İş sağlığı ve güvenliğine keşifsel bir bakış: Otel çalışanlarının yaşadıkları iş kazaları

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 46, 1185 - 1204, 31.12.2021

Gülşah Akkuş

https://doi.org/10.31795/baunsobed.881793

Cited By: 5

Öz

Bu araştırmada çalışan ve/veya işletme kaynaklı kazaların önüne geçilebilmesi için otel çalışanlarının geçirdikleri iş kazaları ve nedenleri araştırılmıştır. Nitel araştırma yaklaşımıyla 23 otel çalışanı ile yüz yüze görüşülerek toplanan veriler, içerik analizi ile değerlendirilmiştir. Analiz neticesinde “iş kazası” teması altında iş kazasının türü, yaralanmanın türü, nedeni ve sonucu olmak üzere dört ayrı kategori ile “İSG” teması altında eğitim, önleyici çalışmalar ve yükümlülükler olmak üzere üç ayrı kategori ve bunlara bağlı alt kodlar ortaya çıkarılmıştır. Araştırma sonucunda; çalışanların i) en çok düşme kaynaklı akut travma türü kaza geçirdikleri, ii) en fazla kollarından yaralandıkları, iii) ağırlıklı olarak güvensiz davranışlardan kaynaklı kazalar yaşadıkları, iv) kaza sonrası çalışmaya devam etmek zorunda kalabildikleri ve bu durumun kayıtlara yansımadığı, v) aldıkları İSG eğitimini genellikle yetersiz ve yüzeysel buldukları ve vi) kazaların önlenmesinde en çok işletmelerin yükümlülüklerini vurguladıkları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İş sağlığı ve güvenliği (İSG), İş kazası, Güvensiz davranış, Güvensiz ortam, Otel çalışanı.

An exploratory view at occupational safety and health: Occupational accidents experienced by hotel employees

Öz

In this research, occupational accidents and their causes were investigated in order to prevent employee and/or business-related accidents. Data collected through face-to-face interviews with 23 hotel employees with a qualitative research approach were evaluated through content analysis. As a result, four different categories, the type of occupational accident, the type of injury, its cause and consequence, under the theme of "occupational accident", and three different categories, under the theme of "OSH", as training, preventive activities and obligations, and related sub-codes were revealed. As a result of the research, it has been determined that employees i) had the most acute trauma type accident from falls, ii) injured their arms the most, iii) accidents mainly caused by their unsafe behavior, iv) may need to continue working after the accident and this was not recorded, v) received OSH training, which was insufficient and superficial, vi) emphasized the obligations of enterprises mostly in preventing accidents.

Anahtar Kelimeler

Occupational safety and health (OSH), Occupational accident, Unsafe behavior, Unsafe condition, Hotel employee

Kaynakça

• Akkuş, G. (2016). An Analysis of Accidents at Work in “Core” Tourism Industries. M. Kozak ve N. Kozak (Ed.) 8th World Conference for Graduate Research in Tourism, Hospitality and Leisure (s. 69-73). Bodrum: Bizim Büro Matbaacılık ve Basımevi.
• Akkuş, G. ve Çavuş, Ö. (2016). Turizm Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği. B. Filizöz ve A. Kocabacak (Ed.) 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Açıklamalı ve Sektörel Veriler Işığında Türkiye'de İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları (ss. 128-166). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Ambardar, A. (2015). Occupational Safety and Health of Laundry Employees in Hotel Industry. International Journal of Hospitality & Tourism Systems, 8(1), 32-39.
• Ambardar, A. ve Raheja, K. (2017). Occupational Safety and Health of Hotel Housekeeping Employees: A Comparative Study. International Journal of Hospitality & Tourism Systems, 10(2), 22-31.
• Aytaç, S. (2011). İş kazalarını Önlemede Güvenlik Kültürünün Önemi. Türk Metal Dergisi 147, 30-33.
• Başağa, H. ve Çelik, F. (2016). İnşaat Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği. B. Filizöz ve A. Kocabacak (Ed.) 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Açıklamalı ve Sektörel Veriler Işığında Türkiye'de İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları (ss. 103-127). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• BM İnsan Hakları Bildirgesi. (1948). İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi. TBMM İnsan Hakları Komisyonu. 18 Ocak 2021 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/pdf01/203-208.pdf adresinden erişildi.
• Buchanan, S., Vossenas, P., Krause, N., Moriarty, J., Frumin, E., Shimek, J.A.M., Mirer, F., Orris, P. ve Punnet, L. (2010). Occupational Injury Disparities in the US Hotel Industry. American Journal of Industrial Medicine, 53, 116-125.
• Burke, M., Salvador, R., Smith-Crowe, K., Chan-Serafin, S., Smith, A. ve Sonesh, S. (2011). The Dread Factor: How Hazards and Safety Training Influence Learning and Performance. Journal of Applied Psychology, 96(1), 46-70.
• CCOHS. (2018, Haziran 4). OSH Answers Fact Sheets. Canadian Centre for Occupational Health and Safety. 18 Ocak 2021 tarihinde https://www.ccohs.ca/oshanswers/safety_haz/falls.html adresinden erişildi.
• Cherono, L. (2011). Occupational Accidents in Hotels within Eldoret Town, Kenya: Awareness and Prevention. Yüksek Lisans Tezi, Kenyatta University, Kenya. 30 Ocak 2021 tarihinde https://ir-library.ku.ac.ke/bitstream/handle/123456789/3875/Cherono%2C%20Lydia.pdf?sequence=3&isAllowed=y adresinden erişildi.
• Dinç, A. (2016). İş Sağlığı ve Güvenliği'nin Ekonomik Yönden Analizi. B. Filizöz ve A. Kocabacak (Ed.) 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Açıklamalı ve Sektörel Veriler Işığında Türkiye'de İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları (ss. 19-41). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Dinçer, Ö. ve Utlu, Z. (2017). Restoran Sektöründe Yaşanan İş Kazalarını Önlemede İş Sağlığı ve Güvenliğinin Önemi. Aydın Gastronomy, 1(2), 41-50.
• Esin, A. (2007). İş Kazalarına Değişik Yaklaşım - Davranışsal Güvenlik. Mühendis ve Makina, 48(567), 3-9.
• EU-OSHA. (2004, Kasım 1). Safety and Health Risks in HORECA. 8 Kasım 2015 tarihinde https://osha.europa.eu/en/publications/e-fact-22-safety-and-health-risks-horeca/view#:~:text=This%20E%2DFact%20offers%20an,and%20air%20temperature%20and%20quality adresinden erişildi.
• EU-OSHA. (2008a). Protecting Workers in Hotels, Restaurants and Catering. 8 Kasım 2015 tarihinde https://osha.europa.eu/en/publications/report-protecting-workers-hotels-restaurants-and-catering adresinden erişildi.
• EU-OSHA. (2008b, Ocak 11). E-facts 23, Good practice: accident prevention in HORECA. 8 Kasım 2015 tarihinde https://osha.europa.eu/en/publications/e-fact-23-good-practice-accident-prevention-horeca adresinden erişildi.
• Eurostat. (2009). 8.6% of workers in the EU experienced work-related health problems. 8 Kasım 2015 tarihinde https://ec.europa.eu/eurostat/documents/3433488/5283817/KS-SF-09-063-EN.PDF.pdf/10b62d3b-e4dd-403f-b337-af6ffd3de8de?t=1414687593000, adresinden erişildi.
• Eurostat. (2015). Accidents at Work Statistics. 1 Ağustos 2015 tarihinde https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Accidents_at_work_statistics adresinden erişildi.
• Eurostat. (2018, Eylül 12). Glossary: Non-fatal accident at work. 18 Ocak 2021 tarihinde https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Glossary:Non-fatal_accident_at_work adresinden erişildi.
• Eurostat. (2019a, Kasım). Accidents at Work Statistics. 18 Ocak 2021 tarihinde https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Accidents_at_work_statistics#Analysis_by_activity adresinden erişildi.
• Eurostat. (2019b, Mart 6). Glossary: Fatal accident at work. 18 Ocak 2021 tarihinde https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Glossary:Fatal_accident_at_work adresinden erişildi.
• Eurostat. (2019c). Tourism Industries - Economic Analysis. 18 Ocak 2021 tarihinde https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Tourism_industries_-_economic_analysis adresinden erişildi.
• Gan, J.-E. ve Quah, J.-E. (2015). The Relevance of Occupational Health and Safety Training in Hospitality Education: A Malaysian Perspective. Asia-Pacific Journal of Innovation in Hospitality and Tourism, 4(2), 217-233.
• Gordon, R. (1998). The Contribution of Human Factors to Accidents in the Offshore Oil Industry. Reliability Engineering and System Safety, 61, 95-108.
• Hofmann, D., Burke, M. ve Zohar, D. (2017). 100 Years of Occupational Safety Research: From Basic Protections and Work Analysis to a Multilevel View of Workplace Safety and Risk. Journal of Applied Psychology, 102(3), 375-388.
• ILO. (2019). Safety And Health at The Heart of The Future of Work - Building on 100 years of experience. 18 Ocak 2021 tarihinde https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/documents/publication/wcms_686645.pdf adresinden erişildi.
• İOSH. (2019, Haziran 12). Elephant in the room. 18 Ocak 2021 tarihinde https://www.ioshmagazine.com/elephant-room adresinden erişildi.
• Kalkan, I., & Kalkan, C. (2016). Gıda Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği. B. Filizöz ve A. Kocabacak (Ed.) 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Açıklamalı ve Sektörel Veriler Işığında Türkiye'de İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları (ss. 43-101). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Kuo, N., Cheng, Y., Chang, K. ve Ying, W. (2020). Establishing a Measurement Scale for Safety Culture in the Hotel Industry. Journal of Hospitality and Tourism Management, 42, 12-28.
• McHugh, M. (2012). Interrater Reliability: The Kappa Statistic. Biochemia Medica, 22(3), 276-282.
• Özer, S., Tüzünkan, D. ve Köse, B. (2013). Turizm Sektöründe İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarına Yönelik Tespitler ve Tedbirler. K. Karamustafa (Ed.) 14. UTK Bildiriler Kitabı (ss. 1136-1149). Kayseri: Detay Yayıncılık.
• Şahin, H. ve Erkal, S. (2010). Konaklama İşletmelerinde Çalışan Mutfak Personelinin İş Kazası Geçirme Durumlarının ve Kaza Nedenlerinin Belirlenmesi. Sağlık ve Toplum, 20(2), 40-48.
• SGK. (2017a). 2017 Yıllık Bölüm 1 İşyeri ve Sigortalılara Ait İstatistikler. 27 Ocak 2021 tarihinde http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari adresinden erişildi.
• SGK. (2017b). 2017 Yıllık, Bölüm 3-1 İş Kazası ve Meslek Hastalıkları İstatistikleri (4a). 27 Ocak 2021 tarihinde http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari adresinden erişildi.
• SGK. (2019). 2019 Yıllık, Bölüm 3-1 İş Kazası ve Meslek Hastalıkları İstatistikleri (4a). 27 Ocak 2021 tarihinde http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari adresinden erişildi.
• Bureau of Labor Statistics. (2019, Kasım 04). Employer-Reported Workplace Injuries and Illnesses - 2019. 19 Ocak 2021 tarihinde https://www.bls.gov/news.release/pdf/osh.pdf adresinden erişildi.
• TMMOB. (2018, Mart). İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği. Ankara: Ankamat. 24 Ocak 2021 tarihinde https://www.mmo.org.tr/sites/default/files/ISG%20raporu%202018.pdf adresinden erişildi.
• Turizm Güncel. (2018, Ağustos 20). Antalya'da 5 yıldızlı bir otel çalışanı daha 'iş kazası' kurbanı. 18 Ocak 2021 tarihinde https://turizmguncel.com/haber/antalya'da-5-yildizli-bir-otel-calisani-daha-'is-kazasi'-kurbani-h35260.html adresinden erişildi.
• Üner, M. ve Ayberk, H. (2019). Düzce İlindeki Mutfak Çalışanlarının Genel Bilgileri ile Kaza Geçirme Oranlarının İncelenmesi. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7, 849-860.
• WHO. (2008). XVIII World Congress on Safety and Health at Work. 24 Ocak 2021 tarihinde https://www.who.int/ceh/news/events/seoulconf08.pdf adresinden erişildi.
• Yağmurluklu, Y. (2016). Otel İşletmelerinde İş Sağlığı ve Güvenliğinin Değerlendirilmesi. Uzmanlık Tezi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (10. Bs.). Ankara: Seçkin.
• 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu. (2006). T.C. Resmi Gazete, 26200, 16 Haziran 2006.
• 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu. (2013). T.C. Resmi Gazete, 28339, 30 Haziran 2012.