Müzik coğrafyası üzerine bir araştırma: Manisa türküleri

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 46, 781 - 797, 31.12.2021

Alpaslan Aliağaoğlu , Belkıs Yurt

https://doi.org/10.31795/baunsobed.894077

Öz

Müzik coğrafyası yeni kültürel coğrafya içinde önemli bir yere sahiptir. İnsan çevre etkileşimi müzik coğrafyasında ele alınan konulardan biridir. Bu çalışmada Manisa türküleri insan çevre etkileşimi ile coğrafi yönden ele alınmaktadır. Türkülerin seçiminde Salih TURHAN-Manisa Türküleri ve Oyun Havaları, TRT İl İl Türkülerimiz, Türk Halk Müziği Sözlü Eserler Antoloji-1ve2 adlı eserler kullanılmıştır. Türkü başlıkları içindeki coğrafik kelimeler dikkate alınmaktadır. Çalışmada kaynak tarama, türkülerin sınıflandırılması ve alan gözlemleri yapılarak ele alınmaktadır. Sonuçta görülmektedir ki Manisa türkülerinde tarımsal ürünlere ait bulgular ön plandadır. Bu durum uygun coğrafik koşullara bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Aynı özellik ağaç motifine ait bulguların yaygın bulunmasını da etkilemiştir. Hidrografik özellikler de yaygın olarak bulunmaktadır. Ev motifine ait bulguların azlığı dikkat çekicidir.

Anahtar Kelimeler

Müzik, Coğrafya, Manisa Türküleri, sosyo-kültürel motifler

A Research on music geography: Manisa folk songs

Öz

Music geography has an important place in the new cultural geography. Human-environment interaction is one of the subjects discussed in music geography. In this study, Manisa folk songs are discussed from a geographical perspective with human-environment interaction. The works named Salih TURHAN-Manisa Folk Songsand Folk Dances, TRT Provincial Folk Songs, Turkish Folk Music Oral Works Anthology-1 ve 2 were taken into consideration in the selection of folk songs. Geographical words in the folk songs are taken into consideration. In the study, a conclusion is reached by scanning the source, content analysis and field observations. As a result, the socio-cultural findings are exclusively considerable in Manisa folk songs. This is anexpression of the cultural richness of studya rea. The richness of agricultural products and livelihoods arises due to favorable geographical conditions. Hydrographic features are also widely available. The lack of findings of road motifs is striking.

Anahtar Kelimeler

Music, geography, Manisa folk songs, socio-cultural motifs

Kaynakça

• Kaynakça Akbulut, G. E. (2018). Ordu türkülerinde kadın tipleri. [Yüksek Lisans Tezi], Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akgün, D. (2006). Kırşehir türkülerinde insan. [Yüksek Lisans Tezi], Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akpınar, E. (2012). Eğin türkülerinin coğrafi analizi. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(4), 253-274.
• Aliağaoğlu, A., Uğur, A. (2012). Şehir Coğrafyası. Nobel Yayınevi.
• Aliağaoğlu, A. (2018). Türkülerde Erzurum: bir şehir kimliği çalışması. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, 44, 14-25.
• Arı, Y. (2005). Amerikan kültürel coğrafyasında peyzaj kavramı. Doğu Coğrafya Dergisi, 10 (13), 311-339.
• Arı, Y. & Köse, A. (2005). İnsan ve çevre etkileşimini yorumlamada yeni bir alternatif: kültürel coğrafya, Türk Coğrafya Kurumu Ulusal Coğrafya Kongresi Bildiri Kitabı, 51-59.
• Aslan, F. (2018). Sanayi şehri Manisa. Çantay Kitabevi.
• Ataman, A. (2009). Bu Toprağın Sesi-Halk Musikimiz. Süleyman Şenel (Ed.). Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları.
• Atılgan, H. (2003). Türkülerin İsyanı. Akçağ Yayınları.
• Başgöz, İ. (2008). Türkü. Pan Yayıncılık.
• Boratav, P.N. (2013). Türk Halk Bilimi I, 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. Gerçek Yayınevi.
• Bulut, İ. (2015). Cengiz Aytmatov'un eserlerinde coğrafya. Meydan A. ve Çetin T. (Ed.). Türk Kültüründe Coğrafya I (345-356). Pegem.
• Cangür, A. (2013). Batı Anadolu’da efelik ve eşkıyalık türküleri ve hikâyelerinin edebi yönden incelenmesi. [Doktora Tezi], Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Carney, G. O. (1990). Geography of music: inventory and prospect. Journal of Cultural Geography, 10(2), 35-48. Carney, G. O. (1998). Music geography. Journal of Cultural Geography, 18(1), 1-10.
• Güngör, Ş. (2015). Karacaoğlan şiirlerinde coğrafi unsurlar. Meydan A. ve Çetin T. (Ed.). Türk Kültüründe Coğrafya I (198-218). Pegem Akademi.
• Çetin, S. (2015). Orta Asya'dan Anadolu'ya geleneksel Türk konutunda tarihsel süreklilikler. Meydan A. ve Çetin T. (Ed.). Türk Kültüründe Coğrafya I, (297-309). Pegem Akademi.
• Cuche, D. (2004). Sosyal Bilimlerde Kültür Kavramı (T. Arnas, Çev.). Bağlam Yayıncılık.
• Dalbom, C.J. (2006). Music and sound geography. Warf B. (Ed.). Encyclopedia of Human geography (313-314).Sage Publication.
• Doğanay, H. (1992). Coğrafyaya Giriş. Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Dursunoğlu, H., Güleryüz, Ş. (2015). Türkiye'de geçen Türkiye dışındaki yer isimleri. 4 Ağustos 2021 tarihinde ayk.gov.tr adresinden erişildi.
• Düzgün, D. (2003). Erzurum çarşı pazar, Milli Folklor, 58(Yaz), 76-85.
• Emekli, G. (2006). Coğrafya, kültür ve turizm: kültürel turizm, Ege Coğrafya Dergisi, 15, 51-59.
• Erdem, M.E. (2018). Erzincan türküleri üzerine bir inceleme. [Yüksek Lisans Tezi], Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erol, O. (2012). Silifke halk oyunlarında yer alan türkülerin konuları-Silifke türkülerindeki motifler ve semboller. [Yüksek Lisans Tezi], Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ertürk, S.A. (Ty). Kültürel Coğrafya: İnsan-Kültür-Mekân. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi.
• Evci, A. (2018). Orta Karadeniz Bölgesine Ait Türkülerde Türk Yaşam Tarzı. [Yüksek Lisans Tezi], Bozok Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gazimihal, M.R. (2006). Anadolu Türküler ve Musiki İstikbalimiz. Ötüken Yayınları.
• Göher, F. (2010). Türkülerde motifler. Türk Yurdu Dergisi, 30(62), 269(630), 173-180.
• Gökçe, E. (1982). Eğin Türküleri (6. Basım). Yaba Yayınları.
• Gönen, S. (2010). Türkülerin dilinde İstanbul silüetinin görünümü, Edebiyat Fakültesi Dergisi, 23, 159-178.
• Gregory, D., Chonstone, R., Geraldine, P., Watts, M. & Whatmore, S. (2009). Dictionary of Human Geography (5.Edition). Wiley and Blackwell Publication.
• Güleç, H. (2006). Türkülerin ve destanların dilinde Bayburt. Türk Dili ve Edebiyat Dergisi, 650, 151-160.
• Gümüşçü, O. (1018). Tarihi coğrafya ve kültürel miras. Erdem, 75, 99-120.
• Güngör, Ş. (2015). Karacaoğlan şiirlerinde coğrafi unsurlar. Meydan A. ve Çetin T. (Ed.). Türk Kültüründe Coğrafya I (198-218). Pegem Akademi.
• Kara, H. (2016). Azerbaycan türkülerinde coğrafyanın rolü, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 47, 396-402.
• Karademir, N. (2015). Aşık Veysel'in şiirlerinde coğrafi unsurlar. Meydan A. ve Çetin T. (Ed.). Türk Kültüründe Coğrafya I (221-248). Pegem Akademi.
• Karakaş, A. (2011). Çukurova Türkü Söyleme Geleneğinde Hikâyeli Türküler (Adana, Osmaniye). [Doktora Tezi], Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karakuzulu, Z., Atnur, G. (2007). Kültür coğrafyası açısından bir inceleme: Tortum, Çıldır ve Tödürge (Demiryurt) Gölleri. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 34, 157-167.
• Kaya, D. (1999). Anonim Halk Şiiri. Akçağ Yayınları.
• Kaya, D. (2004). Anonim Halk Şiiri. (2. Basım). Akçağ Yayınları.
• Kaya, İ. (2015). Kültürel dönüş ve yeni kültürel coğrafya. Coğrafyacılar Derneği Uluslararası Yıllık Kongresi (629-633). 21-23 Mayıs 2015. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kayserili, A. (2010). Carl Ortwin Sauer ve kültürel coğrafya. Doğu Coğrafya Dergisi, 15(24), 177-190.
• Keleş, R. (2005). Kent ve kültür üzerine. Mülkiye Dergisi, 29 (246), 9-18.
• Koday, S. Yılmaz, E. (2017). Osmaniye türkülerinde coğrafi motifler. Aslan F.(Ed.). Türkiye Coğrafya Araştırmaları (527-544). Pegem Akademi.
• Korkmaz, M.A. (2006). Türkü türü ve Doğu Karadeniz türkü kültürü. [Yüksek Lisans Tezi], Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Melikoğlu, A. (2012). Türkülerde gök ve gök unsuru ile ilgili inançlar. [Yüksek Lisans Tezi], Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ordu.
• Meydan, A. (2015). Yunus Emre şiirlerinde coğrafi unsurlar. Meydan A. ve Çetin T. (Ed.).Türk Kültüründe Coğrafya I (167-181). Pegem Akademi.
• Meydan, A. (2018). Ferdi Tayfur Şarkılarında Coğrafi Unsurlar, Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 2(1) 79-100.
• Mirzaoğlu, F. G. (2003). Çukurova Bozlağı. Binboğa Yayınları.
• Mirzaoğlu, F. G. (2005). Türkülerde mitolojik unsurlar. Türkbilig, 10, 34-53.
• Mirzaoğlu, F.G. (2008). Üsküdar’a gideriken aldı da bir yağmur: musikide Üsküdar imgesi. VI. Uluslararası Üsküdar Sempozyum Bildiriler I (419-430). İstanbul.
• Mirzaoğlu, F.G. (2012). Türk halk türkülerinde değirmen motifi ve değirmenci türküleri. Bilig, 62,159-182.
• Oğuz, E. S. (2011). Toplum bilimlerde kültür kavramı. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 28 (2), 123-139.
• Özbek, M. (1981). Folklor ve Türkülerimiz. Ötüken Yayınları.
• Özçağlar, A. (2003). Coğrafyaya Giriş, Sistematik, Kavramlar, Yöntemler. Hilmi Usta Matbaacılık.
• Öztelli, C. (2002). Evlerinin Önü, Türküler. Özgür Yayınları.
• Şahin, M. (2010). Türk halk müziğinde coğrafi motifler ve türküler atlası. [Yüksek Lisans Tezi], Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şahinalp, M.S. (2012). Müzik coğrafyası açısından bir araştırma: doğal ortam özelliklerinin türkü sözleri üzerindeki etkisi, International Journal of Social Science, 517, 633-661.
• Tan, N. (2000). Folklor (Halk Bilimi) Genel Bilgiler. Artmedia.
• Tanrıkulu, M. (1018). Coğrafya ve Kültür, Mekân, Kültür, Tarih, Coğrafi İşaret. Pegem Akademi.
• Tümertekin, E. & Özgüç, N. (2006). Beşeri Coğrafya: İnsan, Kültür ve Mekân. Çantay Kitabevi.
• Turhan, S. (2010). Manisa Türküleri ve Oyun Havaları. Cem Veb Ofset.
• Kolektif.(2006).Türk Halk Müziği Antolojisi 1. TRT Müzik Dairesi Yayınları.
• Kolektif.(2006). Türk Halk Müziği Antolojisi 2. TRT Müzik Dairesi Yayınları.
• Kolektif.(2006). Türk Halk Müziği Sözlü Eserler Antolojisi I. TRT Müzik Dairesi Yayınları.
• Kolektif.(2006). Türk Halk Müziği Sözlü Eserler Antolojisi I. TRT Müzik Dairesi Yayınları.
• Uğur, A. (2015). Müzik coğrafyası: türkülerdeki coğrafya. Bilig, 74, 239-260.
• Üstüntaş, S. (2018). Ege Bölgesi türkülerinde eşkıya tipi. [Yüksek Lisans Tezi], Afyon Karahisar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Vural, F.G. (2011). Türk kültürünün aynası türküler. Journal of New World Sciences Academy, 6(3), 397-411.
• Warf, B. (Ed.)(2006). Encyclopedia of Human Geography. Sage Publications.
• Yakıcı, A. (2007). Halk Şiirinde Türkü. Akçağ Yayınları.
• Yıldırım, A.& Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (11. Baskı). Seçkin Yayıncılık.