Spor yapan kadınlar bağlamında kadına yüklenen toplumsal beden algısının incelenmesi: Düzce örneği

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 45, 417 - 444, 30.06.2021

Fatma Kızılelmas

https://doi.org/10.31795/baunsobed.896374

Cited By: 1

Öz

Bedene yüklenen toplumsal anlam muhtelif toplumsal yapılarda ve dönemlerde farklılık göstermiş ve beden algısı tarihsel süreçte birçok aşamadan geçmiştir. Beden, bazen fiziksel güzelliği öncelenen bir nesne, bazen içerisinde ruhu barındıran bir varlık, bazen de otomat hareketleri yapabilen bir mekanizma olarak görülmüştür. Kadın bedenine yüklenen anlam da tarihsel süreçlere bağlı olarak değişikliklere uğramıştır. Örneğin geleneksel toplumlarda kadını güzelleştiren şeylerin teşhir edilmesi hoş karşılanmazken, modern/postmodern toplumlarda tam tersi bir durum söz konusu olmuştur. Kadının ideal vücut ölçüleri ile bedeninin estetik yönü öne çıkarılmış ve onların bu durumu gönüllü olarak içselleştirmeleri sağlanmıştır. Söz konusu idealleştirilen vücut ölçülerine erişmek için fiziksel aktivite ve sportif faaliyetler kadınların hayatlarında önemli bir yer edinmiştir. Bu makalede de, toplum tarafından kadın bedenine yüklenen anlamlar ile toplumda ideal olarak gösterilen kadın bedeni algısının, kadının sportif faaliyetler yapmak istemesindeki etkisi incelenmeye çalışılmıştır. Sportif faaliyetler yapan kadının, bedenini şekillendirirken, kadının topluma karşı ve toplumun kadına karşı oluşturduğu perspektifte olası bir değişim ve farklılık ortaya çıkarılmak istenmiş ve kadın bedeni sosyolojik bir bakışla ele alınmıştır. Bu araştırma 2017 yılı Ağustos ayında Düzce ilindeki en fazla kadın üyesi bulunan spor salonunda yapılmıştır. Bu bağlamda sportif faaliyetlere katılan yaş, eğitim ve meslekleri farklı olan 28 kadınla görüşülmeler yapılmıştır. Söz konusu çalışmada nitel araştırma yöntemi ve derinlemesine görüşme tekniği kullanılmıştır. Araştırma neticesinde toplumda ideal olarak kabul gören kadın bedeni ölçülerinden kadınların önemli oranda etkilendiği, bu sebeple bu ölçülere uymayan bedenlerinden memnun olmadıkları ve sportif faaliyetleri daha ziyade toplumda ideal olarak gösterilen ölçülere erişmek için yaptıkları ortaya çıkmıştır. Anlaşıldığı kadarıyla toplumda belirli yer edinmek ve itibarlı olmak için idealize edilen vücut ölçülerine ulaşmak kadınlar için önemli olmakta, bu ölçülere erişememek toplum tarafından kadının iradesini kontrol edememesi ve başarılı olamaması biçiminde algılanmaktadır. Bu durum farkında olarak ya da olmayarak kadınları çok fazla etkisi altına almakta, bedenleriyle ilgili olumsuz değerlendirilme kaygısı yaşatmakta ve özgüvenlerini kötü yönde etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Beden sosyolojisi, Beden algısı, Toplumsal cinsiyet, Kadın bedeni

The analysis of the social body perception attached to women in the context of women doing sports: The sample of Düzce

Öz

The social meaning attributed to the body has differed in various social structures and periods, and body perception has gone through many stages in the historical process. The body was sometimes seen as an object whose aesthetic beauty was brought to the fore, sometimes as a being the carrier of the soul, and sometimes as a machine. The meaning attributed to the female body has also undergone changes depending on historical processes. For example, while displaying things that make women more beautiful is not welcomed in traditional societies, the opposite has been the case in modern/postmodern societies. The ideal body size of the woman and the aesthetic aspect of her body were highlighted, and they were made to internalize this situation voluntarily. Physical activity and sports activities have taken an important place in women's lives in order to reach the idealized body measurements. In this article, the meanings attributed to the female body by the society and the effect of the female body perception, which is shown as an ideal in the society, on women's willingness to engage in sportive activities are tried to be examined. While shaping the female body by doing sports activities, it was aimed to reveal a possible change and difference in the perspective of women against society and society against women, and the female body was addressed with a sociological perspective. This research was conducted in August 2017 at the gymnasium with the most female members in Düzce. In this context, interviews were held with 28 women who participated in sports activities, of different ages, education and professions. Qualitative research method and in-depth interview technique were used in the study in question. As a result of the research, it was revealed that women were significantly affected by the female body measurements accepted as ideal in the society, therefore they were not satisfied with their bodies that did not fit these measurements, and they did sports activities to reach the ideal measurements. Thinness and weakness which are apparently presented as the ideal body, are seen as important for success and reputation in society, while being overweight is considered embarrassing, failure, and lack of will. This situation, consciously or not, affects women too much, causes them to worry about being evaluated negatively in terms of their bodies and negatively affects their self-confidence.

Anahtar Kelimeler

Beden sosyolojisi, Beden algısı, Toplumsal cinsiyet, Kadın bedeni

Kaynakça

• Altındal, Y. (2017). Kadınları tepeden tırnağa boyayan kadınlar: Güzellik salonlarında çalışan kadınların iş yaşam ve aile döngüleri. Marmara Üniversitesi Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi, 1, 61-73.
• Altındal, Y. ve Bayramiç, H. (2019). Wattpad’de kadınlık-erkekliğin izlerini sosyolojik perspektifle sürmek: Deli divane romanı örneği. Social Sciences Studies Journal, 5 (51), 6938-6959.
• Aksoy, S. ve İcil, A. (2007). Reklamlar aracılığıyla tüketen ve tüketilen bir nesne olarak kadın sunumuna gösterge bilimsel yaklaşım. Ö. Yılmazkol (Ed.), medya okumaları içinde (ss. 85-105). Nobel Yayıncılık.
• Aktaş, S. (2014). Medyanın kadın estetiği üzerine etkileri ve ebenin rolü. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17 (3), 187-195.
• Bauman, Z. (2014). Parçalanmış hayat. (2. Bs.). (İ. Türkmen, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Baudrillard, J. (1997). Tüketim toplumu. (H. Deliceçaylı ve F. Keskin, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Bilgin, R. (2016). Geleneksel ve modern toplumda kadın bedeni ve cinselliği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (26), 219-243.
• Bourdieu, P. (2019). Eril tahakküm. (5.Bs.). (B. Yılmaz, Çev.). Bağlam Yayınları.
• Düzgüner, S. (2013). Ruh beden ve insan aşkın varlık ilişkisine yönelik psikolojik yaklaşımın tarihi serüveni. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 45, 253-284.
• Ecevit, Y. (2003). Toplumsal cinsiyetle yoksulluk ilişkisi nasıl kurulabilir? Bu ilişki nasıl çalışılabilir?. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 25(4), 83-88.
• Elçik, G. (2016). Beden, iki nokta üst üste. F. Saygılıgil (Ed.), toplumsal cinsiyet tartışmaları içinde (ss. 187-213). Dipnot Yayınları.
• Foucault, M. (2010). Cinselliğin tarihi (H. U.Tanrıöver, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji. C. Güzel (Ed.). Kırmızı Yayınları.
• Goffman, E. (2014). Damga. (2.Bs.). (Ş. Geniş, L. Ünsaldı, S. N. Ağırnaslı, Çev.). Heretik Yayınları.
• Hacısoftaoğlu, İ. ve Bulgu N. (2012). Kadınlar ve egzersiz aerobik egzersizin çatışmalı anlamları. Spor Bilimleri Dergisi, 23 (4), 177-194.
• Işık, E. (1998). Beden ve toplum kuramı. Bağlam Yayınları.
• Kalan, Ö. (2014). Foucault’un biyopolitika kavramı bağlamında moda ve beden: Vouge dergisi üzerinden bir söylem analizi. Selçuk İletişim, 8 (3), 140-162.
• Koca, C. (2006). Beden eğitimi ve spor alanında toplumsal cinsiyet ilişkileri. Spor Bilimleri Dergisi, 2, 81-99.
• Köse, H. (2011). Tüketim toplumunda bir sosyal beden kurgusu olarak kadın. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 4 (6), 76-89.
• Köse, H. (2016). Bourdieu düşüncesinde tahakküm itaat ilişkisi ve sosyo-politik beden. İlef Dergisi, 173-199.
• Kula Demir, N. ve Yiğit, Z. (2013). Reklam fotoğraflarında kadın bedeninin değişimi. Turkish Studies International Periodical for the Languages Literature and History of Turkish or Turkic, 8 (6), 456-472.
• Oakley, A. (1972). Sex, gender and society. Temple Smith.
• Oğuz, G. Y. (2005). Bir güzellik miti olarak incelik ve kadınlarla ilgili beden imgesinin televizyonda sunumu. Selçuk İletişim, 4 (1), 31-37.
• Öngören, B. (2015). Sosyolojik açıdan sağlıklı beden imgesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 34, 25-45.
• Sancar, S. (2016). Erkeklik: İmkânsız iktidar ailede piyasada ve sokakta erkekler. (4.Bs.). Metis Yayınları.
• Savran, G. (2004). Beden emek tarihi diyalektik bir feminizm için. Kanaat Yayınları.
• Sennett, R. (2008). Ten ve taş batı uygarlığında beden ve şehir (T. Birkan, Çev.). Metis Yayınları.
• Şişman, N. (2013). Emanetten mülke kadın beden siyaset. İz Yayıncılık.
• Taşdelen, P. ve Koca, C. (2015). Viktorya dönemi İngiltere’sinde kadın bedeni politikaları ve kadınların spora katılımı. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1 (32), 205-214.
• Timurturkan, M. G. (2008). Felsefi bedenden sosyolojik bedene. Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 1 (4), 1-12.
• Topaloğlu, H. (2010). Gölgedeki bedenler: Bedenin inşa sürecinde toplumsalın etkileri. Alternatif Politika, 3 (2), 251-276.
• Turner, B. (1992). Regulating bodies. Routledge.
• Turner, B. (1996). The body and society. (2. Bs.). Sage Publications.
• Wallace, R. A. ve Wolf, A. (2020). Çağdaş sosyoloji kuramları geleneğinin genişletilmesi (L. Erburuz ve M. R. Ayas, Çev.). Doğu-Batı Yayınları.
• Weber, M. (2009). Protestan ahlakı ve kapitalizmin ruhu (Z. Gürata, Çev.). Ayraç Yayınları.
• Yılmaz, A. ve Ulaş, M. (2016). Kadınların rekreatif alanlarda fiziksel aktivite yapma amaçları ve karşılaştıkları sorunlar. Hacettepe Spor Bilimleri Dergisi, 27 (3), 101-117.