General Kemal Balıkesir'in hatıralar ışığında esareti ve Bergama Cephesi'ndeki faaliyetleri

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 46, 1155 - 1167, 31.12.2021

Merve Üner

https://doi.org/10.31795/baunsobed.978701

Öz

Osmanlı Devleti, 30 Ekim 1918’de Mondros Ateşkes Antlaşması’nı imzalayarak Birinci Dünya Savaşı’ndan yenik bir şekilde ayrılmıştır. Koşullarına bakıldığında içerdiği şartların oldukça ağır olması sebebiyle, Anadolu bu antlaşmaya dayalı olarak İtilaf Devletleri’nin işgaline açık hale getirilmiştir. Mütarekeyi hemen uygulamaya koymak isteyen İtilaf Devletleri hiç vakit kaybetmeden bu fırsatı değerlendirmiş, ülkenin stratejik noktalarına asker çıkarmaya başlamıştır. Yunanistan’da Paris Barış Konferansı’nda elde ettiği kazançla İzmir’e yönelmiştir. İzmir’de başlayan işgaller kısa sürede ilçeleri de tesiri altına alacaktır. İşgaller karşısında, Yunanlılara karşı halk tarafından hemen protesto mitingler düzenlenmiş, Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri kurulmuş ve Kuva-yı Milliye hareketi oluşturulmuştur. Aynı zamanda Batı Anadolu’daki Yunan işgaline karşı bölgeyi savunma amaçlı, pek çok cephe açılmıştır. Bu dönemde açılan Bergama Cephesi önemli bir direniş merkeziydi. Açılan cepheler içerisinde Türk Subayları aktif bir şekilde görev almışlardır. Bu subaylardan biri de General Kemal Balıkesir’dir. Kemal Balıkesir Türk milletinin varlığına yönelik saldırılara karşı müdafaada gönüllü olarak Balıkesir ve çevresinde savaşmıştır. Çalışmamızda Kemal Balıkesir’in Bergama Cephesi’ndeki faaliyetleri üzerinde durulacaktır. Bu esnada Kemal Balıkesir Yunanlıların eline esir düşmüş ve kısa bir esaret hayatından sonra kaçıp, Balıkesir ve çevresindeki Yunanlılara karşı mücadelesini sürdürmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kemal Balıkesir, Bergama Cephesi, Yunan işgali, Esaret, İstiklâl Savaşı

General Kemal Balıkesir’in hatıralar ışığında esareti ve Bergama Cephesi’ndeki faaliyetleri

Öz

The Ottoman Empire defeated the First World War by signing the Mondros Armistice Treaty on October 30, 1918. Considering the conditions, Anatolia has been made open to the occupation of the Entente States based on this treaty due to the fact that the conditions included are quite severe. The Entente States, who wanted to implement the armistice immediately, seized this opportunity without wasting any time and started landing troops in the strategic points of the country. Then, Greece headed towards Izmir with the earnings it gained in the Paris Peace Conference.The occupations that started in Izmir affected the districts in a short time. In the face of the occupations, protest meetings were immediately organized by the people against the Greeks, the Defense of Rights Societies were established and the Kuva-yı Milliye movement was formed. At the same time, many fronts were opened to defend the region against the Greek invasion in Western Anatolia. The Bergama Front, which was opened during this period, was an important center ofresistance. Turkish Officers took active roles in the fronts opened. One of these officers is General Kemal Balıkesir. Kemal Balıkesir voluntarily fought in and around Balıkesir in defense of the attacks on the existence of the Turkish nation.In our study, the activities of Kemal Balıkesir in the Bergama Front will be focused on. Meanwhile, Kemal Balıkesir was captured by the Greeks and, after a short life of captivity, he escaped and continued his struggle against the Greeks in Balıkesir and its surroundings.

Anahtar Kelimeler

Kemal Balıkesir, Bergama Front, Greek occupation, Captivity, The War of Independence

Kaynakça

• Albayrak, M. (1998). Milli Mücadele döneminde batı Anadolu kongreleri (17 Mart 1919-2 Ağustos 1920). Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi.
• Apak, R. (1990). İstiklal Savaşında garp cephesi nasıl kuruldu. Türk Tarih Kurumu.
• Arı, K. (2001).Bergama’nın işgali. Bergama Yakın Tarih: Bildiriler, Tartışmalar, 9 Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü.
• Ayhan, A. (1988, 19 Ocak ). Yüzbaşı Sarı Kemal, Balıkesir Ekspres, s.2.
• Ayhan, A. (1988, 22 Ocak ). Yüzbaşı Sarı Kemal, Balıkesir Ekspres, s.2.
• Ayhan, A. (1988, 28 Ocak ). Yüzbaşı Sarı Kemal, Balıkesir Ekspres, s.2.
• Ayhan, A. (2014). General Kemal Balıkesir. Ş. Çelik ve S. Genç. (Ed.). Uluslararası Balıkesir’e Değer Katan Şahsiyetler Sempozyumu (7-8 Kasım 2013, Balıkesir) Bildiriler (71-85). Balıkesir Belediyesi Kent Arşivi Yayınları.
• Ayhan, A. (2015). 1. Dünya ve Çanakkale Savaşları’nda Balıkesirli gaziler. Dileksan Kağıtçılık.
• Balıkesir, K. (1971). İstiklâl Savaşı’nda ve Türk benliği, imanı, Kuva-yı Milliye ruhu ile sohbetlerim. Yörük Matbaası.
• Balıkesirli Erkân-ı Harp Kemal Bey’in mücâhede hatıraları. (2020). (Haz. Adem Efe), Göller Bölgesi Aylık Ekonomi ve Kültür Dergisi,8 (87), 71-74.
• Çetinkaya, A. (1993). Ali Çetinkaya’nın Milli Mücadele dönemi hatıraları. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi.
• Dinamo, H. İ. (2012). Kutsal isyan milli Kurtuluş Savaşı’nın gerçek hikâyesi 2. Tekin Yayınevi.
• Ergül, T. (1991). Kurtuluş Savaşı’nda Manisa (1919-1922). Manisa Kültür Sanat Kurumu Yayını.
• Güçlü, M. (2011). İzmir’in işgaline tanık bir zatın kaleminden: “İzmir’de neler oldu? 1336/1920” kitapçığı üzerine. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 10 (22) ,65-75.
• Ispartalı, T. D. A. (1923). Balıkesirli Erkân-ı Harp Kemal Bey’in mücâhede hatıraları. Yeni Mecmûa, IV, 474-475.
• İzmir’e Doğru, 16 Teşrinisani 335 (16 Kasım 1919), No:1.
• Kaya, E. (2007). I. Dünya Savaşı ve Milli Mücadele’de Türk mülteciler, vilâyât-ı şarkiyye ve Aydın vilayeti mültecileri (1915-1923).Ebabil Yayınları.
• Karakuş, U. (2018). Batı Anadolu’da Yunan işgali nedeniyle ortaya çıkan iç göçler (1919-1923) Doktora tezi. Balıkesir Üniversitesi.
• Kutlusoy, İ. (1971). Soma, Üçdal Yayınevi.
• Küçük, C. (1993). Damat Ferid Paşa. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 8, 436-439.
• MSB Arşiv ve Askerî Tarih Daire Başkanlığı Arşivi, Subay Şahsi ve Emeklilik Dosyası Kayıtları, Sicil No:325-57, 1945.
• Okay, Ş.S. ve Okay, M. V. (1986). Büyük Taarruzda Batı Cephesi komutanları ve şehitleri. Yönetici Yayınları.
• Özalp, K. (1998). Milli Mücadele 1919-1922. Türk Tarih Kurumu.
• Özdemir, Z. (1998). Balıkesir bölgesinde Millî Mücadele önderleri. Taner Ofset.
• Özer, K. (1964). Kurtuluş Savaşında Gönen. Türkdili Matbaası.
• Pancar, E. (2009).Yunan işgalleri karşısında göç hareketi. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 8(18-19), 55-67.
• Rıza, A. (2020). İzmir kapularında Soma Cephesi hatıratından (H. Tarım, Çev.).Dilek Mecmuası, 9,1-10. (Orijinali 1922’de yayımlanmıştır).
• Selek, S. (2020). Milli Mücadele ulusal Kurtuluş Savaşı. Doğan Kitap.
• Şimşir, S. (2017). Balıkesir’in Misâk-ı Millî kahramanlarından ihmal edilmiş bir isim: belediye reisi Keçeci Hafız Mehmed Efendi ve hatıraları. Yeni Türkiye Dergisi, Misak-ı Millî Özel Sayısı, 93, 1389-1405.
• Şimşir, N. (2020). Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde 2. dönem Balıkesir milletvekillerinden Zarbalı Hulusi (Zarplı) Bey ve faaliyetleri. Yeni Türkiye Dergisi, TBMM’nin 100. Yılı Özel Sayısı, 2(112),162-170.
• TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: I, İctima:1, Cilt:1, 13.05.1336(1920).
• TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: I, İctima:1, Cilt:1, 3.08.1336 (1920).
• TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: I, İctima:1, Cilt:6, 29.11.1336 (1920).
• TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: II, İctima:3, Cilt:25, 24.05.1926.
• Tekeli, İ. ve İlkin, S. (1989).Ege’deki sivil direnişten Kurtuluş Savaşı’na geçerken Uşak Heyet-i Merkeziyesi ve İbrahim (Tahtalıkılıç) Bey. Türk Tarih Kurumu.
• Tınal, M. ve Arıcıoğlu, S. (2018). Milli Mücadele’de Soma. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 18(37), 511-530.
• Turan, M. (2006). Yunan Mezalimi İzmir, Aydın, Manisa, Denizli 1919-1923. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi.
• Türk İstiklâl Harbi, Batı Cephesi. (1965). (2. Cilt). (2. Kısım). Genelkurmay Basımevi.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA), Dahiliye Nezareti Hukuk Müşavirliği Evrakı (DH.HMŞ), 2.1/22-1, 1337 (1919).
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA), Dahiliye Nezareti, İdare-i Umumiye Evrakı (DH.İ.UM), 19/8.1/15-4,1337 (1919).
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA), Dahiliye Nezareti, Kalem-i Mahsûs Müdüriyeti, (DH.KMS), 52-2/43-1, 1337 (1919).
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA), Dahiliye Nezareti, Kalem-i Mahsûs Müdüriyeti, (DH.KMS), 52-2/53-1, 1337 (1919).
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA), Dahiliye Nezareti, Şifre Kalemi Evrakı (DH.ŞFR), 99/266-1, 1337 (1919).
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), 30.11.1.0/141-29-18, 1940.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), 30.11.1.0/163-24-4, 1943.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), 30.11.1.0/178-30-17, 1945.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), 30.11.1.0/119-9-8,1938.
• Üner, M. (2020).General Kemal Balıkesir’in Kuva-yı Milliye ve İstiklâl Savaşı hatıraları. Post Yayınevi.
• Yüzbaşı Kemal. (19 Mart 2018). 10 Nisan 2021 tarihinde https://www.somaolay.com.tr/yuzbasi-kemal/adresinden erişildi.