Turist rehberlerinin yaşam doyumunu etkileyen sosyo-demografik özelliklerin incelenmesine yönelik bir araştırma

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 45, 527 - 555, 30.06.2021

Bahar Deveci , Yusuf Aymankuy

https://doi.org/10.31795/baunsobed.869709

Öz

Bu araştırmanın temel amacı; turist rehberlerinin sosyo-demografik özellikleri ile yaşam doyumları arasındaki ilişkinin tespit edilmesidir. Araştırmanın evrenini, eylemli ve seyahat acentasına bağlı şekilde çalışan turist rehberleri oluşturmaktadır. Araştırmada anket tekniği kullanılmış ve 416 turist rehberine anket uygulanmıştır. Araştırmaya katılan turist rehberlerinin yaşam doyumlarının ölçülmesi için ilgili alanyazında yaygın olarak kabul görmüş olan Diener vd. (1985) tarafından geliştirilen yaşam doyumu ölçeği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; turist rehberlerinin yaşam doyumlarının “medeni durum” ve “bağlı oldukları turist rehberleri odası” değişkenleri açısından anlamlı farklılıklar gösterdiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Turizm, Turist rehberi, Yaşam doyumu

A study on investigating socio-demographic characteristics affecting life satisfaction of tourist guides

Öz

The main purpose of this study is to determine the relationship between the socio-demographic characteristics and life satisfaction of tourist guides. The population of the study consists of the tourist guide who are active and working for travel agencies. Questionnaire technique has been used in the study and a questionnaire has been applied to 416 tourist guides. The life satisfaction scale developed by Diener et al (1985), which is widely accepted in the relevant literature, has been used to measure the life satisfaction of the tourist guides participating in the study. As a result of this study; it has been determined that life satisfaction of the tourist guides shows significant differences in terms of “marital status” and “the tourist guide chamber which they are affiliated”.

Anahtar Kelimeler

Tourism, Tourist guide, Life satisfaction

Kaynakça

• Akdu, U. ve Akdu, S. (2016). Duygusal emek ve iş stresinin tükenmişlik üzerindeki etkileri: profesyonel turist rehberleri üzerinde bir araştırma.Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (47), 1142-1153.
• Aksu, G., Eser, M. T. ve Güzeller, C. O. (2017). Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi ile yapısal eşitlik modeli uygulamaları. Detay Yayıncılık.
• Alpar, R. (2017). Çok değişkenli istatistiksel yöntemler. (5. Bs.). Detay Yayıncılık.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2012). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: SPSS uygulamalı. (7. Bs.). Sakarya Yayıncılık.
• Ap, J. ve Wong, K. K. F. (2001). Case study on tour guiding: professionalism, issues and problems. Tourism Management, 22, 551-563.
• Ardahan, F. (2012). Doğa yürüyüşü yapanların yaşam doyum düzeyleri ile duygusal zekâ ve yaşam doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mediternean Journal of Humanities, 2 (1), 11-19.
• Ardahan, F. (2013). Komşuluk, farklılığa hoşgörü ve yaşam doyumu arasındaki ilişki, ilişkinin güçlendirilmesinde rekreatif etkinliklerin önemi. International Journal of Human Sciences, 10 (1), 1078-1090.
• Ardahan, F., Genç, S. ve Uludağ, A. H. (2015). Tedavisi tamamlanmış meme kanserli kadınlarda düzenli fiziksel aktivitenin hastanın yaşam doyumu ve umut düzeyine etkisi. Türkiye Kinikleri Journal of Sports Sciences, 7 (2), 41-47.
• Arslantürk, Y. (2016). Mesleki bağlılık: turist rehberleri üzerine bir inceleme. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8 (1), 186-207.
• Avşaroğlu, S. ve Koç, H. (2019). Yaşam doyumu ile sıkıntıyı tolere etme arasındaki ilişkide iyimserliğin rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9 (53), 565-588.
• Balcı, Ş. ve Öğüt, N. (2018). Kültürlerarası etkililik düzeyinin bazı belirleyicileri: “Konya örneğinde saha araştırması”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (57), 498-509.
• Batman, O. (2003). Türkiye’deki profesyonel turist rehberlerinin mesleki sorunlarına yönelik bir araştırma. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (2), 117- 134.
• Bayram, N. (2013). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: AMOS uygulamaları. (2. Bs.). Ezgi Kitapevi.
• Bayram, G. E. (2017). Motivasyonun demografik ve mesleki özelliklere göre farklılaşması: turist rehberleri üzerine bir araştırma. Journal of Yasar University, 12 (48), 257-271.
• Bayram, G. E. (2019). Turist rehberleri bakış açısıyla ekoturizm: algı, sorumluluk ve rollerin tespitine yönelik bir araştırma. Journal of Recreation and Tourism Research, 6 (1), 81-91.
• Beşel, F. (2015). 2013 yılı yaşam memnuniyeti araştırması sonuçlarının il bazlı ekonomik, sosyal ve siyasi analizi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (2), 227-236.
• Björk, P. ve Sthapit, E. (2017). Well-being of locals, tourist experiences and destination competitiveness, In A. Correia, M. Kozak, J. Gnoth ve A. Fyall (Eds), Co-creationandwell-being in tourism (p. 149-162). Springer International Publishing.
• Botha, F. ve Booysen, F. (2012). The relationship between marital status and life satisfaction among South African adults, Acta Academia, 45 (2), 150-178.
• ConceiçãoPinto, M. ve Neto, F. (2008). Satisfaction with life among Portuguese and Indian adolescents from immigrant families in Portugal, International Journal of Developmental and Educational Psychology, 1 (4), 531-540.
• Chen, C-C. ve Yoon, S. (2018). Tourism as a pathway to the good life: comparing the top-down and bottom-up effects. Journal of Travel Research, 1-11.
• Christopher, J. C. (1999). Situating psychological well-being: exploring the cultural roots of its the oryand research. Journal of Counseling & Development, 77, 141-152
• Cindiloğlu, M., Polatçı, S., Özçalık, F. ve Gültekin, Z. (2017). İşyeri yalnızlığının iş ve yaşam tatminine etkisi: lider-üye etkileşiminin aracılık rolü. Ege Akademik Bakış, 17 (2), 191-200.
• Çapık, C. (2014). Geçerlik ve güvenirlik çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17 (3), 196-205.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları.(2. Bs.). Pegem Akademi.
• Dağlı, A. ve Baysal, N. (2016). Yaşam doyumu ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (59), 1250-1262.
• Diener, E. (2000). Subjective well-being: the science of happiness and a proposal for a national index. American Psychologist, 55 (1), 34-43.
• Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J. ve Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal of Personality Assessment, 49 (1), 71-75.
• Diener, E., Gohm, C. L., Suh, E. ve Oishi, S. (2000). Similarity of the relations between marital status and subjective well-being across cultures. Journal of Cross-Cultural Psychology, 31 (4), 419-436.
• Diener, E. ve Suh, E. (1997). Measuring quality of life: economic, social and subjective indicators. Social Indicators Research, 40, 189-216.
• Diener, E. Suh, E. M., Lucas, R. ve Smith, H. L. (1999). Subjective well-being: three decades of progress. Psychological Bulletin, 125 (2), 276-302.
• Dikmen, A. A. (1995). İş doyumu ve yaşam doyumu ilişkisi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 50 (3), 115-140.
• Dockery, A. M. (2003). Happiness, life satisfaction and the role of work: evidence from two Australian surveys, 1-32. 17 Kasım 2019 tarihinde https://www.Researchgate.Net/Publication/228848009_Happiness_Life_Satisfaction_And_The_Role_Of_Work_Evidence_From_Two_Australian_Surveys adresinden erişildi.
• Doğan, H., Üngüren, E. ve Kesgin, D. D. (2010). Meslek ve aile yaşamı ilişkisi: profesyonel turist rehberlerine yönelik bir araştırma. Journal of Yasar University, 20 (5), 3430-3442.
• Dumanlı, Ş. ve Köroğlu, Ö. (2018). Turist rehberlerinin stresle başa çıkma tarzları ile mizah tarzları arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Journal of Yasar University, 13 (52), 328-342.
• Dündar, S. (1993). Fakülte bilimsel atölyesinden: teorik çerçeve içinde yaşamdan duyulan tatmin kavramı. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, 4 (15), 49-55.
• Ehrhardt, J. J., Saris, W. E. ve Veenhoven, R. (2000). Stability of life satisfaction over time. Journal of Happiness Studies, 1, 177-205.
• Eren, D. ve Demirel N. (2017). Nevşehir Bölgesi’ndeki turist rehberlerinin hizmet verme yatkınlığı düzeylerinin ölçülmesi. Disiplinlerarası Akademik Turizm Dergisi, 2 (1), 5-22.
• Erol, M. (2017). Genç yetişkinliğin öncesinde olan ergenlerin yaşam doyumu: “utangaçlık” ve “öz yeterlik algısı”nın rolü. Türk Psikiyatri Dergisi, 28 (2), 95-103.
• Gegez, A. E. (2015). Pazarlama araştırmaları (5. Bs.). Beta Basım.
• Ghimire, S., Baral, B. K., Karmacharya, I., Callahan, K. ve Mishra, S. R. (2018). Life satisfaction among elderly patients in Nepal: associations with nutritional and mental well-being. Health and Quality of Life Outcomes, 16, Article No: 118, 1-10.
• Gökdemir, S. ve Hacıoğlu, N. (2018). Turist rehberlerinde tükenmişlik ve meslekten ayrılma niyeti. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21 (39), 511-541.
• Güldü, Ö. (2014). Kadın çalışanların yaşam doyumu, duygusal zeka ve ahlaki olgunluk düzeylerinin üretim karşıtı iş davranışlarına etkisi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3 (1), 48-64.
• Gürel, E. B. B. ve Altunoğlu, A. E. (2016). İşkoliklik, iş stresi ve yaşam doyumu arasındaki ilişkilerin incelenmesi: Muğla ilinde bir araştırtma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (42), 1431-1438.
• Haybron, D. (2007). Life satisfaction, ethical reflection and the science of happiness. Journal of Happiness Studies, 8, 99-138.
• Hong, S-M. ve Giannakopoulos, E. (1994). The relationship of satisfaction with life to personality characteristics. The Journal of Psychology, 128 (5), 547-558.
• Huebner, E. S. (1991). Correlates of life satisfaction in children. School Psychology Quarterly, 6 (2), 103-111.
• İlbay, A. B., Yiğit, Y. ve Özişli, Ö. (2016). Emeklilerin yaşam doyumu ve rehberlik ihtiyacı- Sakarya örneği. Journal of Behavior at Work, 1 (1), 36-47.
• İslamoğlu, H. A. ve Alnıaçık, Ü. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (4. Bs.). Beta Yayınları.
• Joung, H-M. ve Miller, N. J. (2007). Examining the effects of fashion activities on life satisfaction of older females: activity theory revisited. Family and Consumer Sciences Research Journal, 35 (4), 338-356.
• Karavardar, G. ve Korkmaz, C. (2018). Üniversite öğrencilerinin yaşam doyumu ve stresle başa çıkma stratejilerinin incelenmesi: Giresun Üniversitesi işletme bölümü örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 83, 33-46.
• Kaya, U. ve Özhan, Ç. K. (2012). Duygusal emek ve tükenmişlik ilişkisi: turist rehberleri üzerine bir araştırma. Çalışma İlişkileri Dergisi, 3 (2), 109-130
• Kelecek, S., Altıntaş, A., Kara, F. M. ve Aşçı, F. H. (2015). Fitness liderlerinin iş ve yaşam doyumunun belirlenmesinde tutkunluğun rolü: Ankara ili örneği. Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 26 (1), 9-17.
• Koçak, Ö. F. (2016). Kişilerarası çatışmalar ve yaşam doyumu ilişkisi: üniversite öğrencileri üzerinde bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (43), 1956-1977.
• Kolbaşı, E. ve Bağcı, Z. (2019). İş doyumu ve yaşam doyumu ilişkisi. bir kamu kurumu üzerinde analitik bir araştırma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (4), 119-123.
• Korkmaz, M., Germir, G. N., Yücel, A. S. ve Gürkan, A. (2015). Yaşam memnuniyeti üzerinde etkili olan sosyodemografik bileşenler üzerine bir analiz. Uluslararası Hakemli Psikiyatri ve Psikoloji Araştırmaları Dergisi, 2 (3), 78-111.
• Köker, S. (1991). Normal ve sorunlu ergenlerin yaşam doyumu düzeyinin karşılaştırılması. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Köroğlu, A. (2019). Turist rehberlerinin rolleri.Detay Yayıncılık.
• Kula, S. ve Çakar, B. (2015). Maslow ihtiyaçlar hiyerarşisi bağlamında toplumda bireylerin güvenlik algısı ve yaşam doyumu arasındaki ilişki. Bartın Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 6 (12), 191-210.
• Luhmann, M., Lucas, R. E., Eid, M. ve Diener, E. (2013). The prospective effect of life satisfaction on life events. Social Psyhological and Personality Science, 4 (1), 39-45.
• Mafini, C. ve Dlodlo, N. (2014). The relationship between extrinsic motivation, job satisfaction and life satisfaction amongst employees in a public organisation, SA Journal of Industrial Psychology, 40 (1), 1-13.
• Meydan, C. H. ve Şeşen, H. (2015). Yapısal eşitlik modellemesi: AMOS uygulamaları. (2. Bs.). Detay Yayıncılık.
• Örnek, N. ve Avcı, N. (2019). Turist rehberlerinin duygusal zeka ile rehberlik stilleri ilişkisi. Journal of Yasar University, 14 (56), 536-548.
• Pavot, W. ve Diener, E. (2008). The satisfaction with life scale and emerging construct of life satisfaction. The Journal of PositivePsychology, 3 (2), 137-152.
• Polatçı, S. (2015). Örgütsel ve sosyal destek algılarının yaşam tatmini üzerindeki etkisi: iş ve evlilik tatmininin aracılık rolü. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (2), 25-44.
• Powdthavee, N. (2008). Putting a pricetag on friends, relatives and neighbours: using surveys of life satisfaction to value social relationships. Journal of Socio-Economics, 37 (4), 1459-1480.
• Proctor, C. L., Linley, P. A. ve Maltby, J. (2009). Youth life satisfaction: a review of the literature. Journal of Happiness Studies, 10, 583-630.
• Proctor, C. L., Linley, P. A. ve Maltby, J. (2011). Life satisfaction. In R. J. R. Levesque (Ed), Encylopedia of adolescence (p. 1606-1615). Springer International Publishing.
• Rajani, N. B., Skianis, V. ve Filippidis, F. T. (2019). Association of environmental and sociodemographic factors with life satisfaction in 27 European countries. BMC Public Health, 19 (3), 1-8.
• Saldamlı, A. (2008). Otel işletmelerinde bölüm yöneticilerinin iş ve yaşam tatminini belirlemeye yönelik bir alan araştırması. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 25 (2), 693-719.
• Seçer, İ. (2015). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi. (Genişletilmiş 2. Bs.). Anı Yayıncılık.
• Schimmack, U., Radhakrishnan, P., Oisi, S., Dzokoto, V. ve Ahadi, S. (2002). Culture, personality and subjective well-being: integrating process models of life satisfaction. Journal of Personality and Social Psychology, 82 (4), 582-593.
• Shin, D. C. ve Johnson, D. M. (1978). Avowed happiness as an overall assessment of the quality of life. Social Indicators Research, 5 (4), 475-492.
• Smith, M. K. ve Diekmann, A. (2017). Tourism and wellbeing. Annals of Tourism Research, 66, 1-13.
• Sürücü, Ö. (2016). İş yaşantısında iyimserlik, yaşam doyumu ve mutluluk: otel işletmelerinde çalışan iş görenlere yönelik bir uygulama. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (43), 2170-2176.
• Şeker, B. D. ve Akman, E. (2015). Farklı ülkelerden üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi olma ve yaşam doyumları üzerine bir araştırma. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (1), 106-119.
• Tel, F. D. ve Sarı, T. (2016). Üniversite öğrencilerinde öz duyarlılık ve yaşam doyumu. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (1), 292-304.
• Telef, B. B. (2013). Ergenlerin yaşam doyumlarının ve psikolojik semptomlarının incelenmesi. Yeni Symposium: Psikiyatri, Nöroloji ve Davranış Bilimleri Dergisi, 51 (1), 3-12.
• Tümkaya, S., Hamarta, E., Deniz, M. E., Çelik, M. ve Aybek, B. (2016). Duygusal zeka mizah tarzı ve yaşam doyumu: üniversite öğretim elemanları üzerine bir araştırma. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (30), 1-18.
• Türker, A. (2016). Duygusal beceri değerlendirme sürecinin müşteri memnuniyetine etkisi: turist rehberleri üzerine bir uygulama. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 13 (2), 6-20.
• Türkiye Turist Rehberleri Birliği. (2019). Güncel turist rehberi istatistikleri. 01 Mart 2019 tarihinde http://tureb.org.tr/tr/RehberIstatistik/ adresinden erişildi.
• Umur, M. (2015). Turist rehberlerinin müze hizmet kalitesi algılamaları üzerine bir araştırma: Göreme Açık Hava Müzesi örneği. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 (4), 68-90.
• Üzümcü, T. P. ve Akpulat, N. A. (2017). Turizm işletmeleri çalışanlarının iş- aile yaşam çatışması ve yaşam doyumları ilişkisi: Kartepe-Çeşme örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (51), 1070-1082.
• Varol, Y. K. (2014). Beden eğitimi sürekli kaygı ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Human Science, 11 (1), 221-235.
• Veenhoven, R. (1996). Thestudy of life satisfaction. In W. E. Saris, R. Veenhoven, A. C. Scherpenzeland ve B. Bunting (Eds). A comparativestudy of satisfactionwith life in Europe. (p.11-48). Eötvös University Press.
• Yetiş, Ş. A. (2018). Turist rehberlerinin bakış açısıyla bölgesel turlarda algılanan hizmet kalitesinin Kritik Olaylar Tekniği (KOT) ile ölçülmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (3), 777-799.
• Yıldırım, B. I., Gülmez, M. ve Yıldırım, F. (2016). The relationship between the five factor personality traits of workers and their job satisfaction: a study on five star hotels in Alanya. Procedia Economics and Finance, 39, 284-291
• Yıldırım, H. U. ve Köroğlu, Ö. (2019). Turist rehberlerinin kültürel zeka düzeyi ve özyeterlilik inançlarının hizmet sunumuna etkisi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18 (1), 328-347.
• Yılmaz, E. ve Aslan, H. (2013). Öğretmenlerin iş yerindeki yalnızlıkları ve yaşam doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3 (3), 59-69.
• Zengin, B., Eker, N. ve Bayram, G. E. (2017). Turist Rehberliği Meslek Kanunu’nun turist rehberlerince değerlendirilmesi. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 14 (2), 142-156.
• Zhu, X., Wang, K., Chen, L., Cao, A., Chen, Q., Li, J. ve Qiu, J. (2018). Together means more happiness: relationship status moderates the associations between brain structure and life satisfaction. Neuroscience, 384, 406-416.