinçli bir vatandaşın yapması gereken davranışları dijital
ortamda da aynı şekilde devam ettirmesi, neleri yapmaları ya da neleri
yapmamaları gerektiği dijital vatandaşlık kavramını ortaya çıkarmıştır. Mevcut
eğitim sistemi içinde sosyal bilgiler öğretim programının, dijital vatandaşlık
modelini öğrenciye kazandırmak için en uygun öğretim programı olduğu
söylenebilir.

 

Dijital vatandaşlık olgusu, özünde
kuramsal bir özellik taşıdığı için çalışmada nitel araştırma yöntemi
benimsenmiştir. Dijital vatandaşlığa ilişkin ayrıntılı bilginin oluşturulması
için uluslararası ve ulusal literatürde yer alan çalışmalar doküman incelemesi
tekniğinden faydalanılarak taranmıştır. Bununla birlikte 2018 Sosyal Bilgiler
Öğretim Programı ve ders kitaplarında dijital vatandaş oluşturmada rol
oynayabilecek konuların tespiti için içerik analizi kullanılmıştır. Bu kapsamda
çalışmanın amacı, yeniden yapılandırılan ve 2018 yılında güncellenen Sosyal
Bilgiler Öğretim Programının öğrenme alanı ve içeriklerinin dijital vatandaşlık
ve alt boyutları açısından değerlendirilmesini yapmak ve dijital vatandaş
yetiştirmek açısından yeterliliğini ortaya koymaktır. Araştırma sonucunda
dijital vatandaşlığın ve alt boyutlarının 2018 SBÖP’nda yer alan kazanımlarda
yeterli düzeyde yer almadığı, sınıflar bazında ve öğrenme alanlarında yer alan
konuların dağılımının ise düzensiz olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dijital Vatandaşlık, Teknoloji, Sosyal Bilgiler Öğretimi, Öğretim Programı

The Research of Social Studies Books and Teaching Program (2018) within The Framework of Digital Citizenship Notion and Sub Dimension

Öz

It is being lived in an
era in which behavioural and ethic understanding transform and groundbreaking
novelties take place in science and culture. Especially the incredible change
and development occuring in the last century of humanity and world’s turning
into a global village have either transformed present concept and understanding
or completely abolished them. One of the concept being changed and debated on
is the phenomenon of citizenship.

 

Wıth the abolishment of
citizenship defined by geographical and political borders through
globalisation, internet’s penetration into almost all walks of daily life,
smart phones’ wide range use even by 4-5 years old have carried citienship into
a digital dimension at the age called tecnology. Within this concept that the
people who follow the newsworthy developments and can use them actively
maintain the responsible behaviours which a conscious citizen should carry out
in a digital environment in the same way, to do’s and not to do’s have created
the concept of digital citizenship. It can be said that social studies is the
best  educational program to provide
students with digital citizenship concept in current education system.

 

As digital citizenship
phenomenon has qualitative aspect a qualitative method has been adopted in this
study. In order to form detailed information about digital citizenship,
national and international literatures have been reviewed by using document
examination method. In addition contenct analysis has been utilised to find out
topics in 2018 social studies class books and curriculum that can help to
create “ a digital citizenship”. Taking this into consideration our purpose is
to evaluate social studies education program’s learning areas and contents
which was updated and reconstructed in 2018. In terms of digital citizenship and it’s subdimension to
slow its proficiency to create digital citizenship. As a result
of the study, it has been established that digital citizenship and its sub
dimensions are not represented at a satisfactory level in terms of learning
outcomes in 2008 Social Studies Curriculum and it has been founded that they
are irregular with regard to the distribution of the topics regarding grades
and areas of learning.

Anahtar Kelimeler

Digital Citizenship, Tecnology, Teaching Social Studies, Curriculum

Kaynakça

• Aslan, S.(2016). İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Dijital Vatandaşlık Davranışlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi (Fırat, Dicle, Siirt, Adıyaman Üniversiteleri Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Bakır, E. (2016). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Dijital Vatandaşlık Seviyelerinin Dijital Vatandaşlık Alt Boyutlarına Göre İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K.(2007). Research methods in education. (6th ed.). New York: NY: Routledge.
• Çubukçu, A. ve Bayzan, Ş. (2013). Türkiye’de Dijital Vatandaşlık Algısı Ve Bu Algıyı İnternetin Bilinçli, Güvenli Ve Etkin Kullanımı İle Artırma Yöntemleri. Middle Eastern and African Journal of Educational Research, 5, 148-174.
• Dijital Vatandaşlığın Dokuz Alt Boyutu. http://www.digitalcitizenship.net/nine-elements.html 10 Eylül 2018 tarihinde erişildi.
• Elçi, C. A. (2015). Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi Öğretim Programına Yönelik Öğrenci Görüşlerinin Dijital Vatandaşlık Bağlamında İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana. Evran, B. (2012). Dijital Yerliler ve Dijital Yerlilerde Öğrenme. 10 Eylül 2018 tarihinde blogspot.com: http://zkusagi.blogspot.com/ adresinden erişildi.
• Farmer, L. (2010). 21. Century Standarts For İnformation Literacy. Leadership, 39 (4), 20-22.
• Görmez, E. (2016). Öğretmen Adaylarının "Dijital Vatandaşlık ve Alt Boyutları" Hakkındaki Görüşleri, (Bir Durum Çalışması). Turkısh Studies, 11(21), 125-144.
• Görmez, E. (2017). İlkokul Sosyal Bilgiler Programının Dijital Vatandaşlık ve Alt Boyutları Açısından Yeterliliği, The Journal of Academic Social Science Studies, Number: 60 , 1-15.
• Isın, E. F. and Turner, B. S. (2002). Citizenship Studies: an introduction. Handbook of citizenship studie. 1-10.London: Sage
• ISTE (International Society for Technology in Education). (2007). ISTE standards: Students., http://www.iste.org/docs/pdfs/20-14_ISTE_Standards-S_PDF.pdf 20 Ağustos 2018 tarihinde erişildi.
• Karaduman, H.(2011). 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Dijital Vatandaşlığa Dayalı Etkinliklerin Öğrencilerin Dijital Ortamdaki Tutumlarına Etkisi Ve Öğrenme Öğretme Sürecine Yansımaları. Doktora Tezi, Marmara üniversitesi, İstanbul.
• Karaduman, H. ve Öztürk, C. (2014). Sosyal Bilgiler Dersinde Dijital Vatandaşlığa Dayalı Etkinliklerin Öğrencilerin Dijital Vatandaşlık Tutumlarına Etkisi ve Dijital Vatandaşlık Anlayışlarına Yansımaları, Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 5(1), 38-78.
• Kocadağ, T.(2012). Öğretmen Adaylarının Dijital Vatandaşlık Düzeylerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Kuş, Z., Güneş, E., Başarmak, U. & Yakar, H. (2017). Gençlere yönelik dijital vatandaşlık ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Computer and Education Research, 5 (10), 298-316.
• MEB.(2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı, İlkokul ve Ortaokul 4,5,6,7. sınıflar, Ankara
• Mossberger, K., Tolbert, C., ve S. McNeal, R. S. (2007). Digital Citizenship: The Internet, Society, and Participation. London: MIT Press.
• Oxley, C.(2010). Digital Citizenship: Developing An Ethical and Responsible Online Culture. International School Librarianship: Selected Papers from the IASL Annual Conference, 1-11.
• Özkazanç, A.(2009). Toplumsal Vatandaşlık ve Neoliberalizm Sorunu. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 64 (1),247-264.
• Prensky, M. (2001). Digital Natives, Digital Immigrants. On the Horizon, 9 (5), 1-6.
• Ribble, M. S., Bailey, G. D., & Ross, T. W. (2004). Digital Citizenship: Addressing Appropriate Technology Behavior. Learning & Leading with Technology, 32(1), 6.
• Ribble, M. ve Bailey, G. (2007). Digital Citizenship in Schools. Washington: ISTE Press.
• Sakallı, H., Çiftci, S. (2016). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Dijital Vatandaşlık Düzeyleri İle Siber Zorbalık Eğilimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi,Adnan Menderes Üniversitesi Örneği, Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 6 (2),100-119.
• Şahin, E. (2018). Ortaokul 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı. Ankara: Anadol Yayıncılık.
• Taş, H., Kıroğlu K. (2018) 2017 İlkokul Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nın Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi, İlköğretim Online Dergisi, 17(2), 697-716.
• Turan, S , Karasu Avcı, E . (2018). 2018 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı'nın Dijital Vatandaşlık Bağlamında İncelenmesi. Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 1 (1), 28-38.
• Tüysüz, S., (2018). İlkokul 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı. Ankara: Tuna Matbaacılık.
• Vural, S.,S.(2016). Üniversite Öğrencilerinin Bakış Açısıyla Dijital Vatandaşlık Göstergelerinin İncelenmesi. Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Som Vural, S , Kurt, A . (2018). Üniversite Öğrencilerinin Bakış Açısıyla Dijital Vatandaşlık Göstergelerinin İncelenmesi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 8 (1), 60-80.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (9.Bs). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, Ö.F., Bayraktar, H., Özden, M.K., Akpınar, M., Evin, Ö. (2018) Ortaokul 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı. MEB, Ankara: Devlet Kitapları.
• Yılmaz, Ö.F., Bayraktar, H., Özden, M.K., Akpınar, M., Evin, Ö. (2018) Ortaokul 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı. MEB, Ankara: Devlet Kitapları.